1-9-2024

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ε.α.

ΕΙΝΑΙ ΤΕΡΑΣΤΙΑ Η ΟΛΙΓΩΡΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΠΙΘΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΧΟΥΤΙ ΣΤΗΝ ΕΡΥΘΡΑ
Οι Χούτι (ή Χούθι) ως μια ένοπλη πολιτική και θρησκευτική ομάδα από την Υεμένη, είναι γνωστοί ως το Κίνημα Ανσάρ Αλλάχ (Ansar Allah), που σημαίνει «Οπαδοί του Θεού». Προέρχεται από την κοινότητα των Ζαΐντι Σιιτών (με ριζοσπαστικές πολιτικές ιδέες και αντι-αμερικανικά, αντι-σιωνιστικά συνθήματα), που είναι ένα κλάδος του Σιιτικού Ισλάμ και αποτελεί την πλειοψηφία των Σιιτών της Υεμένης (οι Σιίτες στην Υεμένη αποτελούν το 30% του συνολικού πληθυσμού).
Προήλθαν από την επαρχία Σααντά (Sa’dah) στη βόρεια Υεμένη την δεκαετία του 1990. Ο αρχικός τους ηγέτης, ο Χουσέιν Μπαντρεντίν αλ-Χούτι, ίδρυσε την ομάδα ως αντίδραση στην αυξανόμενη επιρροή του Σαουδαραβικού Ουαχαμπισμού και των αμερικανικών πολιτικών στη Μέση Ανατολή, κατηγορώντας την κυβέρνηση της Υεμένης ότι έχει παραμελήσει την περιοχή τους και ότι συνεργάζεται με ξένες δυνάμεις εις βάρος του πληθυσμού.
Η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ τους και της κυβέρνησης της Υεμένης ξεκίνησε το 2004 και διαρκεί μέχρι σήμερα με διαλείμματα. Το 2014, οι Χούτι κατέλαβαν την πρωτεύουσα Σαναά και ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Αμπντ Ραμπού Μανσούρ Χαντί, γεγονός που οδήγησε στην έναρξη του εμφυλίου πολέμου στην Υεμένη.
Οι Χούτι υποστηρίζονται από το Ιράν, το οποίο τους παρέχει οικονομική, στρατιωτική και τεχνολογική βοήθεια. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση της Υεμένης υποστηρίχθηκε από μια συνασπισμένη συμμαχία με επικεφαλής την Σαουδική Αραβία, που περιλαμβάνει και άλλες αραβικές χώρες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το το Κουβέιτ, Κατάρ και με την στήριξη του Σουδάν, η Αίγυπτος, του Μαρόκου, της Ιορδανίας και του Πακιστάν. Οι ΗΠΑ προσέφεραν στρατιωτική βοήθεια στην Σαουδική Αραβία (και η Ελλάδα το αμυντικό αντιβληματικό σύστημα Patriot).
Ο εμφύλιος πόλεμος που έχουν προκαλέσει οι Χούτι στην Υεμένη, έχει προκαλέσει μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, ενώ η πείνα και οι ασθένειες έχουν επηρεάσει έναν μεγάλο αριθμό του πληθυσμού.
ΟΙ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΠΛΟΙΑ ΕΧΟΥΝ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ ΣΠΌ ΤΟ 2016
Κάτι που αγνοείται ευρέως είναι ότι οι επιθέσεις των Χούτι σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν ξεκίνησαν να καταγράφονται από το 2016, και συνεχίζονται με μεγαλύτερη ένταση σήμερα.
Οι επιθέσεις αυτές αρχικά αποτελούσαν μέσο πίεσης κατά του συνασπισμού υπό τη Σαουδική Αραβία (που υποστηρίζει την κυβέρνηση της Υεμένης), στοχεύοντας στην διατάραξη των παγκόσμιων εμπορικών ροών (δεδομένου ότι η Ερυθρά Θάλασσα και ο Κόλπος του Άντεν είναι σημαντικές θαλάσσιες οδοί για τη μεταφορά εμπορευμάτων και πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη και την Ασία), επιδιώκοντας να ασκήσουν οικονομική πίεση στις χώρες του συνασπισμού, να αυξήσουν το κόστος της σύγκρουσης για αυτούς, να αποσταθεροποιήσουν τη ναυτική ασφάλεια στην περιοχή και να δείξουν ότι μπορούν να επιφέρουν πλήγματα πέρα από τα χερσαία σύνορα της Υεμένης και επιδιώκοντας να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους θέση σε ενδεχόμενες ειρηνευτικές συνομιλίες.
Σήμερα ισχυρίζονται ότι οι επιθέσεις αυτές εναντίον των διερχόμενων πλοίων έχουν σκοπό να αποτρέψουν τις χώρες σημαίας τους από το να ενισχύσουν το Ισραήλ και να προσεγγίσουν λιμάνια προς όφελός του.
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις σε διερχόμενα πλοία συνεπώς, δεν είναι απλές στρατιωτικές ενέργειες που γίνονται λόγω του εμφυλίου στην Υεμένη, ούτε μόνο λόγω των συνεχιζόμενων επιχειρήσεων του Ισραήλ στην Γάζα (όπως ισχυρίζονται), αλλά μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής που επιδιώκει να ενισχύσει την επιρροή των Χούτι ως ριζοσπαστικό μουσουλμανικό κίνημα, και να προωθήσει τα ακραία συμφέροντά που έχουν είτε εκπροσωπούν.
ΕΙΝΑΙ Η ΟΧΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ;
Τον Ιανουάριο του 2021, κατά την τελευταία φάση της διοίκησης του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, το Υπουργείο Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών χαρακτήρισε το Κίνημα Ανσάρ Αλλάχ (δηλαδή τους Χούτι) ως «ξένη τρομοκρατική οργάνωση» (Foreign Terrorist Organization – FTO) και τους ηγέτες τους ως «ειδικά χαρακτηρισμένους τρομοκράτες» (Specially Designated Global Terrorists – SDGT).
Όμως τον Φεβρουάριο του 2021, η νέα διοίκηση υπό τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν ανακάλεσε αυτήν την απόφαση, αφαιρώντας τους Χούτι από τον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων. Η απόφαση αυτή ελήφθη κυρίως για ανθρωπιστικούς λόγους, δεδομένου ότι ο χαρακτηρισμός της οργάνωσης ως τρομοκρατικής περιέπλεκε την παροχή βοήθειας στην Υεμένη, καθώς πολλές διεθνείς οργανώσεις βασίζονται σε τραπεζικές και άλλες υπηρεσίες που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τον χαρακτηρισμό.
Επίσης ο ΟΗΕ δεν έχει χαρακτηρίσει τους Χούτι ως τρομοκρατική οργάνωση, επιλέγοντας να διατηρήσει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο στην κρίση της Υεμένης, αλλά έχει επιβάλει κυρώσεις κατά των ηγετών τους και έχει καταδικάσει τις δράσεις τους μέσω αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ).
Οι αποφάσεις αυτές επικεντρώνονται κυρίως στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις επιθέσεις κατά αμάχων και την αποσταθεροποίηση της Υεμένης.
Η τελευταία απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2024, καταδίκασε τις επιθέσεις των Χούτι σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα και απαίτησε την άμεση παύση αυτών των επιθέσεων και τόνισε ότι οι επιθέσεις αυτές αποτελούν απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια και την παγκόσμια οικονομία.
Η απόφαση αυτή δεν παρέχει ρητά εξουσιοδότηση για στρατιωτική δράση ή επέμβαση για την προστασία των πλοίων που διέρχονται από την περιοχή. Ωστόσο, υπογραμμίζει την ανάγκη για αυστηρή τήρηση του εμπάργκο όπλων κατά των Χούτι και ζητά από όλα τα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν μέτρα για την προστασία των πλοίων τους και της ναυσιπλοΐας στην περιοχή, αφήνοντας αυτήν την ευθύνη κυρίως στα κράτη και στις ναυτικές δυνάμεις που επιχειρούν εκεί.
Επίσης, ζητεί από τον Γενικό Γραμματέα να παρέχει μηνιαίες αναφορές για την κατάσταση (έως τον Ιανουάριο του 2025), κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω μέτρα εάν οι επιθέσεις συνεχιστούν (οι οποίες συνεχίζονται).
Η απόφαση αυτή υιοθετήθηκε με 12 ψήφους υπέρ, ενώ η Ρωσία, η Κίνα και η Αλγερία απείχαν από την ψηφοφορία, υποστηρίζοντας ότι η απόφαση μπορεί να δικαιολογήσει τις δράσεις του αμερικανικού συνασπισμού στην περιοχή. Η αποτελεσματικότητα αυτών των αποφάσεων περιορίζεται από την απουσία ομοφωνίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, κάτι που επιτρέπει στους Χούτι να συνεχίζουν τις επιθέσεις τους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) επίσης δεν έχει χαρακτηρίσει τους Χούτι ως τρομοκρατική οργάνωση. Ωστόσο, έχει εκδώσει διάφορες αποφάσεις και ανακοινώσεις που καταδικάζουν τις πράξεις τους και τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου στην Υεμένη, ενώ έχει επιβάλει κυρώσεις σε ηγετικά στελέχη της ομάδας.
Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), οι κύριοι σύμμαχοι στον πόλεμο κατά των Χούτι, θεωρούν τους Χούτι τρομοκρατική οργάνωση. Ωστόσο, δεν υπάρχει συγκεκριμένος νόμος ή διάταξη που να αναγνωρίζει τους Χούτι ως τέτοια σε διεθνές επίπεδο από αυτές τις χώρες. Η Σαουδική Αραβία αναφέρεται στους Χούτι ως τρομοκράτες, ειδικά λόγω των επιθέσεων με πυραύλους και drones σε σαουδαραβικό έδαφος και σε πλοία της.
Παρά την απουσία μεγάλης κλίμακας στρατιωτικής απάντησης, υπάρχουν πολλές διεθνείς ναυτικές αποστολές στην περιοχή, με στόχο την προστασία της ναυτιλίας και των εμπορικών πλοίων.
Η διεθνής κοινότητα, μέσω του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών, έχει αναπτύξει ναυτικές δυνάμεις ( CTF-153 των ΗΠΑ, ΑΣΠΙΔΕΣ της ΕΕ, ΑΓΗΝΩΡ της Γαλλίας και των συμμάχων της έξω από τον Κόλπο (με πρόβλεψη συνεργασίας με τις ΑΣΠΙΔΕΣ), Operation Atalanta της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πειρατείας και των απειλών στο Κέρας και τον Δυτικό Ινδικό ωκεανό (με πρόβλεψη συνεργασίας με την επιχείρηση ΑΓΗΝΩΡ), η πολυεθνική δύναμη πολλών κρατών ReCAAP, που επικεντρώνεται κυρίως στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας, και συνεργάζεται και στην Ερυθρά Θάλασσα, για την ανταλλαγή πληροφοριών, και περιορισμένα το ΝΑΤΟ με την επιχείρηση «Active Endeavour» για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την ενίσχυση της ναυτικής ασφάλειας στη Μεσόγειο, η οποία διασυνδέεται με δραστηριότητες ασφαλείας στην Ερυθρά Θάλασσα και τον κόλπο του Άντεν.
Ωστόσο, πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις (πλην CTF 153 και ΑΣΠΙΔΕΣ) δεν έχουν επικεντρωθεί αποκλειστικά στους Χούτι, καθώς το πρόβλημα της ασφάλειας στην περιοχή είναι πολυδιάστατο.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

1. Παρά την πολυεθνική και πολύπλευρη επιχειρησιακά συμμετοχή ναυτικών δυνάμεων σε όλη την ευρύτερη περιοχή, εν τούτοις οι δράσεις στην συγκεκριμένη περιοχή του Κόλπου του Άντεν, των στενών Μαντ ελ Μαντεμπ και της Ερυθράς, είναι λιγότερες των απαιτήσεων ασφαλείας, παρά το γεγονός ότι εκεί υπάρχει σήμερα και ο σοβαρότερος κίνδυνος και πλέον επικίνδυνος δρόμος για τα πλοία (λόγω των επιθέσεων με βλήματα, ρουκέτες και μη επανδρωμένα από τους Χούτι) .
2. Είναι αδιανόητο για την παγκόσμια σταθερότητα, ασφάλεια και οικονομία ένα ακραίο κίνημα φανατικών, να τρομοκρατεί εδώ και χρόνια με τις επιθετικές δράσεις και τις απειλές του τα διερχόμενα πλοία και τα πληρώματά τους, θέτοντας σε κίνδυνο την παγκόσμια ασφάλεια και οικονομία και το περιβάλλον (όπως υπάρχει τεράστιος κίνδυνος εάν βυθισθεί το τανκερ ΣΟΥΝΙΟΝ, στο οποίο επιτέθηκαν και υπονόμευσαν με εκρηκτικά).
3. Η ολιγωρία της Δύσης να αντιμετωπίσει τους Χούτι αποτελεσματικά και πιο επιθετικά αποδίδεται στην πολυπλοκότητα της σύγκρουσης, την μεγέθυνση της ανθρωπιστικής κρίσης, και τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή.
4. Παρά τις καταδίκες και τις περιορισμένες κυρώσεις, η Δύση (και όχι μόνο) επιλέγει μια προσεκτική προσέγγιση, προτιμώντας πολιτική διαμεσολάβησης και στρατηγικές περιορισμού της βίας, αντί για άμεση και ευθεία στρατιωτική εμπλοκή με επιθέσεις εναντίον των βάσεων και των δυνατοτήτων των Χούτι στην ξηρά.
5. Όμως αυτό κατά την άποψή μου πρέπει να αλλάξει και να υπάρξουν άμεσα κατασταλτικές δράσεις στις επιθετικές δυνατότητες των Χούτι, και αύξηση των ναυτικών δυνατοτήτων προστασίας των διερχόμενων πλοίων, τόσο από πλευράς πολυεθνικών συνεργασιών των ΗΠΑ, της ΕΕ (αλλά και επιλεκτικά του ΝΑΤΟ, για την προστασία διέλευσης και μόνο των πλοίων σημαίας των Νατοϊκών χωρών).
6. Είναι αδιανόητο να είναι όλος ο κόσμος όμηρος από τις τρομοκρατικές επιθέσεις ενός ριζοσπαστικού θρησκευτικού κινήματος, δεδομένου και του μηνύματος που περνάει και μπορεί να αποθρασύνει και άλλες τρομοκρατικές ομάδες να δράσουν ανάλογα.