20-8-2025

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Το θέμα ενδεχόμενων εγγυήσεων στην Ουκρανία από τα δυτικά κράτη της μορφής άρθρου 5 του Βορειοατλαντικού συμφώνου- χωρίς όμως την ένταξη της μαχόμενης Ουκρανίας στη συμμαχία- συζητήθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες χθες στην σύνοδο ΗΠΑ-Ουκρανίας και Ευρωπαίων ηγετών στην Ουάσιγκτον με σειρά κομβικών επισημάνσεων του Ολλανδού ΓΓ του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε ενώ λίαν προσεχώς θα εξεταστεί από ειδική επιτροπή της Ατλαντικής συμμαχίας..

Ο Στιβ Γουίτκοφ (ειδικός απεσταλμένος τουΤραμπ) δήλωσε στο Άνκορετζ/Αλάσκα ότι η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της θα μπορούσαν να προσφέρουν «ρηξικέλευθες» διαβεβαιώσεις στην Ουκρανία με τη μορφή «προστασιών τύπου Άρθρου 5». Η φράση αντλείται από το Άρθρο 5 της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ, με τη βασική ρήτρα να αντιμετωπίζει μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός μέλους ως επίθεση εναντίον όλων.

Σε αντίθεση με τη ευρύτερη πεποίθηση, δεν δεσμεύει τα μέλη του ΝΑΤΟ σε άμεσα πλήρη στρατιωτική επέμβαση προς υποστήριξη ενός άλλου μέλους αν δεχθεί επίθεση. Αυτό που λέει είναι ότι κάθε μέλος του ΝΑΤΟ «θα βοηθήσει το κράτος ς ή τα κράτη που δέχονται την επίθεση αναλαμβάνοντας αμέσως, ατομικά και σε συνεννόηση με τα άλλα κράτη ενέργειες που κρίνει απαραίτητες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης βίας.

Από την ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949, το Άρθρο 5 έχει επικαλεστεί μόνο μία φορά: μετά τις μεγατρομοκρατικές επιθέσεις της Αλ Κάεντα 11ης Σεπτεμβρίου 2001.Όπως επεσήμανε ο Ρούτε τότε πυροδότησε επιχειρήσεις και μέτρα υποστήριξης από τη συμμαχία, αν και τα μέλη διέφεραν ως προς το εύρος και το χρονοδιάγραμμα των συνεισφορών τους.Δεν καθιστά την Ουκρανία μέλος του ΝΑΤΟ, κάτι που δυστυχώς ο Τραμπ έχει αποκλείσει ρητά.

Ούτε θα επικαλούνταν αυτόματα τις ολοκληρωμένες δομές της συμμαχίας. Αντίθετα, θα ήταν μια εξατομικευμένη συμφωνία που θα καταρτιζόταν από τις χώρες που είναι πρόθυμες να υπογράψουν.

Τι μπορεί να σημαίνει «σαν Άρθρο 5» Οποιοδήποτε παράλληλο σύστημα για την Ουκρανία θα εξαρτιόταν εξ ολοκλήρου από το κείμενο που θα διαπραγματεύονταν τα μέρη. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι η ετικέτα αλλά τα ψιλά γράμματα: ποιος δεσμεύεται για τι και πόσο γρήγορα και δυναμικά είναι έτοιμος να δράσει αν η Ουκρανία δεχθεί ξανά επίθεση. Αυτές οι λεπτομέρειες είναι ακριβώς αυτό που τροφοδοτεί τον σκεπτικισμό. Οι Ουκρανοί είναι επιφυλακτικοί απέναντι στις αόριστες δεσμεύσεις μετά το Μνημόνιο της Βουδαπέστης του 1994, το οποίο παρείχε «εγγυήσεις» ασφαλείας σε αντάλλαγμα για την εγκατάλειψη των πυρηνικών όπλων που κληρονόμησε το Κίεβο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτές οι διαβεβαιώσεις δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τη ρωσική επιθετικότητα.

Και δεν είναι μόνο οι Ουκρανοί που είναι σκεπτικοί. Ο Πολωνός υπεξ Ράντοσλαβ Σικόρσκι, σημείωσε ότι το πρόβλημα του Κιέβου δεν είναι η έλλειψη διαβεβαιώσεων, αλλά η μη σεβασμότητά τους.Στις 22 Απριλίου 2004, ο Πούτιν επικύρωσε πανηγυρικά τη Συνθήκη για τα Ρωσοουκρανικά σύνορα. Αρκεί να τις σεβαστούμε και ο πόλεμος τελείωσε, έγραψε στο X.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μιλώντας μετά τον Ρούτε χαιρέτισε την πρόταση και δήλωσε ότι η ΕΕ ήταν έτοιμη να κάνει το μερίδιό της.

Γεωπολιτικά, η πρόταση εγείρει ένα παράδοξο. Αν οι εγγυήσεις αντικατοπτρίζουν πραγματικά την αποτρεπτική επίδραση του ΝΑΤΟ, γιατί να τις δεχτεί το Κρεμλίνο; Μια πιθανή απάντηση είναι ότι η Μόσχα μπορεί να αντιληφθεί τις εγγυήσεις εκτός ΝΑΤΟ ως λιγότερο αυτόματες ή δεσμευτικές από την ένταξη στη συμμαχία, ή ως πιο διαπραγματεύσιμες σε πεδίο εφαρμογής και γεωγραφία.Αν οι εγγυήσεις αποδυναμωθούν για να κερδίσουν τη ρωσική συναίνεση, κινδυνεύουν να μην αποτρέψουν κανέναν , πόσο μάλλον τη Μόσχα.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge