Ναυτικές Δυνάμεις της Αρχαίας Ελλάδας

1-8-2024

Γράφει ο Στέφανος Σκαρμίντζος, Ιστορικός, MA Military History

Για την Ναυμαχία της Σαλαμίνας μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.

Αίγινα

Η Αίγινα υπήρξε η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη του έκτου αι. π.Χ. έχοντας ιδρύσει πολλές αποικίες. Τα αιγινίτικα νομίσματα που έφεραν το ανάγλυφο και την επωνυμία της χελώνας ίσως κόπηκαν από το βασιλιά του Άργους Φείδωνα που ήταν επικυρίαρχος των Επιδαυρίων αποίκων της Αίγινας και είχε στη διάθεσή του το ναυτικό τους και τους πεζοναύτες τους. Η θεά Αφαία που ταυτίστηκε αργότερα με την Αθηνά είχε ως σύμβολό της τη χελώνα. Η πόλη διέθεσε πάνω από τριάντα πλοία εναντίον των Περσών. Οι Αιγινήτες πεζοναύτες αρίστευσαν στην Σαλαμίνα αλλά μετά τα Μηδικά συνετρίβησαν από τους Αθηναίους κοντά στο νησάκι Αγκίστρι και κατέφυγαν ως πρόσφυγες στους Λακεδαιμονίους οι οποίοι τους εγκατέστησαν στη Θυρέα Αρκαδίας.

Νόμισμα της Αίγινας με παράσταση χελώνας. Η χελώνα σύμβολο τηε θεάς Αφαίας, αποτελούσε το έμβλημα των μαχητών της πόλης (Μουσείο του Λούβρου).

Ερέτρια

Μεγάλη ναυτική δύναμη του εβδόμου αιώνα και μητρόπολη πολλών αποικιών. Αποδυναμώθηκε ωστόσο από την σύγκρουσή της με την Χαλκίδα. Βοήθησε στην Ιωνική επανάσταση και κατεστράφη από τους Πέρσες το 490 π.Χ. Επτά πλοία της Ερέτριας έλαβαν μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Οι οπλίτες της έφεραν ταυροκεφαλή στις ασπίδες αλλά οι πεζοναύτες το χταπόδι. Ο Πλούταρχος βάζει το Θεμιστοκλή να λέει ότι: «Οι Ερετριείς έχουν ράμφος σαν χταπόδια αλλά καρδιά καλαμαριών»αλληγορώντας το έμβλημα των ασπίδων τους.

Κόρινθος

Η Κόρινθος άρχισε να εξελίσσεται σε ναυτική δύναμη από τον 8ο αιώνα π.Χ. και είναι η πατρίδα της τριήρους. Οι Κορίνθιοι θεωρούσαν τον Ποσειδώνα κυρίαρχο του Ισθμού, η λατρεία του Δελφινίου Απόλλωνα ωστόσο ήταν ισχυρή στα επίνεια της Κορίνθου, τις Κεχριές και το Λέχαιο. Οι περισσότεροι οπλίτες που επάνδρωναν τα πλοία προέρχονταν από εκεί. Τα εισοδήματά τους προέρχονταν από τη θάλασσα και ήταν φυσικό να θεωρούν το «Δελφίνιο Απόλλωνα» προστάτη τους. Ένα Κορινθιακό αγγείο στο Μουσείο του Cincinnati που χρονολογείται στο 700 π.Χ., απεικονίζει οπλίτες που φέρουν ένα λευκό δελφίνι σε κόκκινο φόντο στις ασπίδες τους. Με αυτό το έμβλημα μάχονται στην Σαλαμίνα αλλά και κατά των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο Οι μισθοφόροι τους μάλλον θα έφεραν τη σβάστικα που απεικονίζεται στα νομίσματα της πόλης. Οι Αθηναίοι τους κατηγόρησαν για ολιγωρία και δειλία αλλά ο Ηρόδοτος ανασκευάζει τον ισχυρισμό αυτόν και λέει οτι δεν ευσταθεί.

Κορινθιακό αγγείο με παράσταση πεζοναυτών που χρονολογείται στο 700 π.Χ. (Μουσείο του Cincinnati).

Λεπτομέρεια από Κορινθιακό μελανόμορφο αγγείο που παριστά οπλίτη που φέρει έμβλημα των πεζοναυτών της πόλης (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) Αρχείο Σ. Σκαρμίντζου.

Σύγχρονη αναπαράσταση Κορινθίου οπλίτη της τάξεως των Ιππέων που ανήκαν οι τριήραρχοι της Κορίνθου. Το έμβλημα βασίζεται σε αγγεία του Μουσείου Μπενάκη. Ευγενική χορηγία της Βρετανικής Ένωσης Οπλιτών.

Μέγαρα

Στην ηπειρωτική Ελλάδα τα Μέγαρα απέκτησαν ισχυρό ναυτικό και ίδρυσαν αποικίες. Οι δίδυμοι Άρτεμις και Απόλλων υπήρξαν οι προστάτες θεοί της Μεγαρίδος. Οι Μεγαρείς τους ευγνωμονούσαν για την σωτηρία τους από τους Πέρσες. Οι γέννηση των «θεϊκών διδύμων» στη Δήλο τα συσχέτισε με τη θάλασσα. Στα νομίσματα των Μεγαρέων απεικονίζονται ως δελφίνια. Με τον ίδιο τρόπο εμφανίζονταν και στις ασπίδες των Μεγαρέων πεζοναυτών που έδιναν τον υπέρ πάντων αγώνα στη Σαλαμίνα στα καταστρώματα των είκοσι πλοίων τους.

Αττικό ερυθρόμορφο αγγείο από το Μουσείο του Βατικανού που παριστά ένα Μεγαρίτη πεζοναύτη. Ευγενική χορηγία Dan Diffedale.

Αττικό μελανόμορφο αγγείο με παράσταση Μεγαρίτη πεζοναύτη. Το έμβλημα απαντάται στα νομίσματα της πόλης ( πρώην συλλογή Cavaldini).

Σύγχρονη αναπαράσταση Μεγαρίτη πεζοναύτη. Ευγενική χορηγία του Ισπανικού συλλόγου ιστορικών μελετών «ΑΘΗΝΑ ΠΡΟΜΑΧΟΣ»

Νάξος

Οι Νάξιοι έχτισαν «θησαυρό» για να τοποθετήσουν τα πλούσια αφιερώματά τους στους Δελφούς. Η Σφίγγα που διασώζεται μέχρι σήμερα στο μουσείο των Δελφών πιθανόν αποτελούσε το έμβλημα της νήσου. Ένα νόμισμα του 6ου αι. φέρει παράσταση της Σφίγγας. Σύμφωνα με ψήφισμα των Δελφών, λόγω αυτής της προσφοράς, δινόταν στους Ναξίους το δικαίωμα της προμαντείας, δηλαδή το δικαίωμα να προηγούνται κατά τη λήψη χρησμών από το μαντείο των Δελφών. Οι Νάξιοι απέκρουσαν περσική επιδρομή το 501π.Χ. αλλά απέτυχαν το 490 π.Χ. Το 480 π.Χ. όμως πολέμησαν στη Σαλαμίνα με τέσσερα πλοία.

Η σφίγγα του Θησαυρού των Ναξίων από το Μουσείο των Δελφών. Η σφίγγα εμφανίζεται στα αγγεία και τα νομίσματα του νησιού και ήταν ίσως έμβλημα των Ναξίων πεζοναυτών στη Σαλαμίνα (Αρχείο Σ. Σκαρμίντζου).

Παράσταση σφίγγας σε οπλιτιτκή ασπίδα σε αττικό αγγείο από το Vulci της Ετρουρίας (Μουσείο του Λούβρου – Louvre G 44).

Σικυών

Η πόλη βρίσκονταν κοντά στο Κιάτο και ήκαμσε εμπορικά και καλιτεχνικά. Ο τύραννος Κλεισθένης επέφερε πολιτικές αλλαγές τον έκτο αιώνα π.Χ. Χώρισε τους κατοίκους σε τέσσερις φυλές: οι Αρχέλαοι, Ονεάτες(Γαϊδούρια) Χοιρεάτες (χοιρίδια) και Υάτες (χοιρομητέρες). Σύμφωνα με τα νομίσματα τη πόλης και τα αγγεία, μία παραλλαγή της Χίμαιρας και ο όνος (γάιδαρος) ήταν τα εμβλήματα των πεζοναυτών. Στη Σαλαμίνα διέθεσαν δεκαπέντε πλοία.

Πηγές

Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις» μτφ. John Dreyden London: Macmillan, 1889

Ηρόδοτος «Ιστορίαι» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914

Πλούταρχος «Θεμιστοκλής» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920

Ηρόδοτος «Ιστορίαι» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914

Στράβων «Γεωγραφικά» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920

Αναπαράσταση τριήρους (πηγή)

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.blog

Κοινοποιήστε:

Σχετικά