25-5-2025

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Στη πρόσφατη τετραήμερη επίσκεψη του στη Σαουδική Αραβία, στο Κατάρ και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ο Τραμπ προσπάθησε να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή από τον εγγυητή ασφαλείας και με εκτενή στρατιωτική εμπλοκή σε οικονομικό και τεχνολογικό εταίρο. Σημείωσε ότι δεν θα συνεχίσει τις προσπάθειες των ΗΠΑ να πιέσουν τους κυβερνήτες στη Μέση Ανατολή να τηρούν τα διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα πρακτικών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Προαναγγέλλοντας την υπογραφή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ύψους 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε συνολικές συμφωνίες(υπεραισιόδοξη) για τις τρεις χώρες να επενδύσουν στις ΗΠΑ ή να αγοράσουν Αμερικανικά προϊόντα, ο Τραμπ δήλωσε ρητά μια πρόθεση των ΗΠΑ να επιδιώξουν τη συνεργασία που βασίζεται στο εμπόριο και όχι στο πολεμικό χάος. Η πρόθεση της εστίασης του Tραμπ στην οικονομική συνεργασία δεν ήταν μόνο να προσελκύσει περισσότερη παραγωγή υψηλής τεχνολογίας στις ΗΠΑ, αλλά και να διασφαλίσει ότι οι ηγέτες του Κόλπου συνεργάζονται με τις ΗΠΑ, αντί με την Κίνα, στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI) και άλλων τεχνολογικών υποδομών.

Ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή έρχεται σε έντονη αντίθεση με αυτό ενός βασικού συμμάχου, του Ισραήλ, ο οποίος υπήρξε βασικός δικαιούχος του ιστορικού ρόλου των ΗΠΑ ως απόλυτου εγγυητή ασφαλείας της περιοχής. Μέσω των στρατιωτικών ενεργειών του από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, στο νότιο Ισραήλ ο Νετανιάχου έχει καταδείξει ότι το ΙΤελ Αβίβ επιδιώκει, πρώτα και κύρια, να μετατοπίσει την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων υπέρ του και να ελέγξει βασικό έδαφος από το οποίο οι αντίπαλοι μπορούν να απειλήσουν τους Ισραηλινούς αμάχους. Ο Νετανιάχου υποστηρίζει ότι, αντί να συμβιβαστεί με την Τεχεράνη, ο Τραμπ θα πρέπει να εκμεταλλευτεί την αδυναμία του Ιράν για να καταστρέψει στρατιωτικά τυχόν πυρηνικές εγκαταστάσεις που η Τεχεράνη θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για την ανάπτυξη πυρηνικού όπλουΟι Ισραηλινοί δεν επικρότησαν την προσέγγιση του Τραμπ στο Ιράν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, συμπεριλαμβανομένης της δήλωσής του ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν “μόνιμους εχθρούς” και των υποσχέσεών του να παράσχει ουσιαστική ελάφρυνση των κυρώσεων σε μια νέα συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Στη Ντόχα ο Τραμπ δήλωσε: “Θέλω το Ιράν να πετύχει, θέλω το Ιράν να καταλήξει να είναι μια μεγάλη χώρα” ως αποτέλεσμα μιας νέας συμφωνίας. Το Ισραήλ πιστεύει ότι η εκτεταμένη ελάφρυνση των κυρώσεων θα επιτρέψει στην Τεχεράνη να ανοικοδομήσει τον “Σιιτικό Άξονα της Αντίστασης” και να μετατοπίσει την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων προς το Ιράν.Οι ηγέτες του Κόλπου θέλουν να επικεντρωθούν, όπως και ο Τραμπ, στην οικονομική διαφοροποίηση και την τεχνολογική πρόοδο, αντί να διακινδυνεύσουν έναν άλλο περιφερειακό πόλεμο στον οποίο τα κράτη του Κόλπου θα μπορούσαν να γίνουν στόχοι των αντιποίνων της Τεχεράνης.
Στο κεντρικό διάγγελμά του σε ένα επενδυτικό συνέδριο στο Ριάντ, ο Τραμπ δήλωσε: “Στο τέλος, οι λεγόμενοι οικοδόμοι του έθνους κατέστρεψαν πολύ περισσότερα έθνη από ό, τι έχτισαν… Και οι παρεμβατιστές παρενέβαιναν σε πολύπλοκες κοινωνίες που δεν καταλάβαιναν καν”. “Στο κεντρικό του διάγγελμα σε ένα επενδυτικό φόρουμ της Σαουδικής Αραβίας, ο Τραμπ υπογράμμισε τον ζωντανό οικονομικό μετασχηματισμό του Βασιλείου.

Οι δηλώσεις του Τραμπ είχαν ως στόχο να σηματοδοτήσουν ότι η κυβέρνηση του δεν θα εξαρτήσει τη σχέση της με τους περιφερειακούς ηγέτες με βάση τις μεταρρυθμίσεις των εσωτερικών πολιτικών τους συστημάτων ή το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Ωστόσο, ακτιβιστές της αντιπολίτευσης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλη την περιοχή και παγκοσμίως εξέφρασαν την ανησυχία ότι οι περιφερειακοί ηγέτες θα ερμηνεύσουν μια απόσυρση των ΗΠΑ από τον ρόλο τους ως ισχυρός υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο ως «πράσινο φως» για να παραγκωνίσουν περαιτέρω τους διαφωνούντες και να φιμώσουν τα επικριτικά εγχώρια σχόλια.

Πολλοί ειδικοί θεώρησαν την ανακοίνωση του Τραμπ στη Σαουδική Αραβία ότι θα άρει τις κυρώσεις των ΗΠΑ στη Συρία και τη συνάντησή του εκεί με τον μεταβατικό πρόεδρο Αχμάντ αλ-Σάρα, πρώην ηγέτη της ισλαμιστικής πολιτοφυλακής, ως σημαντική στρατηγική αλλαγή για τις ΗΠΑ Ο Τραμπ χαρακτήρισε την ανακοίνωση, στην οποία ορισμένοι σύμβουλοί του αντιτίθενται ως πρόωρη μέχρι να γίνει σαφέστερη η πρόθεση και η συμπεριφορά της κυβέρνησης μετά τον Άσαντ, καθώς δίνει στη Συρία ένα “φρέσκο ξεκίνημα’ για να ανακάμψει οικονομικά από τη 12εκαετία του εμφυλίου πολέμου. .Παρόλα αυτά, οι κυρώσεις των ΗΠΑ στη Συρία έχουν επιβληθεί βάσει πολυάριθμων διαφορετικών νομικών αρχών, συμπεριλαμβανομένων νόμων που ψηφίστηκαν από το Κογκρέσο, όπως ο νόμος περί πολιτικής προστασίας του Καίσαρα. Εξηγώντας τη διαδικασία με την οποία θα εφαρμοστεί η απόφαση του Τραμπ, ο υπεξ Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε ότι ο Τραμπ θα χρησιμοποιήσει αρχικά την εξουσία “παραίτησης” που παρέχεται από το νόμο του Καίσαρα, αν και η παραίτηση θα πρέπει να ανανεώνεται κάθε 180 ημέρες. Ο Ρούμπιο πρόσθεσε: “Αν σημειώσουμε αρκετή πρόοδο, θα θέλαμε να δούμε τον νόμο να καταργείται επειδή θα δυσκολευτείτε να βρείτε ανθρώπους για να επενδύσουν σε μια χώρα όταν σε έξι μήνες, οι κυρώσεις θα μπορούσαν να επανέλθουν… Δεν είμαστε ακόμα εκεί. Αυτό είναι πρόωρο. Νομίζω ότι θέλουμε να ξεκινήσουμε με την αρχική απαλλαγή, η οποία θα επιτρέψει στους ξένους εταίρους που ήθελαν να εισρεύσουν σε βοήθεια να αρχίσουν να το κάνουν χωρίς να διατρέχουν τον κίνδυνο κυρώσεων.”Αλλά, η επίσκεψη του Τραμπ ελάχιστα επικεντρώθηκε στο να επιλύσει όλες οι εκκρεμείς προκλήσεις της περιοχής, ιδιαίτερα το πόλεμο στη Γάζα. Υπήρχε ευρεία ελπίδα ότι το ταξίδι του Τραμπ θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες μιας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα ή την επανέναρξη της ανθρωπιστικής βοήθειας στον θύλακα, την οποία το Ισραήλ έχει αποτρέψει για περισσότερο από δύο μήνες.

Η έλλειψη προόδου στη Γάζα εμπόδισε τον Τραμπ να προωθήσει μια ευρύτερη διπλωματική φιλοδοξία για το ταξίδι , δηλαδή τη δεδηλωμένη “ένθερμη επιθυμία” του ότι η Σαουδική Αραβία θα ακολουθήσει τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν για να αναγνωρίσει το Ισραήλ και να ενταχθεί στις «Συμφωνίες του Αβραάμ». Σαουδάραβες αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι θα εξετάσουν αυτό το βήμα μόνο μετά την ίδρυση ενός Παλαιστινιακού κράτους,

Και, παρά την προσέγγιση του Τραμπ προς το Ιράν, τον σύμμαχο της Τεχεράνης στην Υεμένη, οι αντάρτες Χούθι εκτόξευσαν πυραύλους στο Τελ Αβίβ σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις, ενώ ο Τραμπ βρισκόταν στον Κόλπο. Οι πύραυλοι εκτοξέυτηκαν παρά την κατάπαυση του πυρός ΗΠΑ-Χιούθι που συμφωνήθηκε τις ημέρες πριν από την αναχώρηση του Τραμπ για την περιοχή.Την τελευταία ημέρα του Τραμπ στην περιοχή, το Ισραήλ ανταπέδωσε χτυπώντας τρία λιμάνια που ελέγχονται από τους Χούθι στην Υεμένη , τη Χοντέιντα, την Αλ Σαλίφ και τη Ρας Ίσα.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge