8-11-2025

Το διήμερο που μας πέρασε ήταν γεμάτο από εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας που είναι ένας από τους κύριους μοχλούς των γεωπολιτικών δρώμενων. Με αφορμή την ολοκλήρωση της διήμερης Διατλαντικής Συνόδου για την Ενέργεια στην Αθήνα, ζητήσαμε από τον Διεθνολόγο – Πολιτικό Επιστήμονα Γιάννη Χουβαρδά να μας σχολιάσει τα όσα βλέπουμε να εξελίσσονται στην εγγύτερη γειτονιά μας και δη της Μέσης Ανατολής, τον παράγοντα Τουρκία και τον βαθμό που δύναται η γειτονική χώρα να επηρεάζει τα τεκταινόμενα ή να δημιουργεί γεγονότα στην περίμετρό της και πέρα από αυτήν καθώς και τα όσα αναμένουμε από πλευράς ΗΠΑ ύστερα από τον ερχομό στην Ελλάδα της νέας Αμερικανίδας Πρέσβεως κυρίας Kimberly Guilfoyle.

Ο Διεθνολόγος – Πολιτικός Επιστήμονας Γιάννης Χουβαρδάς

Ο κ. Χουβαρδάς με ευγένεια και προθυμία ανταποκρίθηκε άμεσα και μας παρουσιάζει σήμερα μια αλληλουχία καίριων διαπιστώσεων για την υπάρχουσα κατάσταση και παραλλήλως μια σειρά χρήσιμων και ρεαλιστικών προβλέψεων. Εξηγώντας μας συνοπτικά τις κινήσεις των μεγάλων οικονομικο – στρατιωτικών δυνάμεων: ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας και άλλων κρατών στην γεωπολιτική σκακιέρα, τις μεταβαλλόμενες ισορροπίες ισχύος, την στοχοθέτηση παλαιών και νέων οικονομικών συμφερόντων και τον «πόλεμο» που μαίνεται για την παγκόσμια επικράτηση, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της δραματικής πραγματικότητας και ότι τα πάντα εκτυλίσσονται επάνω στην πλάτη των λαών των πέντε ηπείρων, με την πλήρη αδιαφορία των ισχυρών για το τεράστιο κόστος που υφίστανται οι απλοί άνθρωποι της καθημερινότητας, όπως πάντα άλλωστε…

φωτ.αρχείου

-Κύριε Χουβαρδά, σχετικά με τα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή, που βλέπετε να οδηγούνται τα πράγματα; Σχεδιάζονται πολλοί εμπορικοί διάδρομοι, πολλά τα συμφέροντα στην μέση. Μόνο οι λαοί τελικώς πληρώνουν τα «σπασμένα» των πολιτικο-επιχειρηματικών συμφερόντων;

Γιάννης Χουβαρδάς: «Η ένοπλα εξελισσόμενη αναμόρφωση του διεθνούς status quo ορίζει το πλαίσιο. Μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις μάχονται για τις σφαίρες γεωγραφικής επιρροής και για τον επανακαθορισμό των πηγών της διεθνούς τάξης. Η αναμέτρηση για την ώρα γίνεται έμμεσα, δι΄ αντιπροσώπων. Συνοδεύεται από διαπραγματεύσεις και προσωρινές συνεννοήσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση των θέσεων τους, αλλά και από εντατικές ετοιμασίες για μεγάλους πολέμους. Οι εξελίξεις εδράζονται σε αλλαγές στις ισορροπίες ισχύος. Οι ΗΠΑ υποχωρούν από μόνη υπερδύναμη. Η Κίνα τις πλησιάζει. Η ΕΕ υποχωρεί ταχέως. Η Ρωσία μένει μεγάλη δύναμη, αλλά δυσκολεύεται να ακολουθήσει ΗΠΑ, Κίνα. Περιφερειακές δυνάμεις ανέρχονται, όπως Ινδία, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Ιράν. Το διακύβευμα είναι τα μερίδια κέρδους στη διεθνή αγορά. Η Κίνα ανέρχεται στην τεχνολογική κούρσα. Ελέγχει στρατηγικές πρώτες ύλες (σπάνιες γαίες) για την «Πράσινη» μετάβαση, την παραγωγή υψηλής τεχνολογίας. Κυριαρχεί σε προνομιακές αγορές για ΗΠΑ, ΕΕ. Προηγείται στην ηλεκτροκίνηση. Το καρτέλ του ΟΠΕΚ+ [σύμπραξη Ρωσίας (ηγέτης +) και Σαουδικής Αραβίας (ηγέτης ΟΠΕΚ)] έχει κρίσιμη επιρροή στη τιμή του πετρελαίου. Η Ρωσία διαθέτει το μεγαλύτερο απόθεμα φυσικού αερίου (φα). Η αποδολαριοποίηση συναλλαγών και η άνοδος νέων χρηματοπιστωτικών δομών (NDB) είναι τάση διακριτή, με ηγέτη τους BRICS. Το Ιράν ελέγχει τα Στενά του Ορμούζ και άρα την εξέλιξη δύο μεγάλου ενδιαφέροντος για τον Ευρωατλαντισμό (ΗΠΑ, ΗΒ, ΕΕ κ.α) οδών, τους IMEC (Ινδία-Ισραήλ-Ευρώπη) και NDR (Ιράκ-Τουρκία-Ευρώπη). Βρίσκεται στη μόνη χερσαία οδό που ενώνει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό ωκεανό και παρακάμπτει τη Ρωσία, ενώ ελέγχει την Κασπία, μειώνοντας την επιρροή της οδού MC (Τουρκία-Κεντρική Ασία) στην Ασία. Κατέχει τα μεγαλύτερα αποθέματα χαλκού. Τροφοδοτεί με πετρέλαιο την Κίνα. Στηρίζει τη Ρωσία για τη δημιουργία καρτέλ στο φα. Οι χερσαίοι-θαλάσσιοι οδοί της BRI (Κίνα-Ατλαντικός) και η οδός INSTC (Ινδία-Ρωσία-Αρκτική) ενιαιοποιούν περιφερειακά/εσωτερικά τις αγορές της Παγκόσμιας νήσου (Ευρασίας-Αφρικής) και ωθούνται από κοινού από Κίνα, Ρωσία, Ιράν, κ.α. Συνολικά το διαμορφούμενο Ευρασιατικό μπλοκ επιχειρεί την οικονομική «αυτονόμηση» της «παγκόσμιας νήσου» από το ηγούμενο από τις ΗΠΑ «σύστημα των Ωκεανών» και την οικονομική διείσδυση του στους τελευταίους και στην Αμερικανική ήπειρο. Με αιχμή τους BRICS στην οικονομία και το SCO στην ασφάλεια ωθεί τη γεωπολιτική ολοκλήρωση της παγκόσμιας νήσου και αποκτά προγεφυρώματα στο δυτικό ημισφαίριο, ενώ ζητά τη μεταρρύθμιση της διεθνούς τάξης και τη διεύθυνση αυτής από ένα διευθυντήριο δυνάμεων στη βάση των νέων ισορροπιών ισχύος. Αντίθετα οι ΗΠΑ θέλουν τη διαιώνιση της πρωτοκαθεδρίας τους στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Προτεραιοποιούν την κατοχύρωση επαρκούς στρατιωτικής ισχύος για την επιβολή της θέλησης τους άμεσα, αλλά και έμμεσα με την παραμονή τους στην ηγεσία μίας νέας, ακόμη πιο Αμερικανοκεντρικής διεθνούς τάξης. Επίδικο έχουν τη θωράκιση της ηγεμονικής θέσης του κεφαλαίου τους στην παγκόσμια αγορά. Αγωνιούν για τον έλεγχο των στρατηγικών πρώτων υλών, των πηγών ενέργειας, των συγκοινωνιακών κόμβων, των αλυσίδων εφοδιασμού, της παραγωγής (ιδίως στις εργαλειομηχανές ψηλής τεχνολογίας). Ακόλουθα εστιάζουν στην διατήρηση του «μονοπωλίου» της βίας στο δυτικό ημισφαίριο ως αναγκαίο όρο για την επάνοδο τους σε κορυφαίο παραγωγικό κέντρο, καθώς δρούνε για την ολοκλήρωση των βορειοαμερικανικών, την ένωση των Αμερικανικών και την ενιαιοποίηση των αγορών του Ατλαντικού-Ειρηνικού γύρω από την αγορά των ΗΠΑ. Επίσης επενδύουν σε στρατιωτικές συμμαχίες και βάσεις στη παγκόσμια νήσο, που εμποδίζουν την ολοκλήρωση των αγορών της από τρίτους και στηρίζουν την «ηγεσία» τους στην ένωση των παράκτιων αγορών και στην εκμετάλλευση αυτών στην «ενδοχώρα», ενώ επείγονται για την εξάρτηση της από το «οικονομικό σύστημα των Ωκεανών» όπου εδράζεται η κυριαρχία τους στο εμπόριο. Σε αυτή την κατεύθυνση κινητοποιούνται εντονότερα για τη δόμηση μίας ενιαίας αρχιτεκτονικής επιρροής στο δυτικό ημισφαίριο και στην περίμετρο της νήσου, η όποια θα εκτείνεται μέσω δύο οδών (δυτικός: Τουρκία-Καύκασος, νότιος: Πακιστάν/Ινδία-Αφγανιστάν) στην καρδιά της. Επικεντρώνουν στην ανάσχεση της Κίνας στον Ινδοειρηνικό και στη διεθνή οικονομία, στη ρυμούλκηση Ινδίας και Πακιστάν στα δίκτυα συμμαχιών τους σε Μέση Ανατολή και Ειρηνικό, στη διάτρηση της επιρροής του Ευρασιατικού μπλοκ στην Κεντρική Ασία, στην απομάκρυνση του Ιράν από Κίνα, Ρωσία και στον αναπροσανατολισμό του εγγύτερα στο Ισραήλ, στην εξομάλυνση της σχέσης Ισραήλ-Σαουδική Αραβία-Τουρκία σύμφωνα με τα Αμερικάνικα συμφέροντα, στην περιθωριοποίηση της Ρωσίας από την Ευρώπη, στην ένταξη των Βαλκανίων σε ΝΑΤΟ/ΕΕ, στη σταθερή πρόσδεσης του ΗΒ και της ΕΕ στο άρμα τους. Οι τελευταίοι για την ώρα ακολουθούν τις επιλογές τους. Το αποτέλεσμα είναι η ραγδαία κλιμάκωση των ανταγωνισμών και η έκρηξη σειράς πολεμικών μετώπων, με κορυφαίους την Ουκρανία, η οποία λειτουργεί και ως καταλύτης των διεθνών εξελίξεων, και τη γενοκτονία στη Γάζα. Οι λαοί πληρώνουν το τίμημα, αλλού οικονομικά, αλλού και με το αίμα τους.

φωτ.αρχείου

Η ευρύτερη Μέση Ανατολή έχει κρίσιμη επίδραση στο διεθνή συσχετισμό ισχύος. Η διεθνής ενεργειακή τροφοδοσία συνδέεται με το πετρέλαιο της. Η «πράσινη» μετάβαση ευνοείται από τις δυνατότητες της στην ανάπτυξη ΑΠΕ. Χερσαία και θαλάσσια περάσματα της είναι κρίσιμα για τις διεθνείς μεταφορές, ιδίως ενέργειας, χρυσού, άλλων στρατηγικών ορυκτών. Τα σχέδια των μεγάλων δυνάμεων επηρεάζονται από τη στρατιωτική και πολιτισμική ισχύ και τα κεφάλαια των χώρων εκεί. Ωστόσο οι ΗΠΑ είναι αυτές που έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων και η θέση τους ευνοείται από τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, την ανατροπή Άσσαντ στη Συρία και σε αυτό το φόντο από τη συμφωνία την κατάπαυσης του πυρός στο Λίβανο. Ένα θετικό πλαίσιο για την επέκταση του Ισραήλ πέραν των συνόρων του 1967 και την αναβάθμιση του στην περιοχή έχει δημιουργηθεί. Αυξάνει κατακόρυφα η επιρροή της Νατοϊκής Τουρκίας. Ευνοείται η σύσφιξη των σχέσεων τους με τη Σαουδική Αραβία και άλλους εταίρους τους στον Περσικό Κόλπο. Αντίστοιχα πλήττεται η επιρροή Ρωσίας και Κίνας στη Συρία και ευνοείται η ένταξη της σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ, οι οποίες αφορούν ζωτικότερα γι’ αυτούς θέματα (Ουκρανία, Ταιβάν, διεθνές εμπόριο). Κυρίως όμως υποχωρεί η επιρροή του Ιράν. Οι «δυνάμεις» του έφυγαν από τη Συρία. Στο Λίβανο επιχειρείται να αφοπλιστεί η Χεσμπολά. Η κυβέρνηση του Ιράκ ενισχύει την κυριαρχία της εις βάρος των πολιτοφυλακών. Όμως το Ιράν επιβίωσε του 12ήμερου από αέρος πόλεμο με Ισραήλ, ΗΠΑ. Διαθέτει σημαντική πυραυλική ισχύ. Διατηρεί το πυρηνικό πρόγραμμα του. Η επιρροή του στην πολιτική σκηνή σε Λίβανο και Ιράκ μένει ισχυρή. Οι σύμμαχοι του Χούθι είναι κυρίαρχοι στην Υεμένη παρά τις από αέρος επιθέσεις Ισραήλ, ΗΠΑ. Αντίστοιχα τα οικονομικά πλοκάμια της Κίνας και οι στρατιωτικές και ενεργειακές δεσμεύσεις μεταξύ της Ρωσίας και της περιοχής επιμένουν. Οι αντιθέσεις στο τρίγωνο Σαουδική Αραβία-Ισραήλ-Τουρκία μεγαλώνουν, όπως και η δυσκολία των ΗΠΑ να διαχειριστούν τις φιλοδοξίες και τους ανταγωνισμούς τους. Η Συρία και το Παλαιστινιακό ξεχωρίζουν ως πεδία που θα δοκιμαστεί η συνοχή της περιφερειακής τους αρχιτεκτονικής το επόμενο διάστημα. Το Ιράν θα συνεχίσει να τελεί υπό την πίεση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους και ο άξονας επιρροής του θα λειτουργεί ως πεδίο έντασης μεταξύ του Ευρωατλαντικού και του Ευρασιατικού μπλοκ. Το τοπίο διαφαίνεται ευμετάβλητο και ιδιαιτέρως συγκρουσιακό.»

φωτ.αρχείου

-Μετά από πολύ καιρό αναμονής η Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα έχει νέα Πρέσβη. Η πολυδιαφημισμένη άφιξη της κυρίας Kimberly Guilfoyle στην Αθήνα, τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας. Τι να αναμένουμε από εδώ και πέρα, όσον αφορά τις σχέσεις Ελλάδος και ΗΠΑ; Θα μας στηρίξει η Αμερική ή μήπως όχι;

Γ.Χ: «Η σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας απορρέει από τις στρατηγικές στοχεύσεις των δύο χωρών. Ως οι πλέον σημαντικές επιδιώξεις των ΗΠΑ έναντι της Αθήνας και με βάσει όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, διακρίνονται: (1) Η αξιοποίηση της στην ταχεία αντικατάσταση του Ρωσικού φυσικού αερίου (φα) στην Ευρώπη, ιδίως στην Ουκρανία, και στην ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από το Αμερικανικό υγροποιημένου φα (υφα). (2) Η βαθύτερη εμπλοκή της σε στρατιωτικές αντιπαραθέσεις τους με τη Ρωσία, το Ιράν, ίσως και με την Κίνα, μέσω της αναβάθμιση της ως κόμβου στρατιωτικού εφοδιασμού των Νατοϊκών δυνάμεων σε Βαλκάνια και ανατολική Ευρώπη, αλλά και του Ισραήλ και της Ουκρανίας, της ετοιμασίας της για συμμετοχή σε συγκρούσεις σε Μαύρη Θάλασσα, Περσικό Κόλπο, ίσως στη Σινική Θάλασσα ή τα Στενά της Ταιβάν, και της αύξησης της παρουσίας της σε Συμμαχικές επιχειρήσεις σε Αφρική και Μέση Ανατολή. (4) Η συνεισφορά της στη μείωση της Κινεζικής επιρροής στην Ευρώπη και διεθνώς, δια της απεμπλοκής της από την BRI και την ευκόλυνση οδών εμπορίου και ενέργειας που θα συνδέουν την ΕΕ με κρίσιμους παράγοντες για τις ΗΠΑ (Ινδία κ.α) σε Νότια και Κεντρική Ασία, στην Αφρική. (5) Η συμβολή της στη συνοχή του ΝΑΤΟ, στη διεύρυνση των εταίρων του, στην κυριαρχία των ΗΠΑ στην Αν. Μεσόγειο, με την ώθηση συνεργασιών για την εκμετάλλευση του φα της περιοχής υπό την ηγεσία εταιρειών των ΗΠΑ. Συνακόλουθα η Αθήνα φαίνεται να έχει σημαίνον ρόλο στα σχέδια τους. Από την άλλη μεριά η Ελλάδα στοχεύει στην αύξηση του μεριδίου κέρδους για το Ελληνικό κεφάλαιο στους άξονες Ευρώπη-Ασία και Εύξεινος Πόντος-Σουέζ, δια της ανόδου της σε περιφερειακή δύναμη. Ιεραρχεί τη συμμετοχή της σε ΝΑΤΟ, ΕΕ και τη συμμαχία της με τις ΗΠΑ για την ενίσχυση της περιφερειακής επιρροής της. Επίδικο έχει την ανάδειξη της σε ενεργειακό και εμπορικό κόμβο και παραγωγό ενέργειας, τη θωράκιση της ναυτιλίας της ως παγκόσμιας δύναμης, τη συμμετοχή του κατασκευαστικού και ενεργειακού κλάδου της σε project στην περιοχή, την προσέλκυση επενδύσεων στο real estate και την στήριξη του τουριστικού προϊόντος. Σε αυτό το σκοπό προσβλέπει στην ώθηση της ατζέντας των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ διεθνώς και σε έναν «έντιμο συμβιβασμό» με την Τουρκία, ως τους παράγοντες που θα επιτρέψουν τη διείσδυση εταιρειών της σε Βαλκάνια-ανατολική Ευρώπη-Μέση Ανατολή-βορειοανατολική Αφρική, την ανάπτυξη κοινοπραξιών μεταξύ αυτών και Τουρκικών εταιρειών και την εισροή κρίσιμων κεφαλαίων. Η συμβολή στην ισχύ του Ευρωατλαντισμού και η ερεύνηση ορισμένων υποχωρήσεων σε θέματα κυριαρχίας, κυριαρχικών δικαιωμάτων και στο Κυπριακό [ιστορικό συζήτησης για τα ναυτικά μίλια στο Αιγαίο, αποδοχή ως βάση λογικής για την οριοθέτηση ΑΟΖ στην Αν. Μεσόγειο τις συμφωνίες με Ιταλία και Αίγυπτο (μειωμένη επήρεια νησιών), πλαίσιο συζήτησης για τη διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία στη Κύπρο] επιδιώκεται για την αναβάθμιση της στην ευρωατλαντική αρχιτεκτονική και μία συνεργατική σχέση με την Τουρκία. Σε αυτή τη βάση: (1) Λειτουργεί ως αξιόπιστος Νατοϊκός σύμμαχος, ενεργό στήριγμα του Ισραήλ και της Ουκρανίας. (2) Επιδιώκει θέση σε εμπορικές και ενεργειακές συνδέσεις που ωθούν οι ΗΠΑ, όπως ο IMEC και η κάθετη οδός φα αντίστοιχα. (3) Επιδιώκει μεσολάβηση των ΗΠΑ στη σχέση της με την Τουρκία και στα «παζάρια» στην περιοχή, και προστρέχει σε αυτές για το μετριασμό των αξιώσεων και της επιθετικότητας της Άγκυρας και την ώθηση της σε μία «λογική συμφωνία» ή έστω ένα συνεργατικό-λειτουργικό πλαίσιο συνύπαρξης. Συνεπώς οι κεντρικές επιδιώξεις της Αθήνας συμβαδίζουν με τα σχέδια των ΗΠΑ. Σε αυτό το φόντο, οι στρατηγικές συγκλίσεις των δύο χώρων δημιουργούν το έδαφος για την εμβάθυνση της ελληνοαμερικανικής σχέσης και η έλευση της νέας πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα επιταχύνει σχετικές διεργασίες.

φωτ.αρχείου/Άσκηση τουρκικών Αμφίβιων Επιχειρήσεων στο Aksaz-φωτ.Υπουργείο Άμυνας Τουρκίας/Χ

Σχετικά όμως με την κυριαρχία και τα δικαιώματα της χώρας και το Κυπριακό οι εξελίξεις δε προμηνύονται θετικές. Σε αυτά τα θέματα, ιστορικά οι ΗΠΑ διατηρούν στάση ευμενούς ουδετερότητας προς την Τουρκία. Ως αποτέλεσμα αυτή αυξάνει συνεχώς τις αξιώσεις της πάνω από τα όρια που είναι διατεθειμένη κάθε φορά να δεχθεί η Αθήνα. Σήμερα ωστόσο η κατάσταση επιδεινώνεται από την αναβάθμιση της θέσης της Τουρκίας διεθνώς και στο Ευρωατλαντικό πλαίσιο, ενώ οι διεθνείς πόλεμοι εμπορίου και πρώτων υλών οξύνονται και η σχέση του Ευρωατλαντισμού με Ρωσία και Ιράν παραμένει πολεμική. Η Άγκυρα παρέχει κρίσιμη στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία. Έχει καίρια συμβολή στη διάνοιξη της οδού Zangezur στον Καύκασο και στην σύνδεση του ΝΑΤΟ με την Κεντρική Ασία. Μεσολαβεί στη διένεξη Πακιστάν-Αφγανιστάν. Συνομιλεί με της Χαμάς. Επηρεάζει τη τζιχαντιστική κυβέρνηση της Συρίας. Αποκτά κρίσιμη επιρροή στην Αφρική, κυρίως στη βορειονατολική. Αναβαθμίζει τη στρατιωτική ισχύ Αλβανίας, Κοσσόβου έναντι της Σερβίας. Αυξάνει ποσοτικά και ποιοτικά την εξαγωγή όπλων και τη στρατιωτική παρουσία της διεθνώς. Επιτυγχάνει τον αφοπλισμό του PKK στο εσωτερικό. Ακόλουθα μεγεθύνει τη στρατιωτική και διπλωματική της ισχύ, αλλά και την επιρροή της στους άξονες Βαλκάνια-Ινδία, Κασπία-Κέρας Αφρικής (χερσαίες και θαλάσσιες συνδέσεις, ορυκτά, πηγές ενέργειας). Σε αυτό το φόντο οι ΗΠΑ την προκρίνουν ως Νατοϊκό βραχίονα στην «άμυνα» της ΕΕ, στην «ασφάλεια» του Ισραήλ[1], στο συντονισμό με την Αίγυπτο και χώρες του Κόλπου, στη στρατιωτική εξισορρόπηση Ρωσίας, Ιράν, Κίνας στους άξονες επιρροής της. Αποδέχονται σημαντικό μέρος των φιλοδοξιών της, της επιτρέπουν μεγαλύτερα όρια αυτονομίας και αυξάνουν το διεθνοπολιτικό της ρόλο στην αρχιτεκτονική τους για να τη ρυμουλκήσουν στα σχέδια τους, ενώ αξιοποιούν αντιθέσεις της με άλλα κράτη που βρίσκονται στην αρχιτεκτονική τους, όπως η Ελλάδα, για να την πιέσουν να κινηθεί σύμφωνα με αυτά. Για την ώρα το εξελισσόμενο παζάρι Τουρκίας-ΗΠΑ δείχνει να έχει μπει σε θετική ρότα, κάτι που αποτυπώθηκε και με τη συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν στον Λευκό Οίκο. Όλα αυτά αναμφίβολα χαλαρώνουν τη διάθεση των ΗΠΑ για δίκαιη διευθέτηση του Κυπριακού και των ελληνοτουρκικών[2].»

---

[1] Παρά τη ρητορική αντιπαράθεση Νετανιάχου-Ερντογάν το Ισραήλ συνεχίζει την προμήθεια πετρελαίου από το Τσεϊχάν, οι μυστικές υπηρεσίες των δύο χωρών προβαίνουν σε συνεννοήσεις στη Συρία, η Τουρκία διευκόλυνε το Ισραήλ στον από αέρος πόλεμο με το Ιράν.

[2] Ενδεικτικές είναι οι φίλο-οθωμανικές εκδηλώσεις του πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία και Ειδικού απεσταλμένου τους για τη Συρία Τομ Μπαράκ και η πρόταση του για σύνοδο των χωρών της Αν. Μεσογείου για τη μοιρασιά του ενεργειακού πλούτου της περιοχής χωρίς την παρουσία της Κύπρου.

φωτ.αρχείου

-Το διατλαντικό ενεργειακό φόρουμ που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το προηγούμενο διήμερο να θεωρούμε οτι λειτούργησε ευνοϊκά για την Ελλάδα; Τι ακριβώς υπήρχε στο παρασκήνιο αυτού του φόρουμ;

Γ.Χ.: «Η ενέργεια ανάγεται σε κεντρικό πεδίο της ελληνοαμερικανικής σχέσης. Οι δύο χώρες συγκλίνουν στην ανάπτυξη της κάθετης οδού για τη μεταφορά Αμερικανικού υφα στην Ευρώπη (μέσω σταθμών επαναεριοποίησης και διασυνδετήριων αγωγών). Οι υπάρχουσες υποδομές, όπως ο σταθμός της Ρεβυθούσας, το FSRU στην Αλεξ/πολη, ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας, θα αξιοποιηθούν στην εξαγωγή αυτού στη Βουλγαρία, όπου άλλοι αγωγοί θα το κατευθύνουν σε Ρουμανία, Ουκρανία. Νέες υποδομές σχεδιάζονται ή/και ολοκληρώνονται για την εξαγωγή του και σε άλλες χώρες (λιμάνι Καβάλας, αγωγός Ελλάδα-Βόρεια Μακεδονία). Άλλο πεδίο σύγκλισης είναι η εύρεση πρόσθετων πηγών ενεργειακής τροφοδοσίας για την Ευρώπη, ενώ αναμένεται η κορύφωση της σχιστολιθικής παραγωγής υδρογονανθράκων στις ΗΠΑ μέσα στο 2027. Σε αυτό το δρόμο διαφαίνονται διεργασίες σε τρεις άξονες. Ο πρώτος αφορά την ανάπτυξη του δυναμικού της Ελλάδας από κοινοπραξίες που μετέχουν εταιρείες των δύο χωρών σε σημεία όχι «ευαίσθητα» για τις Τουρκικές αξιώσεις σε θαλάσσιες ζώνες. Ο δεύτερος σχετίζεται με την ένταση των παζαριών για τη μοιρασιά του φα στις «ευαίσθητες» περιοχές και τη συνδιαχείριση των κοιτασμάτων από κοινοπραξίες εταιρειών και από τις άλλες εμπλεκόμενες χώρες. Ο τρίτος συνδέεται με την υλοποίηση νέων συνδέσεων μεταξύ Ευρώπης και Κεντρική Ασίας, Αφρικής, Μέση Ανατολής, που σε πρώτη φάση μπορούν να λειτουργούν ανάστροφα, όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ. Το παζάρι για τα κοιτάσματα στην Αν. Μεσόγειο μάλλον θα κρίνει και την εξέλιξη σχετικών έργων. Τέλος ακόμη ένα πεδίο σύγκλισης Ελλάδας-ΗΠΑ είναι η χρήση των πηγών ενέργειας και των οδών μεταφοράς της για τη ρυμούλκηση της Τουρκίας σε συμβιβασμούς. Σε αυτό το σκοπό της προσφέρουν ένταξη στην περιφερειακή ενεργειακή αρχιτεκτονική που ωθούν με το Ισραήλ και άλλα κράτη του EMGF, ενώ την πιέζουν με την υλοποίηση της δίχως τη συμμετοχή της . Άλλωστε στο σχέδιο των ΗΠΑ προβλέπεται διαχρονικά η μεταφορά ενέργειας από Κεντρική Ασία, Μέση Ανατολή, Αφρική μέσω Τουρκίας. Η διάθεση τους για την αποφυγή σύγκρουσης μεταξύ Τουρκίας-Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας, για το συντονισμό όλων αυτών στο σχεδιασμό τους, για τη σταθεροποίηση της Συρίας ευνοεί την προοπτική, ενώ η συνάντηση Ερντογάν-Τραμπ συνοδεύτηκε από μεγάλα ενεργειακά deals που περιλάμβαναν και την εισαγωγή υφα από τις ΗΠΑ. Επίσης η Τουρκία είναι μία διογκούμενη, καλά συνδεδεμένη, με τις γύρω περιοχές, την Ευρώπη και τη διεθνή αγορά υφα, ενεργειακή αγορά, και η συμμαχία με το Κατάρ, μεγάλος εξαγωγέας υφα, της προσφέρει κεφάλαια και τεχνογνωσία για την ταχεία ανάπτυξη νεών υποδομών αν χρειαστεί. Τέλος η Ελλάδα έχει δείξει την επιδίωξη ενεργειακής σχέσης μαζί της με τη λειτουργεία του αγωγού TAP και του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδα-Τουρκία. Σε κάθε περίπτωση οι αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας και οι συνεργασίες της με τη Ρωσία περιπλέκουν και καθυστερούν την απομάκρυνση της από τους Ρωσικούς υδρογονάνθρακες, παρά τη συμφωνία με τις ΗΠΑ γι’ αυτό. Βεβαίως το διακύβευμα του παζαριού με την Τουρκία είναι διακριτά μεγαλύτερο για την Αθήνα, καθώς συνδέεται με το εύρος της κυριαρχίας και των δικαιωμάτων της χώρας, ενώ για τις ΗΠΑ αφορά την γεωπολιτική τοποθέτηση και την αγορά ενέργειας της Άγκυρας.»

φωτ.αρχείου

-Πως βλέπετε τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, αν και ήδη μας αναφέρατε κάποια πράγματα. Κάποιοι προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι υπήρχαν «ήρεμα νερά» με την γείτονα εξ Ανατολών. Μήπως στην πραγματικότητα η κατάσταση είναι «τρικυμιώδης»;

Γ.Χ.: «Η σχέση Ελλάδας-Τουρκίας απορρέει από τις στρατηγικές των δύο κρατών. Η Άγκυρα διεκδικεί θέση πολυπεριφερειακής δύναμης. Η επένδυση στην ανάπτυξη της στρατιωτικής ισχύος και στην αυτάρκεια, στην ανάπτυξη σχέσεων με χώρες και οργανώσεις με όχημα την Οθωμανική κληρονομιά, το Πολιτικό Ισλάμ και την Τουρανική αφύπνιση, η αξιοποίηση του ΝΑΤΟ και των δεσμών με την ΕΕ, τα ανοίγματα σε άλλες μεγάλες και ανερχόμενες δυνάμεις, υπηρετούν την άνοδο του διεθνοπολιτικού της αποτυπώματος και την απόκτηση λόγου στη διεθνή τάξη. Ζητούμενο είναι η κατοχύρωση προνομιακής θέσης για το Τουρκικό κεφάλαιο στις αγορές που βρίσκονται στους άξονες Βαλκάνια-Ινδία, Κασπία-Κέρας Αφρικής. Διεκδικεί
πρόσβαση και μεγαλύτερο έλεγχο στις μεταφορικές αρτηρίες, στις αγορές, στο εργατικό δυναμικό και στους φυσικούς πόρους σε αυτές τις περιοχές, ιδίως στις πηγές ενέργειας. Η ενίσχυση της κεντρικής εξουσίας στο εσωτερικό και η απαλλαγή από το PKK επιλέγεται ως το κατάλληλο πλαίσιο για την αύξηση των παραγωγικών και στρατιωτικών της ικανοτήτων. Η δημιουργία ζωνών ασφαλείας-Τουρκικής κυριαρχίας στο εγγύς εξωτερικό επιχειρείται για
την προστασία της εσωτερικής αγοράς από απειλές, την άμεση εκμετάλλευση πρώτων υλών και την ευκόλυνση της σύνδεσής της με διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού. Η ανάδειξη του ευρύτερου μετα-οθωμανικού χώρου σε σφαίρα αυξημένης επιρροής της προκρίνεται για την εξαγωγή κεφαλαίου και εμπορευμάτων και την εισαγωγή φθηνών πρώτων υλών. Η ανάδειξη της σε αυτόνομο διεθνή παράγοντα (στρατηγική αυτονομία) υπηρετεί τη συμμετοχή της σε οδούς εμπορίου/ενέργειας, κοινοπραξίες και project σε διάφορες κατευθύνσεις. Σε αυτό το φόντο η Τουρκία αναπτύσσει συναλλακτικές σχέσεις, δημιουργεί χώρο για τον εαυτό της και έτσι θεμελιώνει μία δική της αρχιτεκτονική στην ευρύτερη Αν. Μεσόγειο, ενώ αξιοποιεί τη θέση, την ισχύ της, περιφερειακές και διεθνείς αντιθέσεις. Ακόλουθα η σχέση Ελλάδας-Τουρκίας διαμορφώνεται ανταγωνιστική. Η στρατηγική της Τουρκίας θίγει την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία, τα δικαιώματα, τη διεθνοπολιτική ανεξαρτησία και την περιφερειακή επιρροή της Ελλάδας. Η στρατηγική της Ελλάδας (όπως εκτέθηκε παραπάνω) θίγει την περιφερειακή επιρροή της Τουρκίας. Την ίδια ώρα η Τουρκία διατηρεί μεγαλύτερο ειδικό βάρος διεθνώς και περισσότερη ισχύ, τάση που ενισχύεται (όπως εκτέθηκε παραπάνω). Αυτό δε σημαίνει ότι η ισχύ της επαρκεί για να επιτύχει τις αξιώσεις της στα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, άλλα αναμφίβολα επιδρά αρνητικά στη συμπεριφορά της. Σε αυτή τη βάση η όποια «ανακωχή» στην ελληνοτουρκική διαμάχη δε μπορεί παρά να εκφράζει την αποδοχή της υφιστάμενης ανισομερής ισορροπίας ισχύος από τα δύο μέρη και την επίτευξη συνεννοήσεων με βάσει τους περιορισμούς που αυτή τους θέτει. Η Ελληνική υποχώρηση στην Κάσο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Σήμερα μία νέα ισορροπία ισχύος αναδύεται σε ένα όμως εντελώς ρευστό σκηνικό. Αναμένονται λοιπόν εξελίξεις…»

Επιμέλεια: Συντακτική Ομάδα Diplomatic Point