20-4-2025

Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ε.α.

IPSO FACTO ΚΑΙ AB INITIO» Η ΝΕΑ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ (ΠΟΥ ΤΗΝ ΛΕΝΕ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΞΕΡΟΥΝ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ)

Την είπε κάποιος για να στηρίξει το επιχείρημά του γιατί δεν στηριχθήκαμε στον χάρτη που είχε εκδώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και γιατί δεν μιλάει για ΑΟΖ στο Αιγαίο ο χάρτης ΘΧΣ που εκδόθηκε, και την επαναλαμβάνουν άκριτα όλες οι εφημερίδες, ιστοσελίδες, τηλεοράσεις και ραδιόφωνα και πολλοί αγνοούντες την ουσία, στα κοινωνικά δίκτυα..

Ας δούμε όμως τι σημαίνει ως προς την έννοια της Υφαλοκρηπίδας (γιατί ως ουσία έχει εφαρμογή και σε άλλα νομικά πεδία πέραν της υφαλοκρηπίδας).

1. Τι Είναι η Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα (Continental Shelf) στο Δίκαιο της Θάλασσας;

Η ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα είναι θαλάσσια ζώνη μίας χώρας, ως προς τον βυθό της θάλασσας και το υπέδαφος του, που ρυθμίζεται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

Με απλά λόγια:

α) Είναι η υποθαλάσσια προέκταση της ξηράς ενός παράκτιου κράτους, στον βυθό και το υπέδαφος της θάλασσας.

β) Κάθε παράκτιο κράτος έχει δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα του μέχρι 200 ναυτικά μίλια (ν.μ.), αυτόματα, χωρίς να χρειάζεται να τα δηλώσει.

γ) Αν η γεωλογική υφαλοκρηπίδα εκτείνεται πέρα από τα 200 ν.μ., το κράτος μπορεί να διεκδικήσει περισσότερα (έως 350 ν.μ. ή και παραπάνω), αν προσκομίσει τα απαιτούμενα γεωλογικά στοιχεία στη Διεθνή Επιτροπή για τα Όρια της Υφαλοκρηπίδας (CLCS).

2. Ας δούμε τι Ρόλο Παίζουν οι Όροι “ipso facto” και “ab initio”

Οι δύο αυτοί λατινικοί νομικοί όροι χρησιμοποιούνται ρητά στο Άρθρο 77 της Σύμβασης UNCLOS.

«Τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους στην υφαλοκρηπίδα υπάρχουν ipso facto και ab initio, και δεν εξαρτώνται από κατοχή, ρητή διακήρυξη ή οποιαδήποτε άλλη πράξη.»

α) “Ipso facto” — «Αυτοδικαίως» (από το ίδιο το γεγονός): Είναι ενεργός όρος στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας

Αυτό σημαίνει:

(1) Τα δικαιώματα του κράτους στην υφαλοκρηπίδα υπάρχουν αυτόματα, λόγω της γεωγραφικής του θέσης.

(2) Δεν απαιτείται καμία ενέργεια ή διακήρυξη για να ισχύσουν.

(3) Το κράτος δεν χρειάζεται να ασκήσει έλεγχο ή κυριαρχία για να αναγνωριστούν αυτά τα δικαιώματα.

.β) Ab initio — «Εξ αρχής»

Αυτός ο όρος σημαίνει ότι τα δικαιώματα:

(1) Υπάρχουν από την πρώτη στιγμή που ένα κράτος έχει εδαφική κυριαρχία σε παράκτια ξηρά.

(2) Δεν εξαρτώνται από τη μεταγενέστερη χρήση ή διακήρυξη.

Δηλαδή, τα δικαιώματα υφίστανται εξ αρχής — όχι από τότε που το κράτος κάνει κάποια δηλωτική ενέργεια.

γ) ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Πότε Δεν Είναι Ενεργοί ή περιορίζονται οι Όροι στην Πράξη;

Αν και οι όροι αυτοί ισχύουν νομικά, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η πλήρης εφαρμογή τους καθυστερεί ή περιορίζεται:

(1) Για τα πρώτα 200 ναυτικά μίλια από την ακτή ή τις γραμμές βάσεως (εάν έχουν χαραχθεί), τα δικαιώματα είναι αυτόματα και πλήρως ενεργά.

(2) Για πέρα από τα 200 ν.μ., το κράτος οφείλει να υποβάλει επιστημονικά δεδομένα στην Επιτροπή CLCS για να αποδείξει τη φυσική προέκταση της υφαλοκρηπίδας του.

(3) Σε περιπτώσεις επικαλυπτόμενων διεκδικήσεων μεταξύ δύο ή περισσότερων κρατών, τα δικαιώματα περιορίζονται, απαιτείται διαπραγμάτευση, προσφυγή σε ICJ ή ITLOS είτε διεθνής διαιτησία. Τα δικαιώματα δεν εφαρμόζονται αυτόματα εκεί, στις περιοχές επικάλυψης.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

Η περίπτωση της Ελλάδος με την Τουρκία είναι περίπτωση ΕΠΙΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΩΝ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΩΝ μεταξύ των δύο (ή περισσότερων κρατών), και απαιτείται διαπραγμάτευση, προσφυγή σε ICJ ή ITLOS είτε διεθνής διαιτησία. Τα δικαιώματα “ipso facto and ab initio” δεν εφαρμόζονται αυτόματα εκεί (συγκεκριμένα στην ζώνη αμφισβήτησης).

Ας σταματήσουν επιτέλους να αναπαράγονται ανακρίβειες ότι κατοχυρώσαμε τα δικαιώματά μας στην υφαλοκρηπίδα με τον χάρτη «δυνητικής» υφαλοκρηπίδας που εκδόθηκε ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ μάλιστα ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ της Ελλάδος..

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη