11-8-2024

Γράφει ο Στέφανος Σκαρμίντζος, Ιστορικός ΜΑ Military History

H ανθρώπινη κατοίκηση αρχίζει στην Φινλανδία στο τέλος της εποχής των παγετώνων πριν περίπου 10.000 χρόνια. Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες και είχαν λίθινα εργαλεία. Η πρώτη κεραμική εμφανίστηκε το 5200 π.Χ., ενώ η άφιξη του πολιτισμού της «γραμμωτής κεραμικής» στη νότια παράκτια Φινλανδία μεταξύ 3000 και 2500 π.Χ. ίσως έφερε και την γεωργία στην περιοχή. Στην Εποχή του Χαλκού (1500–500 π.Χ.) και την Εποχή του Σιδήρου (500 π.Χ.–1200 μ.Χ.) οι κάτοικοι είχαν  εκτεταμένες επαφές με άλλους πολιτισμούς στις περιοχές Ανατολικής Σκανδιναβίας αλλά και της Βαλτικής. Στα Σκανδιναβικά αφηγήματα  (Sagas του  9ου αιώνα μΧ) οι κάτοικοι της Φινλανδίας αναφέρονται σαν Kvenas και ήταν στόχος επιδομών των Βίκινγκς. Οι πρώτες βέβαιες ημερομηνίες στη φινλανδική ιστορία καταγράφονται στην σουηδική σταυροφορία του 1150 που, σύμφωνα με το θρύλο, είχε στόχο την κατάκτηση των «ειδωλολατρών» Φινλανδών και την εκχριστιανισμό τους.

Οι Σουηδοί όμως δεν υπέταξαν το σύνολο των μη χριστιανικών φυλών. Από τα ανατολικά και τα νότια είχε διεισδύσει στην περιοχή το πριγκιπάτο του Νόβγκοροντ. Με αυτόν τον τρόπο, εκτός του Καθολικισμού εμφανίστηκε στην περιοχή και το Ορθόδοξο δόγμα. Ο πρίγκιπας του Νόβγκοροντ, Αλέξανδρος νίκησε τον Σουηδό αντιβασιλιά Μπιργκ (Birgerjarl) το 1248 στον ποταμό Νέβα και αυτό έγινε αιτία οριοθέτησης των ζωνών επιρροής Ρωσων και Σουηδών στην περιοχή. Η Φινλανδία έγινε επαρχία του σουηδικού βασιλείου και τα σουηδικά έγιναν η γλώσσα της άρχουσας τάξης. Κέντρο διόικησης έγινε η πόλη του Turku. Εμφύλιες συρράξεις στην Σουηδία έφεραν αναταραχή και στην Φινλανδία ώσπου η βασίλισσα Μαργαρίτα της  Δανίας επέβαλε την Ενωση του Κάλμαρ το 1389. Οι ρωσικές απόπειρες για επέκταση στα τέλη του 15ου αι. συνάντησαν την σθεναρή αντίσταση του φρουρίου το Βύμποργκ. Από τα τέλη του 15ου αιώνα Γερμανοί έμποροι της  Χανσεατικής Ένωσης άρχισαν να δραστηριοποιούνται στα λιμάνια της περιοχής.

Το 1542, ο επίσκοπος του Ώμπο έγραψε για πρώτη φορά στα φινλανδικά ενώ το 1550 ο Σουηδός βασιλιάς Γουσταύος Α, με την στήριξη της Χανσεατικής Ένωσης,  ίδρυσε την πόλη του Ελσίνκι . Οι κάτοικοι επηρεασμένοι από τους Σουηδούς άρχισαν να μεταστρέφονται στο Λουθηρανισμό. Μια απόπειρα του Σουηδού πρίγκιπα Ιωάννη Γ’ να συστήσει ανεξάρτητο βασίλειο στην Φινλανδία με πολωνική  υποστήριξη απέτυχε. Ο 16ος αιώνας έληξε με την 25ετή σύγκρουση  της Σουηδίας με την Ρωσία (1558–1583) για τον έλεγχο της Φινλανδίας και οι Ρώσοι αποκρούστηκαν με δυσκολία.

Τον 17ο αιώνα, η βαριά φορολογία και οι στρατολογίες για τις πολεμικές περιπέτειες της Σουηδίας προκάλεσαν εξεγέρσεις. Η Ρωσία θέλησε να εκμεταλλευτεί την σουηδική εξάντληση με τον Τριακονταετή Πόλεμο αλλά απέτυχε ξανά να καταλάβει την Φινλανδία. Η χώρα όμως έχασε ένα τέταρτο του πληθυσμού της εξ αιτίας  το μεγάλου λιμού των ετών 1695-1697. Η ήττα της Σουηδίας στο Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο υπέβαλε την Φινλανδία σε οκταετή ρωσική κατoχή (1713-1721). Ενας ακόμη αποτυχημένος Ρωσο-σουηδικός πόλεμος οδήγησε στην παραχώρηση τμήματος της Φινλανδίας στην Ρωσική Αυτοκρατορία το 1743.

Η συνθήκη του Τιλσίτ το 1807 επέτρεψε στον Τσάρο να επιτεθεί με όλες του τις δυνάμεις κατά της Σουηδίας και να αποσπάσει το Μεγάλο Δουκάτο της Φινλανδίας. Οι Ρώσοι μετέφεραν την πρωτεύουσα της επαρχίας από το Turku στο Ελσίνκι, δημιούργησαν κοινοβουλευτικό σώμα και κεντρική τράπεζα. Φινλανδοί ακροβολιστές διακρίθηκαν στους Ναπολεόντειους πολέμους. Το 1863, ο Τσάρος Αλέξανδρος Β’ έκανε επίσημα ισότιμη την φινλανδική με τη σουηδική ως γλώσσα του δουκάτου και το 1865 εισήγαγε φινλανδικό νόμισμα.

Το 1879, ο Τσάρος έδωσε στους Φινλανδούς το προνόμιο να διατηρούν ανεξάρτητο σύστημα στρατολογίας και να επανδρώνουν δικές τους μονάδες. Το 1880 επήλθε εθνική αφύπνιση και έκρηξη της φινλαδικής λογοτεχνίας και τέχνης και o Τσάρος άρχισε να επιβάλει βίαιο εκρωσισμό στην Αυτοκρατορία. Η φινλανδική γλώσσα άρχισε να υφίσταται περιορισμούς. Το 1899, το κοινοβούλιο της Φινλανδίας υποβιβάστηκε σε απλό συμβουλευτικό σώμα. Η ρωσική επανάσταση του 1905 ωστόσο, προσέφερε την ευκαιρία στους Φινλανδούς να κηρύξουν γενική απεργία και ο πιεσμένος Τσάρος αποκατέστησε τα προηγούμενα αυτοδιοικητικά δικαιώματα. Την επόμενη χρονιά στις εκλογές για το κοινοβούλιο ψήφισαν όλοι οι Φινλανδοί και οι Φινλανδές έγιναν οι πρώτες Ευρωπαίες με πολιτικά δικαιώματα.

Το 1910, ο Τσάρος διέταξε τα εγκρίνονται τα φινλανδικά νομοσχέδια από τη ρωσική βουλή και το 1912 εξομοίωσε πολιτικά την ρωσική μειονότητα της Φινλανδίας με τους γηγενείς. Κατόπιν γέμισε την φινλανδική Γερουσία με  ρωσόφωνους και αύξησε την φορολογία και κατήργησε τον φινλανδικό στρατό. Με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Φινλανδοί έστρεψαν τις ελπίδες τους για ανεξαρτησία στην γερμανική επικράτηση και οι στρατεύσιμοι άντρες κατέφευγαν στο εξωτερικό. Το 1917, ο υπό το βάρος της ήττας ο Τσάρος  παρεχώρησε εξουσία στον σοσιαλιστή Κερένσκυ. Η κυβέρνηση του Κερένσκυ, επέτρεψε τη σύγκληση του φινλανδικού κοινοβουλίου, το οποίο ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Φινλανδίας και οι Ρώσοι το διέλυσαν. Η επανάσταση των μπολσεβίκων έδωσε στην Φινλανδία την ευκαιρία της ανεξαρτησίας. Φινλανδοί πρώην αξιωματικοί του τσαρικού στρατού oργάνωσαν την πολιτοφυλακή και με την συνδρομή γερμανικών εθελοντικών σωμάτων (Freikorps) βοήθησαν την κυβέρνηση να επικρατήσει στον εμφύλιο κατά των κομμουνιστών.

Το 1920, οι Σοβιετικοί αναγνώρισαν την ανεξαρτησία της Φινλανδίας και τα σύνορα με την συνθήκη του Τάρτου. Το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ έδωσε στον Στάλιν την ευκαιρία αν επιτεθεί στην Φινλανδία το 1939 χωρίς καν κήρυξη πολέμου. Αρχικά οι Σοβιετικοί υπέστησαν ταπεινωτικές ήττες αλλά η ποσοτική τους υπεροχή τους επέτρεψε να αποσπάσουν εδάφη από τους Φινλανδούς που όμως τα εκκένωσαν από τον πληθυσμό. Το 1941, οι Φινλανδοί  συμμαχώντας με τους Γερμανούς πίεσαν τους Σοβιετικούς  αλλά η γερμανική υποχώρηση του 1944, τους ανάγκασε να υποχωρήσουν στα σύνορα του 1940. Το 1947, η Φινλανδία υποχρεώθηκε σε πολεμικές επανορθώσεις και πολιτική αυστηρής ουδετερότητας με διπλωματική δορυφοροποίηση (φινλανδοποίηση).

Η χώρα ανέκαμψε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εξασφάλισε υψηλό βιοτικό επίπεδο. Το 1952, οργάνωσε Ολυμπιακούς αγώνες στο Ελσίνκι. Η ουδετερότητα την κατέστησε διεθνή διαμεσολαβητή. Το 1995 εισήλθε στην Ευρωπαϊκή Ενωση και το 2002 στην Ευροζώνη. Θεωρείται πως η ρωσική επίθεση την Ουκρανία έκανε τους  Φινλανδούς να εγκαταλείψουν την οyδετρότητα τους και να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ to 2023.

Φινλανδοί με Maxim M/09-21 κατά την διάρκεια του σοβιετικο – φινλανδικού πολέμου (1939 – 1940). Πηγή

Πηγές

Matti Klinge, A Brief History of Finland, 3rd ed. Helsinki: Otava, 2000

Jason Lavery. The history of Finland Greenwood histories of the modern nations, ISSN 1096–2905 <http://ndl.ethernet.edu.et/bitstream/123456789/3810/1/121.pdf.pdf&gt;

Finland a country study Federa Research Division Library of Congress Edited by Eric Solsten and Sandra W. Meditz, December1988

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.blog