4-11-2025

Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ε.α.

ΟΙ ΣΥΓΚΥΡΙΕΣ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΚΟΜΒΟΥ ΣΤΗΝ Α. ΕΥΡΩΠΗ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ
Ο ενεργειακός χάρτης της Ευρώπης εξελίσσεται ραγδαία.
Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ανάγκη απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, η Ελλάδα αποκτά αυξανόμενο ρόλο στον εφοδιασμό και μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) προς την Ευρώπη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που πλέον είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG παγκοσμίως, φαίνεται να αντιλαμβάνονται και να αξιοποιούν τη γεωγραφική θέση της Ελλάδος, το ότι είναι μέλος της ΕΕ και τη σταθερότητα της, για να ενισχύσουν την παρουσία τους στις ευρωπαϊκές αγορές.
Πλοία LNG από τον Κόλπο του Μεξικού (Τέξας, Λουϊζιάνα) φτάνουν στα ελληνικά λιμάνια μέσω του Γιβραλτάρ, χωρίς να εξαρτώνται από τη διαδρομή του Σουέζ όπως συμβαίνει με τις χώρες του κόλπου.
Σταθμοί όπως η Ρεβυθούσα και ο νέος FSRU της Αλεξανδρούπολης επανα-αεριοποιούν το LNG και το διοχετεύουν στο εθνικό δίκτυο φυσικού αερίου, το οποίο συνδέεται με τη Βουλγαρία (μέσω του αγωγού IGB) και, στο μέλλον (σύντομα ελπίζουμε), με τη Ρουμανία και την Ουκρανία.
Η Ρεβυθούσα, με δυναμικότητα 7 δισ. m³ ετησίως, και η Αλεξανδρούπολη, με 5,5 δισ. m³, αποτελούν σήμερα τους βασικούς πυλώνες του ελληνικού ενεργειακού συστήματος.
Επιπλέον έργα, όπως ο σταθμός Διώρυγα Gas στον Ισθμό, το FSRU Βόλου και η μελλοντική μονάδα στη Θράκη, αναμένεται να αυξήσουν τη συνολική δυναμικότητα επανα-αεριοποίησης της χώρας σε περίπου 27 δισ. m³ έως το 2030, αν βέβαια επιταχυνθούν και ολοκληρωθούν εγκαίρως.
Παράλληλα, ο κάθετος άξονας μεταφοράς φυσικού αερίου (Vertical Gas Corridor), που συνδέει την Ελλάδα με τη Βουλγαρία και τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, αναμένεται να ενισχυθεί μέσα στα επόμενα χρόνια, μετατρέποντας τη χώρα σε περιφερειακό δίαυλο μεταφοράς ενέργειας.
Η γεωπολιτική συγκυρία λειτουργεί επίσης υπέρ της Ελλάδας για το LNG. Ενώ οι ροές LNG από το Κατάρ ή την Ασία καθυστερούν, το αμερικανικό LNG φτάνει στην Ευρώπη πιο γρήγορα και με μικρότερο ρίσκο. Αυτό καθιστά τη Μεσόγειο και την Ελλάδα κρίσιμη για την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. Βέβαια υπάρχουν ευρωπαϊκές χώρες με τεράστιες υποδομές (κυρίως η Ισπανία) αλλά η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τον κάθετο άξονα για τις χώρες της Α. Ευρώπης
ΟΙ ΑΠΙΤΗΣΕΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΝΙΣΧΥΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ ΕΛΕΓΧΟΥ-ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ LNG
Ωστόσο, η ταχεία ανάπτυξη των ενεργειακών υποδομών φέρνει στο προσκήνιο σοβαρές προκλήσεις ασφάλειας.
Οι σταθμοί LNG, οι πλωτές μονάδες FSRU και οι υποθαλάσσιοι αγωγοί αποτελούν κρίσιμες εγκαταστάσεις, ευάλωτες σε φυσικές, τεχνικές ή υβριδικές απειλές.
Η τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) και υποβρύχιων οχημάτων (UUVs) έχει καταστήσει εφικτές στοχευμένες επιθέσεις χαμηλού κόστους σε ενεργειακές υποδομές — όπως φάνηκε στην υπόθεση του αγωγού Nord Stream.
Ήδη στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο, σταθμοί όπως της Αλεξανδρούπολης και της Ρεβυθούσας έχουν ενισχύσει τα συστήματα φυσικής και ηλεκτρονικής επιτήρησης, ενώ η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ επενδύουν σε sonar, ραντάρ και δορυφορική παρακολούθηση για την προστασία κρίσιμων ενεργειακών γραμμών. Η Ελλάδα χρειάζεται να αναπτύξει ιδιαίτερη στρατηγική επίγεια, σε αέρα και θάλασσα για να καλύψει τις απαιτήσεις αυτές
Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη σημασία αποκτά η 6η Διάσκεψη της Partnership for Transatlantic Energy Cooperation (P-TEC), που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στις 6–7 Νοεμβρίου 2025, με τη συμμετοχή της αμερικανικής κυβέρνησης, της Ε.Ε. και περιφερειακών χωρών.
Η ημερήσια διάταξη περιλαμβάνει ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας, διαφοροποίησης προμηθειών και προστασίας υποδομών, ενώ ειδικό πάνελ “3+1” (Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ-ΗΠΑ) θα εξετάσει τις προοπτικές συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η διάσκεψη αυτή δεν αναμένεται να φέρει άμεσες συμφωνίες, αλλά θα αποτελέσει δείκτη του πώς οι δυτικές συμμαχίες προσαρμόζουν την ενεργειακή στρατηγική τους σε μια εποχή αυξημένων γεωπολιτικών κινδύνων.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Η Ελλάδα έχει ενισχύσει τον ρόλο της στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, και μπορεί ακόμη περισσότερο, όχι όμως χωρίς προκλήσεις.
Οι επενδύσεις σε υποδομές χρειάζονται επιτάχυνση λόγω γεωπολιτικών συγκυριών, σταθερή χρηματοδότηση και αποτελεσματική διαχείριση, ενώ η ασφάλεια των εγκαταστάσεων απαιτεί ολοκληρωμένη στρατηγική και διαρκή εγρήγορση.
Η πορεία προς την ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης δεν είναι εύκολη, αλλά η Ελλάδα βρίσκεται πλέον σε θέση να λειτουργεί ως σημαντικός κόμβος ενός ευρύτερου συστήματος ενεργειακής συνεργασίας και ασφάλειας στη Α. Ευρώπη και στην Α. Μεσόγειο.

*Το κείμενο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη