11-8-2024

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

H Ισραηλινή μυστική υπηρεσία Mοσάντ ιδρύθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1949, ως Κεντρικό Ινστιτούτο Συντονισμού μετά από σύσταση του πρώτου πρωθυπουργού του Ισραήλ Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν .Ο τελευταίος ήθελε τη συγκρότηση ενός κεντρικού οργάνου που να συντονίζει και να βελτιώνει τη συνεργασία μεταξύ των υπαρχουσών υπηρεσιών ασφαλείας (του τμήματος πληροφοριών του στρατού (AMAN), της Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφάλειας (Shin Bet) και της Υπηρεσίας Πολιτικών Πληροφοριών Το κεντρικό όργανο που διοικούσε τις τρεις υπηρεσίες ασφαλείας ήταν το Va’adat· και αργότερα το υπουργείο πληροφοριών. Τον Μάρτιο του 1951, αναδιοργανώθηκε και ενσωματώθηκε στο γραφείο του πρωθυπουργού, υπαγόμενη απευθείας στον εκάστοτε πρωθυπουργό του Ισραήλ. Λόγω της ένταξης της Μοσάντ απευθείας στον πρωθυπουργό και όχι στην Κνεσέτ/Κοινοβούλιο , ο γνωστός δημοσιογράφος και αναλυτής Ρόνεν Μπέργκμαν περιέγραψε τη Μοσάντ ως το «βαθύ κράτος»,που διαχρονικά ενεργεί σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη.

Με ετήσιο εμφανή προϋπολογισμό περίπου 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων και 7.000 υπαλλήλους, η Μοσάντ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη υπηρεσία κατασκοπείας στον δυτικό κόσμο μετά τη CIA.Το άτομο που επιλέγεται να είναι επικεφαλής της Μοσάντ είναι πολύ ισχυρό και έχει τεράστια επιρροή. Ο επί του παρόντος διευθυντής Ντέιβιντ Μπαρνέα διαδέχθηκε τον Γιόσι Κοέν τον Ιούνιο του 2021. Η επιλογή του νέου αρχηγού της Mοσάντ είναι ένα κρυμμένο μυστικό που είναι γνωστό σε λίγους και εκλεκτούς στο γραφείο του πρωθυπουργού , στην υπηρεσία και στη συμβουλευτική επιτροπή δημόσιας υπηρεσίας, τα μέλη της οποίας εγκρίνουν την απόφαση του πρωθυπουργού( διορισμός) ενώ το υπουργικό συμβούλιο και το κοινοβούλιο δεν εμπλέκονται.

Παραδοσιακά, η ταυτότητα του επικεφαλής της Μοσάντ δεν δημοσιοποιείται αλλά αυτό άλλαξε το 1996 με τον διορισμό του υποστράτηγου εα Ντάνι Γιατόμ, πρώην υπαρχηγού των ΙDF. Η Μοσάντ τείνει τώρα να δημοσιοποιεί το όνομα του νέου επικεφαλής μετά την επιβεβαίωσή τους ή με την έναρξη της πενταετούς θητείας. Και οι 13 αρχηγοί της Μοσάντ ήσαν άνδρες, ενώ η υπηρεσία εκσυγχρονίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες. Έχει έναν σχετικά φιλόξενο ιστότοπο και διατηρεί σελίδα στο Facebook για να βοηθήσει με τις προσλήψεις. Το προφίλ της Μοσάντ έχει λάβει τεράστια ώθηση με την επιτυχία πολλών Ισραηλινών ταινιών θρίλερ συμπεριλαμβανομένων των διάσημων Fauda, ​​The Spy, Tehran και False Flag.

Πώς λοιπόν επιλέγεται ο επικεφαλής της Μοσάντ και πώς λειτουργεί η υπηρεσία; Βιογραφικά σημειώματα κατασκόπων της Mοσάντ.. Οι Spymaster προέρχονται γενικά από ένα από τα δύο υπόβαθρα. Από τους 12 προηγούμενους διευθυντές που υπηρέτησαν πριν από τον Μπαρνέα οι επτά ήταν αξιωματικοί σταδιοδρομίας στις μυστικές υπηρεσίες και οι πέντε ήταν πρώην στρατιωτικοί και δεν αποτελεί έκπληξη ότι ορισμένοι ενεπλάκησαν και στις δύο σταδιοδρομίες. Ο Μπαρνέα κατατάχθηκε στους IDF το 1983 και υπηρέτησε ως στρατιώτης των Ειδικών Δυνάμεων στην επίλεκτη μονάδα καταδρομέων Sayeret Matkal. Σπούδασε επίσης στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Νέας Υόρκης και πήρε MBA από το Πανεπιστήμιο Pace πριν εργαστεί σε μια Ισραηλινή επενδυτική τράπεζα. Ο προκάτοχος του Γιόσι Κοέν εισήλθε στους στο IDF 1979, προσφέρθηκε εθελοντικά ως αλεξιπτωτιστής, υπηρέτησε ως αρχηγός της επίλεκτης ομάδας και στη συνέχεια ανέβηκε στις τάξεις των μυστικών υπηρεσιών . Εργάστηκε επίσης ως αναπληρωτής της Μοσάντ και ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ,( πριν αναλάβει τη Μοσάντ τον Ιανουάριο του 2016. )

Πενταετής θητεία στην υπηρεσία κατασκοπείας Ο επικεφαλής της Μοσάντ αναμένεται να υπηρετήσει για πέντε χρόνια, αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ο Μέιρ Νταγκάν, ο 10ος διευθυντής της Μοσάντ, υπηρέτησε από το 2002 έως το 2011 και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ παρέτεινε τη θητεία του Κοέν κατά έξι μήνες. Οι προηγούμενοι αρχηγοί ήταν στη θέση για λιγότερα χρόνια. Ο Ντάνι Γιατόμ ήταν επικεφαλής της Μοσάντ από το 1996 έως το 1998, αλλά παραιτήθηκε μετά από μια επίθεση σε υπόθεση υψηλόβαθμου Παλαιστίνιου της Χαμάς στην Ιορδανία το 1997. Πράκτορες της Μοσάντ προσπάθησαν να δολοφονήσουν τον εκ των ηγετών της Χαμάς Χάλεντ Μασάλ με ένεση δηλητηρίου στο αυτί του. Είχαν χρησιμοποιήσει πλαστά Καναδικά διαβατήρια ως κάλυμμα για είσοδο στην Ιορδανία πυροδοτώντας μια διπλωματική κρίση. .

Οι πρώην Διευθυντές της Μοσάντ . Οι αρχηγοί της Μοσάντ δεν δίνουν πολλά, στοιχεία για τους τύπους της προσωπικότητάς τους μπορούν να εξαχθούν από τις αποστολές τους. Ο Κοέν, ο οποίος θεωρείτο ύποπτος ότι βρίσκονταν πίσω από τη δολοφονία του επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν καθηγητή Μοχσέν Φαχριζαντέχ το 2020, έχει περιγραφεί ως “ριψοκίνδυνος’ . Υπό την επιρροή του, η Μοσάντ αύξησε τον προϋπολογισμό και το προσωπικό της και αντικατέστησε το υπεξ σε στρατηγικές σχέσεις με τον Σουνιτικό Αραβικό κόσμο,(Εμιράτα, Μπαχρείν,Μαρόκο)

Ο προκάτοχος του Κοεν ο Tαμίρ Πάρντο (2011-2016), συχνά χαρακτηρίζονταν ως πιο “συντηρητικός,” εστιάζοντας στη συλλογή πληροφοριών και μένοντας μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Όμως, οι πηγές του Γερμανικού ειδησεογραφικού πρακτορείου Spiegel Online τον συνέδεσαν με τη δολοφονία του Ιρανού πυρηνικού επιστήμονα Ντάριους Ρεζάι , ο οποίος πυροβολήθηκε στο λαιμό από δύο επιτιθέμενους που επέβαιναν σε μοτοσικλέτα. Ο Νταγκάν (2002-2011), παρασημοφορημένος στρατηγός, αρχηγός κατασκοπείας και επικριτής του πρωθυπουργού Νετανιάχου, χαρακτηρίστηκε ως «τολμηρός διοικητής». Ο πρώην πρόεδρος Ρουβέν Ρίβλιν χαιρέτισε τον Ντάγκαν ως «άνθρωπο με συμβουλές, άνθρωπο με σοφία, άνθρωπο στοργικό και αγαπημένο ως και , έναν ηγέτη και άνθρωπο του λαού». Ο απόστρατος στρατηγός υπηρέτησε στον πόλεμο των έξι ημερών(1967) , στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973 και στον πρώτο πόλεμο του Λιβάνου.(1982). Σύμφωνα με πληροφορίες, πραγματοποίησε επίσης επιχειρήσεις στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των δολοφονιών στελεχών της Χαμάς και της Χεζμπολάχ στο Ντουμπάι και τη Δαμασκό
Οι πρόσφατες δολοφονίες σε Βηρυτό και Τεχεράνη δημιουργούν νέο τοπίο στη Μέση Ανατολή.

Το Ισραήλ φέρεται να λειτουργεί ατιμώρητα στο Ιράν . Τουλάχιστον από το 2010, το Ισραήλ φέρεται να έχει πραγματοποιήσει δεκάδες επιθέσεις εντός του Ιράν, στοχεύοντας ευαίσθητες πυρηνικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις και πραγματοποιώντας δολοφονίες ατόμων που θεωρούνται απειλή για το Εβραικ΄κράτος .Αυτές οι επιθέσεις έγιναν πιο συχνές μετά τον Ιούλιο του 2020, όταν σημειώθηκε μια τεράστια έκρηξη στην τοποθεσία εμπλουτισμού ουρανίου Natanz στο κεντρικό Ιράν, καταστρέφοντας ένα από τα κτίρια. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, ο Moχσέν Φαχριζαντέχ ένα βασικό πρόσωπο στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, δολοφονήθηκε σε επίθεση στην άκρη του δρόμου κοντά στην Τεχεράνη. Οι δυτικές και ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες είχαν από καιρό υποψιαστεί ότι το συγκεκριμένο άτομο ήταν ο αρχιτέκτονας του κρυφού προγράμματος πυρηνικών όπλων του Ιράν

Η εξάλειψή του συγκλόνισε τα περισσότερα κλιμάκια της Ιρανικής κυβέρνησης, με διάφορες υπηρεσίες να κατηγορούν η μία την άλλη για κραυγαλέες ελλείψεις που οδήγησαν στο φονικό περιστατικό. Ενίσχυσαν πολύ τις υπάρχουσες ανησυχίες ότι το Ισραήλ είχε ένα ισχυρό δίκτυο εντός του Ιράν ικανό να χρησιμοποιεί εξελιγμένα όπλα, να έχει λεπτομερείς πληροφορίες για την κίνηση των βασικών στόχων και να πραγματοποιήσει μια περίπλοκη δολοφονία και να εξαφανιστεί χωρίς ίχνος. Ωστόσο, οι θεαματικές επιθέσεις δεν τελείωσαν με τη δολοφονία του κορυφαίου πυρηνικού πράκτορα. Μετά τη δολοφονία του Φαχριζαντέχ , η οποία έγινε με ένα υψηλής τεχνολογίας, τηλεχειριζόμενο πολυβόλο, πολλές μικρές και μεγάλης κλίμακας επιθέσεις συνέχισαν να στοχεύουν επιστήμονες σε διάφορες τοποθεσίες.

Αν και το Ισραήλ δεν έχει αναγνωρίσει ποτέ τη συμμετοχή του,εκτιμάται ευρέως ότι πολλά περιστατικά σε στρατιωτικούς και βιομηχανικούς χώρους ήταν αποτέλεσμα Ισραηλινών σαμποτάζ ή επιθέσεων με drone. Η τελευταία επίθεση σημειώθηκε λίγες μέρες αφότου ο υπουργός πληροφοριών του Ιράν χαιρέτισε την «εξάρθρωση του δικτύου διείσδυσης της Μοσάντ» ως κομβικό επίτευγμα της κυβέρνησης του πρώην προέδρου Eμπαχίμ Ραίσι.

Ο αρχηγός της Ιρανικής μυστικής υπηρεσίας Εσμήλ Χατίμπ παρατήρησε την περασμένη εβδομάδα, “Το δίκτυο διείσδυσης της Μοσάντ που δολοφονούσε τα επιστημονικά μας πρόσωπα και προέβαινε σ σαμποτάζ κρίσιμων κέντρων , υπό τη δέκατη τρίτη κυβέρνηση της χώρας αυτό το δίκτυο και η πρόσβαση και οι δυνατότητές του έχουν εξαλειφθεί.” Παρά τις επίμονες αρνήσεις από Ιρανούς αξιωματούχους, η σειρά στοχευμένων δολοφονιών και δολιοφθορών έφτασε σε τόσο κρίσιμο σημείο το 2021 που ένας πρώην υπουργός πληροφοριών, ο Αλί Γιουνέσι, είχε εκφράσει σοβαρή ανησυχία για τη διείσδυση της υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ, Μοσάντ, σε διάφορους τομείς της στη χώρα, προειδοποιώντας ότι οι αξιωματούχοι θα πρέπει να “ανησυχούν για τη ζωή τους”.

Ο Γιουνέσι δήλωσε το 2021 ότι τα τελευταία ’10, 15 ή 20 χρόνια” ενώ η χώρα έχει εκκαθαριστεί από όλες τις ομάδες που χαρακτήρισε «τρομοκρατικές», υπήρξε σημαντική αποτυχία στην αντιμετώπιση της διείσδυσης ξένων υπηρεσιών πληροφοριών, ιδιαίτερα αυτές του Ισραήλ. Τόνισε ότι τα “τελευταία δέκα χρόνια, η διείσδυση της Μοσάντ σε διάφορους τομείς της χώρας είναι τόσο εκτεταμένη που όλοι οι αξιωματούχοι της Ισλαμικής Δημοκρατίας θα πρέπει να ανησυχούν για τη ζωή τους’. Τον Απρίλιο του 2021, μια άλλη έκρηξη στη Natanz, αυτή τη φορά σε ένα υπόγειο τμήμα της εκτεταμένης εγκατάστασης, έπληξε την παροχή ρεύματος για φυγοκεντριστές και προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές που σύμφωνα με πληροφορίες χρειάστηκαν επισκευές μηνών. Ορισμένες αναφορές ανέφεραν ότι χιλιάδες μηχανές εμπλουτισμού ουρανίου, που ονομάζονται φυγοκεντριστές καταστράφηκαν.

Σε συνδυασμό με φυσικές επιθέσεις, το Ισραήλ φέρεται να εξαπέλυσε πολλές κυβερνοεπιθέσεις που δημιούργησαν τεράστιες αναταραχές στο Ιράν. Τον Οκτώβριο του 2021, μια κυβερνοεπίθεση κατέστρεψε μια βάση δεδομένων που εκδίδει επιδοτούμενες κάρτες καυσίμων στον πληθυσμό. Τον Μάιο του 2022, ο συνταγματάρχης Χασάν Χοντάι , πράκτορας πληροφοριών της Φρουράς της Επανάστασης, πυροβολήθηκε πέντε φορές έξω από το σπίτι του στην Τεχεράνη. Τον Μάιο και τον Ιούνιο, μετά τη δολοφονία του , δύο επιστήμονες πέθαναν από δηλητήριο στο φαγητό τους. Ο ένας ήταν ο Aγιούμπ Eντεζάρι ένας μηχανικός αεροδιαστημικής, που εργάστηκε σε τουρμπίνες πυραύλων για ένα στρατιωτικό ερευνητικό κέντρο στο Yazd, στο κεντρικό Ιράν.

Μη επανδρωμένα αεροσκάφη αυτοκτονίας χρησιμοποιήθηκαν για επίθεση σε στρατιωτική εγκατάσταση στο Ισφαχάν στις 28 Ιανουαρίου 2023. (Ανώτερες πηγές πληροφοριών ανέφεραν στα δυτικά μέσα ενημέρωσης και ότι η Μοσάντ του Ισραήλ συμμετείχε στην επίθεση.) Αναφέρθηκε ότι η τοποθεσία ήταν μια προηγμένη εγκατάσταση παραγωγής όπλων. Αυτό που είναι ενοχλητικό και επικίνδυνο για το Ιρανικό καθεστώς είναι η φαινομενική εκτεταμένη διείσδυση από τα Ισραηλινά δίκτυα στο Ιράν. Η στοχευμένη δολοφονία του επικεφαλής της Χαμάς προ ημερών στη Τεχεράνη Ισμαήλ Χανίγιε στις 31 Ιουλίου 2024 θα μείνει στην ιστορία ως ένα από τα πιο αξιοσημείωτα πλήγματα του Ισραήλ μέσα στο Ιράν τις τελευταίες οκτώ δεκαετίες.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

φωτ.ambassadorsatlarge