28-12-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Χρειάστηκαν μόλις 11 ημέρες για να ανατραπεί το καθεστώς του Σύριου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ. Αλλά η δραματική του εκδίωξη δεν οφείλεται μόνο στην αιφνιδιαστική στρατιωτική επίθεση της ισλαμιστικής οργάνωσης HΤS αλλά και στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, στη κοινωνία των πολιτών ως και των ομάδων ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να κρατήσουν ζωντανό το όνειρο της ελευθερίας. Οι Σύριοι έχουν πληρώσει πολύ βαρύ τίμημα , αφού η χώρα άντεξε 61 χρόνια μονοκομματικής και στρατιωτικής διακυβέρνησης από το άθλιο κόμμα Μπάαθ ως και 54 χρόνια διακυβέρνησης από τους Άσαντ.
Και μέσα στην ευφορία τους, οι Σύριοι γνωρίζουν ότι αντιμετωπίζουν τώρα σοβαρές εσωτερικές, περιφερειακές και διεθνείς προκλήσεις για την ανοικοδόμηση της χώρας. Ενώ η Τουρκία, η Δύση και ορισμένες Αραβικές χώρες υποστήριξαν την αντιπολίτευση, η υποστήριξη από τη Ρωσία και το Ιράν σήμαινε ότι το καθεστώς του Άσαντ θα ανακτήσει μεγάλο μέρος της ισχύος του μέχρι το 2015. Η σύγκρουση κατέστρεψε την οικονομία και τις υποδομές της Συρίας, με τον Συριακό στρατό και τις Ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις να στοχεύουν προπύργια της αντιπολίτευσης, σχολεία, νοσοκομεία και κατοικημένες περιοχές
Η χώρα απέχει πολύ από το να είναι ενωμένη. Στα βορειοανατολικά, οι Αραβοκουρδικές εντάσεις, οι παραβιάσεις που διαπράχθηκαν από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), οι Τουρκικές εισβολές σε Αφρίν, Ρας ε Λέιν , τα τζιχαντιστικά δίκτυα περιπλέκουν την κατάσταση.. Οι μεγάλες πόλεις όπως η Δαμασκός, το Χαλέπι, η Χομς και η Χάμα είχαν πάντα καλύτερες οικονομικές ευκαιρίες, αλλά αντιμετωπίζουν και προκλήσεις ανοικοδόμησης. Η ασφάλεια θα παραμείνει βασικότατη πρόκληση σε όλη τη χώρα..
ΟΙ 8 ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΡΙΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ

Ένα σύνθετο τοπίο
Οι χώρες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κρίση θα συνεχίσουν να το κάνουν στη Συρία μετά τον Άσαντ. Το Ιράν θέλει να διατηρήσει την πρόσβασή του μέσω της Συρίας για να παραδίδει όπλα και υποστήριξη στη Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Η Ρωσία, η οποία διατηρεί δύο στρατιωτικές βάσεις στη δυτική Συρία, υποστήριξε τον Άσαντ σε όλη τη διάρκεια και είναι πιθανό να διαδραματίσει ρόλο στην υποστήριξη μελών του πρώην καθεστώτος. Η Τουρκία έχει το δικό της συμφέρον να υποτάξει τους Κούρδους, δεδομένων των προσδοκιών τους για κυριαρχία. Η Τουρκία φιλοξενεί πάνω από τρία εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες, με την πολιτική και δημόσια πίεση να αυξάνεται για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος.
Η Άγκυρα θα υποστηρίξει οποιαδήποτε νέα κυβέρνηση σε οικονομικές προσπάθειες και προσπάθειες ανάκαμψης, ώστε οι Σύριοι να μπορέσουν να επιστρέψουν. Η υποστήριξη του Κατάρ και άλλων κρατών του Κόλπου προς τις διάφορες φατρίες αντικατοπτρίζει τον δικό τους ανταγωνισμό και εντάσεις. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, των οποίων τα κύρια συμφέροντα είναι να αποφύγουν ένα άλλο κύμα προσφύγων και να περιορίσουν τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, θα εμπλακούν σε μεγάλο βαθμό ενώ θα είναι επιφυλακτικές για ενδεχόμενη κάθοδο στην ισλαμιστική εξουσία.

Διαφθορά και κακές δημόσιες υπηρεσίες

Πριν ξεκινήσει η κρίση και ο πόλεμος το 2011, η Συρία κατατάσσονταν στην 127η θέση από 178 χώρες για διαφθορά από τη Διεθνή Διαφάνεια. Μέχρι το 2023, είχε πέσει στις 177 από τις 180 χώρες του ΟΗΕ.. Οι δημόσιες υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη, η ενέργεια, οι μεταφορές και οι επικοινωνίες ήταν πάντα φτωχές. Το υβριδικό μοντέλο δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών της Συρίας, πολλές από τις οποίες επιδοτούνται από το κράτος, έχει επίσης επηρεαστεί σοβαρά. Η προσωρινή κυβέρνηση που συστάθηκε από την HST, η θητεία της οποίας λήγει τον Μάρτιο, ισχυρίζεται ότι η Συρία θα έχει μια οικονομία ελεύθερης αγοράς.
Εξαντλημένη οικονομία και αγορά εργασίας

Η οικονομία της Συρίας συρρικνώθηκε κατά 85 % κατά τη διάρκεια σχεδόν 14 ετών εμφυλίου πολέμου, με το ΑΕΠ να μειώνεται από 67,5 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2011 σε μόλις 9 δισεκατομμύρια μέχρι το 2023. Το νόμισμα υποτιμήθηκε σημαντικά, οδηγώντας σε υπερπληθωρισμό. Πάνω από τους μισούς Σύριους ζουν σε συνθήκες φτώχειας.
Ο πόλεμος αποδεκάτισε τους οικονομικούς πυλώνες της Συρίας: η παραγωγή πετρελαίου μειώθηκε σε λιγότερο από 9.000 βαρέλια την ημέρα σε περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς και η γεωργία επηρεάστηκε σοβαρά. Πάνω από 4,82 εκατομμύρια Σύροι εγκατέλειψαν τη χώρα και άλλα 7 εκατομμύρια παραμένουν εσωτερικά εκτοπισμένοι. Η ανοικοδόμηση της οικονομίας και των υποδομών της Συρίας εκτιμήθηκε ότι θα κοστίσει τουλάχιστον 270 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2023 αριθμός που πιθανότατα έχει αυξηθεί από τότε. Η οικονομική ανάκαμψη είναι ζωτικής σημασίας για τη σταθεροποίηση της Συρίας.

Η ανοικοδόμηση της οικονομίας απαιτεί ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο, ένα περιβάλλον που προσελκύει επενδύσεις, ανοικοδόμηση υποδομών και διατήρηση της ειρήνης και της δημόσιας τάξης.

Αυτές πρέπει να είναι κορυφαίες προτεραιότητες για τη μελλοντική κυβέρνηση. Ο Συριακός στρατός, που εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό στην καταστροφή της Συρίας, και χει αφήσει τη χώρα με μικρή εμπιστοσύνη στους στρατιωτικούς θεσμούς και ευάλωτη σε ξένες απειλές. Οι περιφερειακές και διεθνείς δυνάμεις ανησυχούν για την ανάπτυξη προηγμένων στρατιωτικών δυνατοτήτων της Συρίας. Το Ισραήλ έχει ήδη ενεργήσει για να καταστρέψει ό,τι απέμεινε από τον εξαντλημένο στρατό του Άσαντ. Η Συρία πιθανότατα θα έχει έναν μικρό, ανίκανο στρατό για δεκαετίες, ειδικά ελλείψει ειρηνευτικής συμφωνίας με το Ισραήλ. Η ενσωμάτωση πολιτοφυλακών σε έναν νέο εθνικό στρατό είναι επίσης μια πρόκληση, δεδομένου ότι ορισμένες ομάδες είναι εξαιρετικά ιδεολογικές και ριζοσπαστικές.
Μεταβατική Δικαιοσύνη και Ευθύνη
Το καθεστώς Άσαντ εκτιμάται ότι βρίσκεται πίσω από τις περισσότερες καταστροφές και τους θανάτους που σημειώθηκαν από το 2011, με τα στοιχεία αυτών των φρικαλεοτήτων να είναι καλά τεκμηριωμένα και οι προσπάθειες να λογοδοτήσουν ορισμένοι άνθρωποι σε εξέλιξη. Η ίδια η HTS εμπλέκεται σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μαζί με άλλες μαχητικές ομάδες , συμπεριλαμβανομένων των SDF υπό την ηγεσία των Κούρδων. Πώς θα λειτουργήσει αυτό για τη μεταβατική δικαιοσύνη; Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η διαφάνεια των μηχανισμών που έχουν δημιουργηθεί για τη διερεύνηση και την ανάληψη ευθύνης των δραστών; Πώς θα επηρεάσει αυτό την εθνική συμφιλίωση, την πολιτική διαδικασία και τις προσπάθειες ανάκαμψης;
.Περιφερειακές και Διεθνείς Σχέσεις
Μια σειρά από χώρες στοχεύουν τώρα να διατηρήσουν ή να επεκτείνουν την επιρροή τους, η οποία μπορεί να μην ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντα του Συριακού λαού. Η μελλοντική σταθερότητα της Συρίας εξαρτάται από την πλοήγηση αυτής της δυναμικής. Η καθιέρωση μιας ισορροπημένης εξωτερικής πολιτικής που θα συνεργάζεται τόσο με τις περιφερειακές όσο και με τις παγκόσμιες δυνάμεις θα είναι ζωτικής σημασίας. Αυτό περιλαμβάνει την καλλιέργεια θετικών σχέσεων με γειτονικές χώρες όπως η Τουρκία και τα Αραβικά κράτη, ενώ ταυτόχρονα διαχειρίζεται τα συμφέροντα των συμμάχων του πρώην καθεστώτος όπως η Ρωσία και το Ιράν.
Εθνική Συμφιλίωση και Οικοδόμηση Ταυτότητας
Ιστορικά, η Συρία έχει βιώσει εδώ και καιρό εντάσεις μεταξύ των κοινωνικών, εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων της, από την κληρονομιά της Γαλλικής αποικιοκρατίας μέχρι τη δίωξη θρησκευτικών ομάδων υπό μουσουλμανική κυριαρχία και τον αποκλεισμό των Κούρδων, της μεγαλύτερης εθνικής μειονότητας της Συρίας, από το καθεστώς Μπάαθ. Η Σουνιτική πλειοψηφία καταπιέζεται εδώ και καιρό, και οι πόλεις και οι πόλεις τους γνώρισαν τη μεγαλύτερη καταστροφή. Δεν υπάρχει σχεδόν οικογένεια που να μην έχει χάσει κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο σε βομβαρδισμούς του καθεστώτος ή στο σωφρονιστικό σύστημα του Άσαντ. Ο πόλεμος έχει βαθύνει αυτές τις διαφορές και η καχυποψία και η δυσπιστία επιδεινώνουν τώρα τον κοινωνικό κατακερματισμό. Οι προσπάθειες ανοικοδόμησης πρέπει να επικεντρωθούν στην προώθηση της συμμετοχικότητας, και στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων αλλά και γυναικών,μειονοτήτων ,κα.

Η διακυβέρνηση βρίσκεται στο επίκεντρο των πάντων.
Η ύπαρξη μιας υπεύθυνης κυβέρνησης που μπορεί να λογοδοτήσει είναι το κλειδί για τη σταθερότητα και την ανάκαμψη. Πώς θα ασχοληθούν διάφορες ιδεολογικές ομάδες, κάποιες που δεν πιστεύουν καν στη δημοκρατία; Χρειάζεται ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, αλλά πάνω από όλα πρέπει να ξεκινήσει αυτή η συζήτηση.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge