30-11-2024

Γράφει ο Στέφανος Σκαρμίντζος, Ιστορικός, ΜΑ Military History

Η ανθρώπινη παρουσία στον σημερινό κινεζικό χώρο αρχίζει από την παλαιολιθική εποχή. Κινέζοι ακαδημαϊκοί μάλιστα θεωρούν τον «Ανθρωπο του Πεκίνου» ως ένα είδος που εμφανίζει διαφοροποιήσεις από τον Homo Erectus και τον Homo Sapiens. Η πρώτη χρήση φωτιάς έγινε εκεί. Οργανωμένη κατοίκηση ωστόσο Homo Sapiens που μαρτυρά ανώτερη κοινωνική οργάνωση, εμφανίζεται τη νεολιθική εποχή όπως μαρτυρούν τα παλαιοντολογικά ευρήματα στην κοιλάδα του Κίτρινου Ποταμού.

Η εποχή του Χαλκού αρχίζει το 3000 π.Χ.  Το 2070 π.Χ., εμφανίζεται η πρώτη αυτοκρατορική δυναστεία των Σία.  Τότε τέθηκαν οι βάσεις του Κινεζικού αλφαβήτου και ο πρώτος μυθικός «Χρυσός Αυτοκράτορας»  θεωρήθηκε υπόδειγμα σοφίας και δικαιοσύνης.
Το 1600, ανέρχεται η δυναστεία των Σάνγκ που διήρκεσε μέχρι το 1046.  Βελτιώνεται η κτηνοτροφία, αναπτύσσεται το εμπόριο με την Ινδία και τους Σιβηριανούς νομάδες. Η μητριαρχία καταργήθηκε και το κράτος απέκτησε στρατιωτική δομή.  Στο Βορρά καλλιεργούνται σιτηρά και στον Νότο αναπτύχθηκε η ριζοκαλλιέργια. Ο στρατιωτικός διοικητής των δυτικών επαρχιών επαναστάτησε και ίδρυσε την δυναστεία των Τσόυ ή Τζόου (1047). Για να νομιμοποιήσει το πραξικόπημά του επικαλέστηκε την «Ουράνια Εντολή»  που έγινε η βάση της αυτοκρατορικής εξουσίας στην Κίνα. Ο αυτοκράτορας είχε απόλυτη εξουσία ως εκλεκτός των θεών αλλά οι πολλές θεομηνίες κατά την περίοδο της εξουσίας του σήμαιναν ότι τήν είχε χάσει και μόνο τότε επιτρεπόταν η αμφισβήτησή του. Την περίοδο αυτή, εμφανίστηκε ο φιλόσοφος Κομφούκιος που θεμελίωσε την κινεζική σκέψη και τον 20ο αιώνα οι απόψεις του επηρέασαν ακόμη και τους  Δυτικούς στοχαστές.

Η δυναστεία των Τσόου έχασε τις ανατολικές επαρχίες από εξεγέρσεις το 771 π.Χ και τελικά οι διαδοχικές δυναστικές έριδες οδήγησαν σε ένα σύνολο αλληλοσυγκρουόμενων μοναρχιών (Περίοδος των αντιμαχόμενων Βασιλείων 476 έως 221 π.Χ.).  Την περίοδο αυτή άρχισε η κατεργασία του σιδήρου και μια πρώιμη μορφή τυπογραφίας.  Τότε εμφανίστηκε ο Κινέζος στρατιωτικός θεωρητικός Σουν Τζου που οι στρατηγικές του απόψεις ασκούν επιρροή ως σήμερα. Οι συνθήκες της μεγάλης αστάθεια οδήγησαν στην εμφάνιση της θεωρίας του Νομικισμού από τον υπουργό Σεν Μπουχάι και την συστηματοποίησή της από τον πρίγκιπα Χαν Φέι. Ο νομικισμός θεωρεί ότι οι άνθρωποι ρέπουν προς το κακό και μόνο με αυστηρή πειθαρχία, άκαμπτους νόμους και σκληρές τιμωρίες μπορεί να ελεγχθεί το χάος. Σε περίπτωση αμφιβολιών οι κατηγορούμενοι έπρεπε να θεωρούνται ένοχοι. Ο Λάο Τσε άρχισε το κίνημα του Ταοϊσμού ως «παθητική διαμαρτυρία της γεωργικής κοινότητας» και κήρυσε την «απραξία», και την καρτερική συμμόρφωση με τους ρυθμούς του Τάο. (μεταφράζεται ως δρόμος ή μέθοδος).

Οι πόλεμοι έλαβαν τέλος το 221 π.Χ με την επικράτηση των Τσίν που νίκησαν τους ανταγωνιστές τους και έδωσαν το όνομά τους στο κράτος. O αυτοκράτορας Χουάνγκ Τί ενοποίησε ξανά το κράτος. Συστηματικοποίησε την γραφή και τη γλώσσα και καθιέρωσε μέτρα σταθμά και νόμισμα. Επί των ημερών του εμφανίστηκε ο «Δρόμος του Μεταξιού». Υπερβολικά συγκεντρωτικός και οπαδός του Νομικισμού, λέγεται ότι διέταξε να καταστραφούν τα παλιά βιβλία εκτός από τα γεωργικά και τα βιβλία νεκρομαντείας εκτελώντας διανοούμενους που διαμαρτύρονταν. Το μέγεθος της ζημιάς στον κινέζικο πολιτισμό είναι δύσκολο να υπολογιστεί  και έθεσε ένα κακό προηγούμενο στους κατοπινούς κυβερνήτες του κράτους που έφτασε στο αποκορύφωμά του με την «Πολιτιστική Επανάσταση» των κομουνιστών τον 20ο αιώνα. Αφού νίκησε τους νομάδες των βορείων στεπών κατασκεύασε (με καταναγκαστική εργασία) το πρώτο Μεγάλο Τείχος για να εμποδίσει τις μελλοντικές επιδρομές τους. Ο θάνατός του του 207 π.Χ. πυροδότησε εξεγέρσεις και αναρχία.

Τελικά επικράτησε η Δυναστεία Χαν (202 π.Χ  220 μ.Χ) που θεωρείται μια από τις χρυσές περιόδους της κινεζικής ιστορίας. Ο Κομφουκιανισμός διαμόρφωσε τον κινεζικό πολιτισμό και άνθισαν οι τέχνες και οι επιστήμες, ενώ το κράτος διοικούταν από συγκεντρωτική γραφειοκρατία.  Ο κινέζικος στρατός έφτασε στην περιοχή του Βιετνάμ. Το 184 μ.Χ. η αδυναμία της διοίκησης να ελέγξει την διαφθορά προκάλεσε εξεγέρσεις. Λόγω της αναρχίας, η Κίνα χωρίζεται σε διάφορα βασίλεια, τα οποία πολεμούν μεταξύ τους και εναντίον ξένων εισβολέων από τον Βορρά και από τη Δύση.

Η βραχύβια δυναστεία Δυναστεία Σουέι (581μ.Χ – 618μ.Χ) ενοποίησε ξανά την Κίνα και προώθησε την βουδιστική θρησκεία αλλά συνέχισε την κακοδιαχείρηση. Οι εκστρατείες για την υποταγή της Κορέας απέτυχαν και πυροδότησαν επαναστάσεις που έριξαν τον αυτοκράτορα. Στο θρόνο ανήλθε η δυναστεία των Τανγκ (618-906), η οποία Θεωρήθηκε επίσης χρυσή δυναστεία. Επί των ημερών της άνθισε η έρευνα των πολεμικών τεχνών στο μοναστήρι του Σάο-Λιν. Το κράτος στηρίζονταν σε γραφειοκράτες που περνούσαν από εξετάσεις και ανοίχθηκε ξανά ο «Δρόμος του Μεταξιού» που ωθούσε το εμπόριο Ασίας Ευρώπης αλλά οι Βυζαντινοί υπέκλεψαν το μυστικό της παραγωγής του. Σε αυτή την δυναστεία ανήκε και η μοναδική γυναίκα που κυβέρνησε την Κίνα, η αυτοκράτειρα Γου Τσε Τιάν. Η δυναστεία ακολούθησε τον δρόμο των προηγουμένων και η διαφθορά των τελευταίων αυτοκρατόρων έφερα ξανά  την διαίρεση του κράτους από διάφορους πολέμαρχους που κυβερνούσαν τις επαρχίες. (Περίοδο των Πέντε Δυναστειών και των Δέκα Βασιλείων).

Τελικά επικράτησαν οι Σόνγκ  [που ίδρυσαν δική τους δυναστεία (960 – 1279 μ.Χ) κι ενοποίησαν ξανά το κράτος. Στην εποχή τους εφευρέθηκε το χαρτονόμισμα, συστάθηκε μόνιμο πολεμικό ναυτικό και η πυρίτιδα χρησιμοποιήθηκε στον πόλεμο. Τότε καθιερώθηκε το ρύζι ως βασική τροφή, το τσάι ως το πιο διαδεδομένο ρόφημα και ο άνθρακας ως καύσιμο. Πλοία με πυξίδα ταξίδευαν ως τον βόρειο Ινδικό Ωκεανό. Η κυβέρνηση άλλοτε προωθούσε το Βουδισμό κι  άλλοτε των κατεδίωκε. Τελικά και αυτοί υπέκυψαν στην διαφθορά και παραμέλησαν τον στρατό.
Οι Μογγόλοι που τελικά κατέλαβαν την Κίνα ίδρυσαν την δυναστεία των Γιουάν (1271-1368 μ.Χ.) αλλά απέτυχαν να καταλάβουν την Ιαπωνία και την Βιρμανία. Τότε έγινε το Πεκίνο πρωτεύουσα και επισκέφθηκε την Κίνα ο Μάρκο Πόλο. Η κατάχρηση του χαρτονομίσματος προκάλεσε υπερπληθωρισμό και μαζί με μια επιδημία πανώλης έφερε την πτώση της μογγολικής δυναστείας.

Η δυναστεία των Μινγκ (1368- 1644 μ.Χ.) έδιωξε του Μογγόλους και αναδιοργάνωσε την Κίνα. Υπήρξαν η μακροβιότερη δυναστεία και προήγαγαν την οικονομία, τις τέχνες και τα γράμματα. Επέτρεψαν μεγαλύτερες ελευθερίες στην ιδιωτική οικονομία και έδωσαν στο Σινικό Τείχος την τελική του μορφή. Επί των ημερών τους αναπτύχθηκαν ξανά στόλοι  που έστελναν νηοπομπές μέχρι στον Ινδικό Ωκεανό προβάλλοντας την αυτοκρατορική ισχύ και κάνοντας εμπόριο και εξερευνήσεις (πλοία των θησαυρών). Υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να έφτασαν έως το νησί της Α. Ελένης στον Ατλαντικό. Τότε επιβλήθηκε η κινέζική στον Αυστρονήσιο πληθυσμό της Φορμόζας (Ταϊβάν) και βοηθήθηκε η Κορέα να αποκρούσει τις Ιαπωνικές πειρατικές επιδρομές. Η άκαμπτη γραφειοκρατία τους οδήγησε κι αυτούς στην παρακμή και την πτώση εξ αιτίας της διαφθοράς.

Οι νομαδικές φυλές των  Μαντζουριανών μισθοφόρων εκμεταλλεύτηκαν το Χάος για να επιβληθούν και να ιδρύσουν την Δυναστεία των Μαντσού. (1644 – 1911) Χρειάστηκαν άγριες συγκρούσεις για να ενοποιηθεί ξανά το κράτος.  Από το 18ο αιώνα όμως, βελτιώθηκε η παιδεία και η ιατρική και εισήχθησαν νέες καλλιέργειες για να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις ρυζιού. Οι εθνοτικά ξένοι άρχοντες επέβαλαν τις κομμώσεις τους στον πληθυσμό σε μια προσπάθεια αφομοίωσης από πάνω προς τα κάτω.

Τον 19ο αιώνα, η άκαμπτη γραφειοκρατία εμπόδισε την πρόοδο και η χώρα οδηγήθηκε σε συμφορές. Οι Κινέζοι αποκαλούν την περίοδο αυτή  «αιώνα της ταπείνωσης» (1840 – 1949).  Η Κίνα έχασε τον «πόλεμο του  οπίου» από την Βρετανία λόγω του απηρχαιωμένου στρατού της και αναγκάστηκε να υπογράψει ετεροβαρείς συνθήκες με τις ΗΠΑ και άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις.  Το Χονγκ Κονγκ κατελήφθη από τους Βρετανούς και η Καμπότζη-Βιετνάμ από τους Γάλλους. Ο κινεζικός στόλος συνετρίβη από τον ιαπωνικό και η Ιαπωνία κατέλαβε την Κορέα. Κάποιες φατρίες στο Παλάτι πίεζαν για εκσυγχρονισμό και υιοθέτηση δυτικών προτύπων, ενώ άλλες προσπάθησαν να ανέλθουν εκμεταλλευόμενοι την λαϊκή αντίδραση υπό την μορφή φανατικών μαχητών πολεμικών τεχνών που οι Δυτικοί αποκαλούσαν Μπόξερ. Η πολιορκία των Δυτικών Πρεσβειών στο Πεκίνο από τους Μπόξερ το 1900 οδήγησε σε δυτική στρατιωτική επέμβαση που είχε ως αποτέλεσμα επιπλέον αποδυνάμωση της Κίνας.

 
Το 1912, ο γιατρός Σουν Γιάτ Σεν έδιωξε τον τελευταίο αυτοκράτορα κι εγκαθίδρυσε δημοκρατία. Ο Σουν Γιάτ Σεν προσπάθησε να εκσυγχρονίσει την Χώρα κατά το ιαπωνικό πρώτυπο και συνεργάστηκε με τους κομμουνιστές αλλά ο διάδοχός του Τσανγκ Καϊ Σεκ ήρθε σε σύγκρουση μαζί  τους. Οι εμφύλιες συγκρούσεις έφεραν ένα κενό εξουσίας που το εκμεταλλεύτηκαν διάφοροι πολέμαρχοι στις επαρχίες αλλά και οι Ιάπωνες. Ο Τσιανγκ Καϊ Σεκ έφερε σε δύσκολη θέση τους κουμουνιστές το 1931 που αναγκάστηκαν υπό την ηγεσία του Μάο Τσε Τουγκ να κάνουν την Μεγάλη Πορεία και να υποχωρήσουν στην απομονωμένη ΒΔ Κίνα το 1935.

Οι Ιάπωνες προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα προτεκτοράτο στην βόρεια Κίνα υπό τον πρώην αυτοκράτορα Που Γι (Μαντσουκουό) και γι’ αυτό  εκδιώχθηκαν από την Κοινωνία των Εθνών. Ο πιο σύγχρονος στρατός τους νίκησε τους Κινέζους σε πολλές περιπτώσεις με την χρήση δηλητηριωδών αερίων και το 1937 κατέλαβαν την πρωτεύουσα των εθνικιστών Νανκίνγκ  μέσα σε ένα όργιο αίματος που θα έκανε τους άγριους Μογγόλους του Τζένγκις Χαν να μοιάζουν με.. ερασιτέχνες! Το γεγονός αυτό δηλητηριάζει τις σινο-απωνικές σχέσεις μέχρι σήμερα.

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έκανε τον Τσιανγκ Καϊ Σεκ να σταματήσει προσωρινά την διαμάχη με τον Μάο και να λάβει ενισχύσεις από τους Συμμάχους. Οι Ιάπωνες δεν κατάφεραν να διακόψουν την ροή των συμμαχικών εφοδίων προς του Κινέζους από την Βιρμανία και το 1945 οι Σοβιετικοί κατέλαβαν το Ιαπωνικό προτεκτοράτο στην Μαντζουρία.

Το 1946, ο εμφύλιος μεταξύ των κομμουνιστών και των εθνικιστών ξανάρχισε. Η πολιτική αδεξιότητα του Τσιανγκ Καϊ Σεκ και η διαφθορά των υφισταμένων του τού κόστισαν τη νίκη. Τα υπολείμματα του στρατού του μαζί με πρόσφυγες αποσύρθηκαν στην Ταιβάν και το 1949 ο Μάο ανακήρυξε την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και δήλωσε ότι ο  «αιώνας της ταπείνωσης» έληξε. Το ζήτημα όμως της Ταϊβάν ταλανίζει την Κίνα μέχρι σήμερα.

Ο Μάο επανεξοπλίστηκε με σοβιετική βοήθεια και κατέστειλε με αγριότητα τους Ουιγούρους αυτονομιστές. Επίσης κατέλαβε το Θιβέτ μεταξύ των ετών 1949 -1951 και την ίδια περίοδο κατάφερε να διώξει τις δυνάμεις του ΟΗΕ από την Βόρεια Κορέα και να την διατηρήσει ως κράτος με την ανακωχή του 1951. Στα τέλη του 1950, η Κίνα άρχισε να γίνεται πυρηνική δύναμη με σοβιετική αρωγή αλλά το 1960 οι σινο-σοβιετικές σχέσεις ψυχράνθηκαν και άρχισαν και συνοριακές διαφορές. Από το 1958, η δυναμική κολλεκτιβοποίησητης γεωργίας έφερε τον λιμό όπως είχε γίνει και στην Ουκρανία τη εποχή του Στάλιν. 

Ο Μάο για να ξεφύγει από τα προβλήματα εξαπέλυσε την Πολιτιστική Επανάσταση ερεθίζοντας τους φοιτητές «εναντίον των ταξικών εχθρών και των ρεβιζιονιστών». Κι ενώ χιλιάδες άνθρωποι δολοφονήθηκαν ή οδηγήθηκαν στην αυτοκτονία σε ένα όργιο αναρχίας, ο Μάο είχε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να απαλλαγεί από τους πολιτικούς του αντιπάλους. Η Κίνα στήριξε το Βόρειο Βιετνάμ κατά των ΗΠΑ και κατάφερε να φέρει φιλοκινεζικό καθεστώς στην Καμπότζη αλλά η νίκη των φιλοσοβιετικών Βιετναμέζων το 1975 δυσαρέστησε τον Μαο. 

Ο Μάο με γυναίκα “Κοκκινοφρουρό” (πηγή). Οι “Κόκκινοι Φρουροί” ήταν μαζικό μαθητικό παραστρατιωτικό κίνημα που υποκινήθηκε από τον Μάο κατά την πρώτη φάση της Πολιτιστικής Επανάστασης (1966 – 1968).

Το 1971, η Κινα είχε καταφέρει να πάρει την θέση της Ταϊβάν στο Συμβούλιο Ασφαλειας του ΟΗΕ και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Νίξον δεσμεύτηκε να υποστηρίζει την πολιτική της «Ενιαίας Κίνας».
Ο Μάο που φέρεται να είχε πει: «Είμαι ο Μαρξ και Χουάνγκ Τί» πέθανε το 1976  και ο πολιτικοί του αντίπαλοι εκκαθάρισαν τον στενό του κύκλο στο κόμμα και άρχισαν στροφή σε πιο φιλελεύθερη οικονομία λόγω πολιτικού ρεαλισμού. Σε «ειδικές οικονομικές ζώνες» η κυβέρνηση επέτρεψε καπιταλιστική οικονομία και διεθνείς επιχειρηματικές συνεργασίες και οικονομία της χώρας γιγάντωσε.

Η άγρια καταστολή της πολιτικής διαμαρτυρίας στο Πεκίνο το 1989 ωστόσο, έδειξε με σκληρό τρόπο τα επιτρεπτά στους Κινέζους όρια. Το 1997 το βρετανοκρατούμενο Χονγκ Κονγκ ενώθηκε με τη Κίνα με τον πληθυσμό να ανησυχεί τον κομμουνιστικό αυταρχισμό. Η πτώση των κομουνιστών στην Ευρώπη έκανε τη κινεζική κυβέρνηση να προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ πολιτικού αυταρχισμού και ελεύθερης οικονομίας. Μέχρι στιγμής τα καταφέρνει και το γεγονός ότι είναι το κέντρο της διεθνούς βιομηχανικής παραγωγής της δίνει πλεονεκτήματα. Παρ’ όλα αυτά, ο ανταγωνισμός με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις ίσως οδηγήσει σε εσωτερικές πιέσεις που μπορεί να απελευθερώσουν φυγόκεντρες τάσεις με απρόβλεπτα αποτελέσματα.

Πηγές

CJ Peers Ancient Chinese Armies 1500–200 BC Osprey Publishing 1990

CJ Peers Imperial Chinese Armies : (1) 200 BC-589 AD Osprey Publishing 1996

CJ Peers Imperial Chinese Armies (2) 590-1260 AD. Osprey Publishing, 1996.

CJ Peers Ancient Chinese Armies 1500–200 BC Osprey Publishing 1990

P.Jowett P.Jowett Chinese Warlord Armies 1911–30 Osprey Publishing 2016

P.Jowett THE CHINESE ARMY 1937-49 WORLD WAR II AND CIVIL WAR Osprey Publishing 2005

Benjamin Lai  The Chinese People’s Liberation Army since 1949 Osprey Publishing 2012

Linda Jaivin The Shortest History of China New York 2021 ISBN 978-1-61519-821-4

King C. Chen CHINA’S WAR AGAINST VIETNAM, 1979: A MILITARY ANALYSIS  CONTEMPORARY ASIAN STUDIES NUMBER 5 – 1983

https://www.atomicarchive.com/

Τασου Ανθουλιά Ιστορία της Κίνας https://www.helidoni.info/HistChina.pdf

https://factsanddetails.com/china/cat2/sub1/entry-5362.html

https://www.paratiritis-news.gr/istoria/15-pragmata-pou-den-gnorizoume-gia-tin-istoria-tis-kinas/


https://odeth.eu/o-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%bf%ce%ba%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%82-%ce%b5%ce%ba%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%87%ce%b9%ce%b1%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%ba%ce%af%ce%bd%ce%b1%cf%82/

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.blog