18-5-2025

Γράφει ο Ευθύμιος Πέτρου, Δημοσιογράφος

Η αδυναμία της Ευρώπης να συγκροτήσει ενιαία άμυνα

Παρακολουθούμε τις πομπώδεις εξαγγελίες περί επανεξοπλισμού της Ευρώπης με την πρόθεση διαθέσεως δισεκατομμυρίων ευρώ για αγορές οπλικών συστημάτων και διερωτώμεθα ποιος θα διοικεί την λεγομένη κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, επί τη βάσει ποιας δομής δυνάμεων θα συγκροτηθεί αυτή και πώς θα οργανωθεί για την αντιμετώπιση απειλών, οι οποίες δεν έχουν καν προσδιορισθεί. Καθώς η ΕΕ δεν είναι κρατική οντότης, αλλά συνεργασία κρατών, έχει μεν μιαν -αρκετά αόριστη- αμυντική πολιτική, αλλά ουδεμία στρατιωτική οργάνωση. Και χωρίς να έχει στρατιωτική οργάνωση ή στόχους, συζητά για αγορές οπλικών συστημάτων. Είναι σαν να προσπαθεί κάποιος κάποιος να αρχίσει μιαν οικοδομή από το ρετιρέ και όχι από τα θεμέλια.
Να γίνουμε συγκεκριμένοι. Η διαδικασία λήψεως αποφάσεων για μιαν αμυντική συγκρότηση, γίνεται ως ακολούθως: Η πολιτική ηγεσία καθορίζει την αμυντική πολιτική προσδιορίζοντας τις απειλές που πρέπει να αντιμετωπισθούν και τους σκοπούς που θα κληθούν να εκπληρώσουν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Επί τη βάσει αυτής της πολιτικής έρχεται η στρατιωτική ηγεσία η οποία εκπονεί την στρατιωτική στρατηγική, δια της οποίας θα επιτευχθούν οι στόχοι τους οποίους έχει θέσει η πολιτική ηγεσία. Ακολούθως προσδιορίζεται η δομή δυνάμεων, η οποία θα είναι απαραίτητη για την εφαρμογή της στρατιωτικής στρατηγικής και εκ παραλλήλου εκπονείται το εξοπλιστικό πρόγραμμα, το οποίο πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στους στόχους που έχει θέσει η πολιτική ηγεσία. Η βιομηχανία έρχεται τελευταία, καθώς θα πρέπει να θέσει σε παραγωγή τα οπλικά συστήματα, τα οποία θα εξοπλίσουν τις δυνάμεις.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση λοιπόν γίνονται συζητήσεις για αμυντική βιομηχανία και αμυντικές δαπάνες, χωρίς να υπάρχει κάν προσδιορισμένη αμυντική πολιτική, χωρίς να υπάρχει διοίκησις και χωρίς οι έννοιες της στρατιωτικής στρατηγικής και της δομής δυνάμεων να έχουν περάσει κάν από το μυαλό των αρμοδίων. Υπάρχει μόνον μία υπάτη εκπρόσωπος για την εξωτερική και αμυντική πολιτική, κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί αντίστοιχο υπουργού Αμύνης και μια Στρατιωτική Επιτροπή με έναν πρόεδρο που θα μπορούσε να θεωρηθεί αντίστοιχος ενός αρχηγού ΓΕΕΘΑ που διοικεί μόνον το επιτελείο του, χωρίς μια στοιχειώδη δομή διοικήσεως (για την κακιά την ώρα έστω) πόσω μάλλον για δομή δυνάμεων. Υπάρχουν μόνον επιχειρησιακά στρατηγεία χαμηλής ετοιμότητος (ένα ευρίσκεται στον Τύρναβο) τα οποία μπορεί να συγκροτηθούν κατά περίπτωσιν δια την διεύθυνση επιχειρήσεων εκτός συνόρων κατά βάσιν. Η έννοια της προστασίας των ευρωπαϊκών συνόρων δεν υπήρχε μέχρι πρότινος ούτε ως δυνητικό ενδεχόμενο στα θεσμικά κείμενα. Όλα αυτά σημαίνουν ότι o «στρατιωτικός βραχίων» της ΕΕ δεν είχε κάν την απαραίτητη δομή διοικήσεως προκειμένου να συνεργάζεται με το ΝΑΤΟ, κάτι που υποτίθεται ότι ήταν το ζητούμενο των Βρυξελλών με πρόσχημα την αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων που θα σήμαινε «περιττές» δαπάνες για τις ευρωπαϊκές χώρες.
Όλα τα ανωτέρω, καθώς και πολλά ακόμη τα οποία δεν είναι της παρούσης, τα είχε επισημάνει ο αείμνηστος στρατηγός Μιχαήλ Κωσταράκος, όταν ανέλαβε την προεδρία της Στρατιωτικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Είχε πάει μάλιστα στις Βρυξέλλες με πολύ συγκεκριμένα και ουδόλως κοστοβόρα σχέδια επιτελικής οργανώσεως, τα οποία όμως αντιμετωπίσθηκαν με περιφρονητική αδιαφορία, από τους γραφειοκράτες οι οποίοι σήμερα «τρέχουν», χωρίς να γνωρίζουν κάν προς ποιαν κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν. Αν είχαν ακολουθήσει τις προτάσεις του στρατηγού Κωσταράκου, σήμερα θα ήξεραν τουλάχιστον πώς πρέπει να κινηθούν. Σήμερα δεν το γνωρίζουν ούτε αυτό και βεβαίως οι 27 Κυβερνήσεις των κρατών-μελών, επιτείνουν το πρόβλημα δημιουργώντας έναν «Πύργο της Βαβέλ» που φαλκιδεύει οποιαδήποτε προσπάθεια για στρατιωτική οργάνωση. Ας επιτραπεί λοιπόν στον γράφοντα, να επαναλάβει αυτό που πολλάκις έχει τονίσει όπισθεν κλειστών θυρών, ότι δηλαδή «αφού ούτε ο Κωσταράκος μπόρεσε να τους κάνει ανθρώπους, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν καμμίαν ελπίδα».
Ας επανέλθουμε στα βασικά. Ποιά είναι η αμυντική πολιτική της -κατά φαντασίαν- ενωμένης Ευρώπης; Συνήλθαν οι ηγέτες των 27 χωρών-μελών για να την προσδιορίσουν; Όχι βέβαια, διότι μεταξύ τους οι διαφορές είναι χαώδεις. Μικρό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι οι χώρες του βορρά επιθυμούν διακαώς την συμμετοχή της Τουρκίας στην κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, παραγνωρίζοντας τις ενστάσεις των Ελλήνων που θεωρούν ότι από την Άγκυρα προέρχεται η όποια στρατιωτική απειλή κατά της χώρας. Και επειδή το παράδειγμα αυτό δεν είναι το μοναδικό, είναι προφανές, ότι οι 27 χώρες, δεν συμφωνούν ούτε κάν στο ζήτημα της προελεύσεως της απειλής. Πώς θα μπορούσαν να διαμορφώσουν μιαν ολοκληρωμένη και καθολικώς αποδεκτή αμυντική πολιτική;
Αλλά περνώντας και στο ζήτημα της βιομηχανίας στο οποίο φαίνονται να έχουν επικεντρωθεί οι Ευρωπαίοι, θα επισημάνουμε το εξής. Το απλούστερον στο οποίο θα μπορούσαν να συμφωνήσουν οι 27 χώρες, είναι να υπάρξει τουλάχιστον μια τυποποίησις του οπλισμού τους. Να συμφωνήσουν να έχουν τα ίδια άρματα, τα ίδια τεθωρακισμένα οχήματα, τα ίδια πολεμικά πλοία κλπ, ώστε να μπορούν τουλάχιστον να συνεργάζονται ως σύμμαχοι. Ούτε αυτό συμβαίνει, πλην ελαχίστων περιπτώσεων στις οποίες η τυποποίησις επεβλήθη από τους Αμερικανούς στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Στο πυροβολικό για παράδειγμα, όλοι τείνουν προς το διαμέτρημα των 155 χιλ. (αν και άλλοι υιοθετούν το 155Χ39 και άλλοι το 155Χ45) αλλά τα πυροβόλα κάθε χώρας διαφέρουν. Για πολλές οι ΗΠΑ παραμένουν ο πρωταρχικός προμηθευτής. Από εκεί και πέρα άλλα άρματα η Γερμανία και άλλα η Γαλλία, διαφορετικά τεθωρακισμένα οχήματα, διαφορετικού τύπου υποβρύχια, τελείως άλλα πλοία επιφανείας και βεβαίως μια πολυτυπία μαχητικών αεροσκαφών. Το υποτιθέμενο Eurofighter, προϊόν συμπαραγωγής Γερμανίας, Ιταλίας, Ισπανίας και Βρεταννίας, έχει αποδειχθεί τόσο δυσλειτουργικό που και οι τέσσερεις χώρες σταδιακώς το εγκαταλείπουν. Το παράδειγμα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι το αεροσκάφος αυτό σχεδιάσθηκε και κατασκευάσθηκε με βάση τις απαιτήσεις των βιομηχανιών και όχι επί τη βάσει προτάσεων προερχομένων από τα στρατιωτικά επιτελεία. Έτσι προέκυψε ένα μαχητικό ακατάλληλο για όλες σχεδόν τις αποστολές που μπορεί να αναλάβει μια Πολεμική Αεροπορία. Είναι δηλαδή το πρόγραμμα αυτό, μια μικρογραφία ανορθολογισμού, ομοίου με αυτόν επί τη βάσει του οποίου νομίζουν κάποιοι ότι θα οικοδομήσουν κοινή ευρωπαϊκή άμυνα.

Δημοσιεύεται στην ΕΣΤΙΑ

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη