19-1-2025

Γράφει ο Ευθύμιος Πέτρου, Δημοσιογράφος

Προς τι οι ξαφνικές αγάπες των ΗΠΑ για την Κύπρο

Κρίσιμος για την επιβίωση του Ισραήλ ο στρατηγικός άξων Γιβραλταρ-Κρήτη-Κύπρος – Πλεονέκτημα αναγνωρίσεως για την Κυπριακή Δημοκρατία – Χρυσή ευκαιρία για το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα
Μείζονος πολιτικής σημασίας, την οποία πρέπει να αξιοποιήσουν Ελλάς και Κύπρος, είναι η απόφασις της αμερικανικής κυβερνήσεως να εγκρίνει την συμμετοχή της Κύπρου σε τρία προγράμματα στρατιωτικής συνεργασίας. Είναι η κατάλληλη στιγμή για την αναβίωση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Λέμε «αμερικανικής κυβερνήσεως» αν και την απόφαση υπογράφει ο απερχόμενος Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, διότι τέτοιου είδους συνεργασίες εγκρίνονται αφού έχει προηγηθεί προσεκτικός σχεδιασμός και εντάσσονται σε μακρόπνοες πολιτικές ασκήσεως επιρροής σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Η συγκεκριμένη απόφασις δείχνει ότι η αστάθεια στην Μέση Ανατολή καθιστά την Κύπρο όλο και πιο απαραίτητη για την άσκηση της πολιτικής της Ουάσιγκτων στην περιοχή, δημιουργώντας σημαντικά πλεονεκτήματα για την ελληνική πλευρά. Δεν πρόκειται δηλαδή για «ξαφνικές αγάπες», αλλά σχεδιασμό με βάση τα αμερικανικά συμφέροντα.
Η απόφασις την οποία υπέγραψε ο Αμερικανός Πρόεδρος και η οποία ήδη έχει ισχύ νόμου επιτρέπει για πρώτη φορά την ένταξη της Κύπρου στα προγράμματα Πωλήσεων Στρατιωτικού Υλικού (FMS), παροχής Πλεονάζοντος Αμυντικού Υλικού (EDA) καθώς και συμμετοχή σε εκπαιδεύσεις και υποστήριξη που παρέχονται από από τις ΗΠΑ σε δυνάμεις ασφαλείας ξένων χωρών (Security Assistance Programs).
Πρόκειται για ουσιαστική άρση του καθεστώτος εμπάργκο στην διάθεση αμερικανικού πολιτικού υλικού στην Κύπρο, το οποίο επεβλήθη το 1974 στο πλαίσιο μιας γενικώτερης πολιτικής, να μην εξάγονται αμερικανικά όπλα σε περιοχές που τελούν σε καθεστώς κρίσεως. Τυπικά το εμπάργκο αυτό εξακολουθεί να υφίσταται, αν και ακόμη από τις ημέρες του Προέδρου Ομπάμα, υπήρχαν εισηγήσεις για σταδιακή άρση του. Επειδή όμως και στις ΗΠΑ οι διαδικασίες εξελίσσονται με εξαιρετικά βραδύ ρυθμό (για την άρση απαιτείται ψηφοφορία στο Κογκρέσσο) ενώ οι γεωπολιτικές εξελίξεις «τρέχουν» το Σταίητ Ντηπάρτμεντ εισηγήθηκε την υπέρβαση των εμποδίων με προεδρική πρωτοβουλία.
Ακόμη και μετά την απόφαση για εκεχειρία στην Γάζα (όπου πάντως η κατάστασις παραμένει επισφαλής) οι ΗΠΑ θεωρούν αναγκαίο τον έλεγχο της θαλασσίας οδού της Μεσογείου που συνιστά ένα ιδιότυπο στρατηγικό βάθος για το Κράτος του Ισραήλ αλλά και εξασφάλιση των προσβάσεων στην στρατηγικής σημασίας διώρυγα του Σουέζ. Ο στρατηγικός αυτός άξονας της Μεσογείου, τον οποίο πάντα ήθελαν να ελέγχουν οι θαλάσσιες δυνάμεις έχει τέσσερα «κλειδιά» εκ των οποίων απαιτούνται τουλάχιστον τα τρία για την αποτελεσματική προβολή ναυτικής ισχύος. Είναι το Γιβραλτάρ, η Μάλτα, η Κρήτη και η Κύπρος. Τον καιρό που η Βρεταννία ήταν η θαλασσοκράτειρα, είχε το Γιβραλτάρ, την Μάλτα και την Κύπρο, με την Κρήτη να ανήκει στην συμμαχική Ελλάδα. Σήμερα οι Aμερικανοί έχουν την ναυτική και την αεροπορική βάση στην Κρήτη καθώς και απεριόριστη πρόσβαση στα βρεταννικά εδάφη στο Γιβραλτάρ και την Κύπρο. Οι τελευταίες εξελίξεις επιβάλλουν όμως στενώτερη συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία, το πλαίσιο της οποία διαμορφώνεται με την τελευταία απόφαση.
Οι βάσεις στην Σούδα παραμένουν μια σημαντική εγκατάστασις υποστηρίξεως και εφοδισμού, οι εξελίξεις όμως επιβάλλουν στους Αμερικανούς να μπορούν να επιχειρούν από πλέον προκεχωρημένα σημεία εγγύς της περιοχής των εξελίξεων. Και τούτο είναι η Κύπρος. Φαίνεται επίσης τώρα ξεκάθαρα το στρατηγικό έλλειμμα της Ευρώπης. Πράγματι από την ημέρα που η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατέστη μέλος του Ευρωπαϊκού Αμυντικού Οργανισμού, υπήρξαν επανειλημμένες προσφορές για αξιοποίηση του εδάφους της και συγκεκριμένα της αεροπορικής βάσεως «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο και της ναυτικής Βάσεως «Ευάγγελος Φλωράκης» κοντά στην Λεμεσό από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η ανταπόκρισις ήταν μηδαμινή καθώς η ΕΕ αδυνατεί ακόμη να αποκτήσει γεωστρατηγική υπόσταση.
Οι Αμερικανοί όμως έβλεπαν μακρυά. Το πρώτο βήμα προσεγγίσεως προς την Κύπρο είχε γίνει πριν λίγα χρόνια με την απόφαση να αποδεσμευθούν για την Μεγαλόνησο μερικές κατηγορίες στρατιωτικού εξοπλισμού όπως ραντάρ και ηλεκτρονικά μέσα. Τώρα η κίνησις ολοκληρώνεται. Η τελευταία στρατηγική απόφασις συνιστά άμεση επαναβεβαίωση του γεγονότος ότι η Κυπριακή Δημοκρατία (και όχι το τουρκοκυπριακό μόρφωμα) είναι η μόνη αναγνωρισμένη διεθνώς κρατική οντότης στην Μεγαλόνησο. Δείχνει ταυτοχρόνως ότι υπάρχει σκεπτικισμός έναντι της Τουρκίας. Οι μνήμες από την άρνησή της να συνεργασθεί κατά τις συμμαχικές επιχειρήσεις στο Ιράκ και τα προσκόμματα που έβαζαν στην χρήση της βάσεως του Ιντσιρλίκ είναι νωπές. Και ούτως ή άλλως μια μεγάλη δύναμις όπως οι ΗΠΑ δεν ξεχνά.
Η εξέλιξις αυτή πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπ’ όψιν από την Αθήνα, η οποία μπορεί να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από την ένταξη της Κύπρου στα αμερικανικά στρατιωτικά προγράμματα. Μπορεί να προσθέσει και τις δυνατότητες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατιωτικής συνεργασίας. Και τούτο γίνεται με την ενεργοποίηση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Κάτι που απαιτεί απλώς μιαν απόφαση του ΚΥΣΕΑ.
Τα αμερικανικά προγράμματα στα οποία εντάσσεται η Κύπρος είναι:
Πρόγραμμα Διεθνών Πωλήσεων Στρατιωτικού Υλικού (FMS)
Είναι ένα πρόγραμμα που υλοποιείται σε διακυβερνητικό επίπεδο (government-to-government) και επιτρέπει στην αμερικανική κυβέρνηση να εγκρίνει την μεταφορά αμυντικού εξοπλισμού, υπηρεσιών και εκπαιδεύσεων σε ξένες χώρες.
Το Σταίητ Ντηπάρτμεντ εξετάζει και εγκρίνει τις εκάστοτε περιπτώσεις πωλήσεων και στην συνέχεια η Υπηρεσία Συνεργασίας για την Ασφάλεια στην Άμυνα, η οποία υπάγεται στο αμερικανικό Υπουργείο Αμύνης, προχωρεί στην υλοποίηση τους. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ καθορίζει εάν μια χώρα είναι επιλέξιμη για συμμετοχή στο πρόγραμμα FMS.
Πρόγραμμα Πλεονάζοντος Αμυντικού Υλικού (EDA)
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα δίδει την δυνατότητα σε ξένες χώρες να λαμβάνουν αμυντικό υλικό των αμερικανικών Ένοπλων Δυνάμεων το οποίο έχει κριθεί πλεονάζον. Αυτός ο πλεονάζον εξοπλισμός μπορεί να δοθεί με μειωμένο ή μηδενικό κόστος σε επιλέξιμες ξένες χώρες εάν κριθεί ότι κάτι τέτοιο εξυπηρετεί τους στόχους εθνικής ασφαλείας και εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Προγράμματα Εκπαιδεύσεως
Πρόκειται για προγράμματα που παρέχουν εκπαίδευση και εξοπλισμό σε ξένες χώρες για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων και ικανοτήτων από τις δυνάμεις ασφαλείας τους. Η ευθύνη της διαχειρίσεως των συγκεκριμένων προγραμμάτων ανήκει στο αμερικανικό Υπουργείο Άμυνης και στόχος είναι η προώθησις των συμφερόντων ασφαλείας των ΗΠΑ.

Δημοσιεύεται στην ΕΣΤΙΑ

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη