12-10-2024

Γράφει ο Στέφανος Σκαρμίντζος, M.A. Military History

Ενδείξεις για οργανωμένη κατοίκηση στην περιοχή του Λιβάνου υπάρχουν από το 5000 π.Χ. Σύμφωνα με την Βρετανίδα αρχαιολόγο Ντόροθυ Γκάροντ, οι άνθρωποι ανήκαν στον πολιτισμό των Νατούφιων που ήταν μάλλον οι πρώτοι παραγωγοί αρτοσκευασμάτων. Την εποχή της Χαλκοκρατίας, η περιοχή ελεγχόταν από τους Χαναναίους. Αν και η περιοχή ήταν υποτελής στους Ακκάδιους κατά διαστήματα, τελικά η επίκαιρη θέση της στις διαδρομές των καραβανιών, έφερε την διαίρεση της επιρροής μεταξύ των Αιγυπτίων και Χετταίων. Η περιοχή ζούσε από το επικερδές εμποριο ξυλειας κέδρου. Γύρω στο 1200 π.Χ., η περιοχή  έγινε στόχος των Λαών της Θάλασσας.  Προσπάθησαν βέβαια να προωθηθούν στην Αίγυπτο αλλά αποκρούστηκαν. Οι Αιγύπτιοι εγκατέστησαν στις περιοχές αυτές Πελεσέτ (που οι Ιστορικοί ταυτίζουν με τους Φιλισταίους) για να ελέγχουν της αλληλοσυγκρουόμενες σημιτικές φυλές. Η Βίβλος παραδίδει την Τύρο και την Σιδώνα σαν πόλεις των Φιλισταίων.

Την εποχή του Σιδήρου, εμφανίζονται οι Φοίνικες  που εξελίσσονται σε ικανούς ναυτικούς και εμπόρους και οι σχέσεις τους με τους Ελληνες είναι κακές λόγω του έντονου εμπορικού ανταγωνισμού. Οι Φοίνικες ιδρύουν ανεξάρτητες πόλεις κράτη και αποικίζουν την Βορεια Αφρική (Καρχηδόνα) αλλά λόγω της στρατιωτικής τους αδυναμίας γίνονται διαδοχικά υποτελείς των Ασσυρίων, των Βαβυλώνίων και τον 6ο αι. πΧ. των Περσών. Προσφέρουν πολύτιμο ναυτικό στους Αχαιμενίδες και κατόπιν στον Μ. Αλέξανδρο που τους επιβάλλεται καταστρέφοντας την Τύρο. Μετά την υποταγή τους στους Πτολεμαίους, περνούν διαδοχικά στην κυριαρχία των Ρωμαίων και των Βυζαντινών. Ο πληθυσμός δεν ήταν ορθόδοξος και υφίστατο διακρίσεις και λόγω αυτού υποτάχθηκε εύκολα στους Αραβες Μουσουλμάνους.

Το εμπόριο της Μεσογείου διακόπηκε και οι πόλεις άργησαν να ανακάμψουν. Αυτό εξηγεί μερικώς γιατί εξισλαμίστηκαν και συνέβαλαν τα μέγιστα στις αραβικές πειρατικές επιδρομές. Το βουνό του Λιβάνου ευνόησε την διατήρηση των χριστιανικών κοινοτήτων των Μαρωνιτών και Ιακωβιτών αλλά και την εμφάνιση των ισλαμικών αιρέσεων των Δρούζων, των Ισμαηλιτών και των Αλευιτών.  Στα τέλη του 11ου αιώνα, οι Σταυροφόροι ίδρυσαν στην περιοχή τη κομητεία της Τρίπολης αλλά τελικά η περιοχή πέρασε στον έλεγχο των Μαμελούκων της Αιγύπτου.  Τον 16ο αιώνα, η περιοχή καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς που άσκησαν πιέσεις όχι μόνο τους Χριστιανούς αλλά και στους Δρούζους. Η οθωμανική κυριαρχία κράτησε ως τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στην λήξη του πολέμου, ο Λίβανος μετατράπηκε σε γαλλικό προτεκτοράτο. Με την συνθηκολόγηση της Γαλλίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Βρετανοί αισθάνονταν άβολα με την παρουσία των Γάλλων του Βισύ στην Συρία και τον Λίβανο και τον κατέλαβαν τον Ιούλιο του 1941 θέτοντάς τον υπό τον έλεγχο των Ελεύθερων Γάλλων που τους υποχρέωσαν ν’ αρχίσουν τις διαδικασίες τη ανεξαρτησίας της χώρας το 1943. Αποφασίστηκε τότε να διαιρεθεί η εξουσία πάνω στις θρησκευτικές δομές της χώρας, πράγμα που προκαλεί προβλήματα μέχρι σήμερα.  Ο Λίβανος έγινε ολοκληρωτικά ανεξάρτητος το 1945 και Γάλλοι τον εκκένωσαν πλήρως το 1946. 

Το 1948, η χώρα ενεπλάκη σε πόλεμο με το Ισραήλ και η μόνη επιτυχία της ήταν η αναγνώριση των νοτίων συνόρων της. Δέχτηκε ωστόσο ένα μεγάλο κύμα Παλαιστινίων προσφύγων που έγιναν μόνιμος παράγοντας αστάθειας. Μια προσπάθεια των Μουσουλμάνων το 1958 να ενώσουν τον Λίβανο με το μόρφωμα Συρία -Αιγύπτου (ΗΑΔ) κατεστάλη με την βοήθεια των Αμερικανών Πεζοναυτών.  Η οικονομία άνθισε χάρις στο ελεύθερο εμπόριο και η χώρα ονομάστηκε «Ελβετία της Μ. Ανατολής».

Το 1975, η μετεγκατάσταση περισσότερων Παλαιστινίων προσφύγων μετά τον «Μαύρο Σεπτέμβριο» το 1970 στην Ιορδανία προκάλεσε την έκρηξη εμφυλίου πολέμου που κατέστρεψε την χώρα. Η δράση των Παλαιστινίων ανταρτών προκάλεσε δυο ισραηλινές εισβολές, μια το 1978 και μια το 1982.  Κατά την δεύτερη εισβολή, φαλαγγίτες των Λιβανικών Δυνάμεων (πολιτικό κόμμα του Λιβάνου) σκότωσαν Παλαιστίνιους αμάχους και μαζί με την ισραηλινή υποστήριξη τους υποχρέωσαν να εγκαταλείψουν το Λίβανο.  Η ειρηνευτική δύναμη που είχε στείλει η Συρία δεν έφερε αποτέλεσμα κι αποσύρθηκε από τον Λίβανο το 1989 αλλά η συριακή στρατιωτική παρουσία παρέμενε.

Εξαντλημένοι οι αντιμαχομενοι ήλθαν σε κάποιες άτυπες συμφωνίες και τα λιμανια και τα αεροδρόμια άνοιξαν. Στην περιοχή, οι Σηίτες μουσουλμάνοι του Λιβάνου δημιούργησαν το «Κόμμα του Θεού» (Χεζμπολάχ) που άρχισε να δυναμώνει πολιτικά και στρατιωτικά. Το 2005, δολοφονήθηκε ο πρωθυπουργος του Λιβάνου Χαρίρι και αυτό γινε αιτία απόσυρσης της Συρίας. 

Η Χεζμπολάχ εξαπέλυσε επιθέσεις κατά του Ισραήλ και η ισραηλινή εισβολή του 2006 δεν κατάφερε να την εκμηδενίσει. Ενδυναμωμένοι οι Σηίτες έγιναν «κράτος εν κράτει».  Το 2012, ο Συριακός εμφύλιος λίγο έλειψε να επεκταθεί στον Λίβανο. Το 2019, η κακή οικονομική κατάσταση προκάλεσε έντονη πολιτική αναταραχή, η οποία συνεχίζεται. Η Χεζμπολάχ δηλώνοντας ότι υποστηρίζει τους Παλαιστίνιους της Γάζας εξαπέλυσε επιθέσεις κατά του Ισραήλ και η χώρα ζει πλέον τις επιπτώσεις της ισραηλινής αντίδρασης και το μέλλον της δείχνει ακόμα πιο αβέβαιο.

Πηγές

Asimov, Isaac. The Near East: 10,000 Years of History. Boston: Houghton Mifflin, 1968.

Cline Eric TINKER, TAILOR, SOLDIER, SAILOR: MINOANS AND MYCENAEANS ABROAD

Cline, Eric (2000), The Battles of Armageddon: Megiddo and the Jezreel Valley from the Bronze Age to the Nuclear Age, University of Michigan Press, ISBN 0-472-09739-3

Aaron A. Burke  “Canaan under Siege The History and Archaeology of Egypt’s War in Canaan

Steven Runciman «History of the Crusades» Translated by: Nikos K. Paparrodos, Published by: Army General Staff 1977

Martin Sicker, The Islamic World in Ascendancy: From the Arab conquests to the Siege of Vienna, Praeger Publishers, 2000

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.blog

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη