25-10-2024

Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ε.α.

ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΤΟΥ ΓΓ/ΟΗΕ ΝΑ ΠΑΕΙ ΣΤΗΝ ΣΥΣΚΕΨΗ BRICS
Α) Η ΓΣ/ΟΗΕ – Η ΕΙΣΒΟΛΗ & ΤΟ ΕΝΤΑΛΜΑ ΤΟΥ ΔΠΔ ΓΙΑ ΠΟΥΤΙΝ
1) Την 17η Μαρτίου 2023, το Προδικαστικό Τμήμα II του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου («ICC» ή «the Court») εξέδωσε εντάλματα σύλληψης για δύο άτομα στο πλαίσιο της κατάστασης στην Ουκρανία: τον κ. Vladimir Vladimirovich Putin και την κα Maria Alekseyevna Λβόβα-Μπέλοβα.
Ο Vladimir Vladimirovich Putin, φέρεται να είναι υπεύθυνος για το έγκλημα πολέμου της παράνομης απέλασης πληθυσμού (παιδιών) και της παράνομης μεταφοράς πληθυσμού (παιδιών) από τις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας στη Ρωσική Ομοσπονδία (βάσει των άρθρων 8(2)(α)(vii) και 8(2)(β)(viii) του Καταστατικού της Ρώμης). Τα εγκλήματα φέρεται να διαπράχθηκαν σε κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη τουλάχιστον από τις 24 Φεβρουαρίου 2022.
2) Την 2α Μαρτίου 2022 η ΓΣ/ΟΗΕ με το ψήφισμα ES-11/1 1, «αποδοκιμάζει με τον πιο έντονο τρόπο» την επιθετικότητα της Ρωσίας και εξέφρασε τη λύπη της για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Απαίτησε την πλήρη απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων και την ανατροπή την απόφασή της να αναγνωρίσει τις αυτοανακηρυχθείσες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ.
Η δέκατη παράγραφος του ψηφίσματος, επιβεβαίωσε και την συμμετοχή της Λευκορωσίας σε παράνομη χρήση βίας κατά της Ουκρανίας. Το ψήφισμα υποστηρίχθηκε από 96 χώρες και εγκρίθηκε με 141 ψήφους υπέρ, 35 αποχές. Μόνο 5 κράτη μέλη του ΟΗΕ καταψήφισαν: Ρωσία, Λευκορωσία, ΛΔΚ (Βόρεια Κορέα), Ερυθραία και Συρία.
3) Στις 16 Φεβρουαρίου, η ΓΣ/ΟΗΕ με το ψήφισμα A/ES-11/L.7, ζήτησε να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και ζήτησε την άμεση αποχώρηση της Ρωσίας από τη χώρα, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ.
Τα αποτελέσματα ήταν 141 κράτη μέλη υπέρ 32 αποχές και 7 κατά – Λευκορωσία, Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, Ερυθραία, Μάλι, Νικαράγουα, Ρωσία και Συρία. Μεταξύ των 32 αποχών ήταν η Κίνα, η Ινδία και το Πακιστάν.
4) Τα 123 κράτη μέλη που συμμετέχουν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχουν τυπικά την υποχρέωση να συλλάβουν τον Πούτιν αν εκείνος βρεθεί στην επικράτεια τους.
5) Σημειώνεται ότι τόσο η Ρωσία και η Κίνα, όσο και οι ΗΠΑ, αλλά και η Ινδία (φιλοξένησε την G20), δεν αποτελούν κράτη-μέλη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Η Ρωσία είχε υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης το 2002, αλλά απέσυρε την υποστήριξή της το 2016, όταν το ΔΠΔ χαρακτήρισε την προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας από τη Μόσχα ως «ένοπλη σύρραξη».
Η Μογγολία, την οποία επισκέφθηκε ο Πούτιν τον Σεπτέμβριο του 2024, είναι μέλος του ΔΠΔ. η Μογγολία υποτίθεται ότι θα έπρεπε να ενεργήσει σύμφωνα με τα εντάλματα του δικαστηρίου και να συλλάβει τον Πούτιν. Δεν το έπραξε όμως.
Β) Ο ΓΓ/ΟΗΕ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΔΠΔ
1) Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΓΓ/ΟΗΕ) και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) έχουν στενή, αλλά θεσμικά ανεξάρτητη σχέση. Το ΔΠΔ είναι ένας ανεξάρτητος διεθνής οργανισμός που δεν υπάγεται άμεσα στα Ηνωμένα Έθνη, παρότι συνεργάζεται στενά με τον ΟΗΕ, και ειδικότερα με τον Γενικό Γραμματέα.
2) Το ΔΠΔ έχει δικό του νομικό πλαίσιο, ιδρυτικό καταστατικό και όργανα. Ιδρύθηκε με βάση το Καταστατικό της Ρώμης το 2002, το οποίο υπεγράφη από 123 κράτη (μέχρι το 2022 – 42 ακόμη έχουν υπογράψει αλλά δεν έχουν επικυρώσει) και όχι από τον ΟΗΕ. Παρά την ανεξαρτησία τους όμως, το ΔΠΔ συνεργάζεται με τον ΟΗΕ, καθώς ο ΟΗΕ αναγνωρίζει τη σημασία του Δικαστηρίου στην παγκόσμια δικαιοσύνη.
3) Ο ΓΓ/ΟΗΕ διαδραματίζει συχνά ρόλο-κλειδί στην προώθηση της συνεργασίας αυτής, ενθαρρύνοντας τα κράτη να ενταχθούν στο Καταστατικό της Ρώμης.
4) Το ΣΑ/ΟΗΕ έχει την εξουσία να παραπέμπει υποθέσεις στο ΔΠΔ, ακόμα και αν το κράτος που εμπλέκεται δεν είναι μέλος του ΔΠΔ (Άρθρο 13 του Καταστατικού της Ρώμης). Ο ΟΗΕ μάλιστα, μπορεί να παρέχει βοήθεια στο ΔΠΔ μέσω υποστηρικτικών δομών, όπως τεχνική υποστήριξη, κοινές ερευνητικές προσπάθειες ή διευκόλυνση στη μεταφορά κατηγορουμένων.
5) Ο ΓΓ/ΟΗΕ, αν και δεν συμμετέχει άμεσα στις αποφάσεις του ΣΑ/ΟΗΕ, «μπορεί να θέσει υπόψη του Συμβουλίου Ασφαλείας οποιοδήποτε θέμα που κατά τη γνώμη του μπορεί να απειλήσει τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας» και να διαδραματίσει ρόλο στις διπλωματικές διαβουλεύσεις για τέτοιες αποφάσεις ενισχύοντας τις προσπάθειες ειρήνης και δικαιοσύνης.
6) Ο ΓΓ/ΟΗΕ συνεπώς διαδραματίζει ρόλο διπλωματικού μεσολαβητή και υπερασπιστή του διεθνούς δικαίου. Συχνά καλεί τα κράτη να συνεργαστούν με το ΔΠΔ και προωθεί τον σεβασμό στις αποφάσεις του Δικαστηρίου, κάνει τακτικές δηλώσεις υπέρ της διεθνούς δικαιοσύνης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της καταπολέμησης της ατιμωρησίας, τονίζοντας τη σημασία του ΔΠΔ στην προάσπιση αυτών των αξιών.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Πως λοιπόν ο ΓΓ/ΟΗΕ μετέχει σε μία διεθνή σύσκεψη που διοργανώνει ο Πούτιν με τις χώρες Bricks και κάθεται στο ίδιο τραπέζι με αυτόν, χωρίς να έχει σχέση η επίσκεψη αυτή με τον βασικό ρόλο του, των καλών υπηρεσιών του για την ειρήνη;
Κύριε Γραμματέα, αν και επικρότησα τις προσπάθειές σας για την αναβάθμιση του ΟΗΕ υπέρ της ειρήνης και της ασφάλεια των κρατών, εν τούτοις δεν μπορεί με την παρουσία σας να απαξιώνετε το ΔΠΔ ως βασικού οργάνου της Διεθνούς Δικαιοσύνης, να επικυρώνετε την συνεχιζόμενη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και να απαξιώνετε άμεσα τις αποφάσεις της ΓΣ/ΟΗΕ.

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη