23-6-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Πριν από δύο χρόνια, ανέφερα σειρά αρχικών συμπερασμάτων από τον πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας. Και παρόλο που προειδοποίησα ότι ήταν πολύ νωρίς για να είμαστε σίγουροι για οποιεσδήποτε προβλέψεις, τα πιο πολλά άντεξαν στον χρόνο και στα όσα συνέβησαν. Όταν ο Πούτιν διέταξε την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οραματίστηκε μια γρήγορη κατάληψη της πρωτεύουσας, Κιέβου, και μια αλλαγή κυβέρνησης ( όπως ακριβώς έκαναν οι Σοβιετικοί στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968). όμως ο πόλεμος μαίνεται ακόμα, και κανείς δεν ξέρει πότε και πώς θα τελειώσει. Αν κάποιος δει τη σύγκρουση ως τον «πόλεμο της ανεξαρτησίας» της Ουκρανίας, αντί να επικεντρωθεί υπερβολικά στα σύνορα, οι Ουκρανοί είναι ήδη νικητές.Ο Πούτιν έχει αρνηθεί ότι η Ουκρανία ήταν ξεχωριστό έθνος, αλλά η συμπεριφορά του ενίσχυσε την Ουκρανική εθνική ταυτότητα. Τι άλλο διδαχθήκαμε μέχρι τώρα ;
Πρώτο Τα παλιά και τα σύγχρονα όπλα αλληλοσυμπληρώνονται. Παρά την πρώιμη επιτυχία των αντιαρματικών όπλων στην υπεράσπιση του Κιέβου, προειδοποίησα(αρκετά σωστά ) ότι οι διακηρύξεις για το τέλος της εποχής των αρμάτων μάχης μπορεί να αποδειχθούν πρόωρες καθώς η μάχη μετακινήθηκε από τα βόρεια προάστια του Κιέβου στις ανατολικές πεδιάδες της Ουκρανίας. Ωστόσο, δεν περίμενα τέτοια αποτελεσματικότητα των drones ως και των αντιαρματικών και αντιπλοϊκών όπλων, και δεν περίμενα ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να διώξει το Ρωσικό ναυτικό από το δυτικό μισό της Μαύρης Θάλασσας τη στιγμή που έχε χάσει 28 πλοία διαφόρων κατηγοριών. (Το πυροβολικό και οι νάρκες έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο καθώς η σύγκρουση έχει εγκατασταθεί σε πόλεμο χαρακωμάτων τύπου Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.)
Δεύτερο Η πυρηνική αποτροπή λειτουργεί, αλλά εξαρτάται περισσότερο από τα σχετικά διακυβεύματα παρά από τις δυνατότητες. Η Δύση έχει αποτραπεί, αλλά μόνο μέχρι ένα σημείο. Η πυρηνική απειλή του Πούτιν εμπόδισε τις κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ να στείλουν στρατεύματα (αν και όχι εξοπλισμό) στην Ουκρανία. Αλλά ο λόγος δεν είναι ότι η Ρωσία έχει ανώτερες πυρηνικές δυνατότητες από τη δύση.Μάλλον, είναι ότι ο Πούτιν έχει χαρακτηρίσει την Ουκρανία ζωτικό εθνικό συμφέρον για τη Ρωσία, ενώ οι δυτικές κυβερνήσεις όχι. Στο μεταξύ, ο πυρηνικός κρότος του Πούτιν δεν εμπόδισε τη Δύση να επεκτείνει το εύρος των όπλων που παρέχει στην Ουκρανία και η Δύση, μέχρι στιγμής, έχει αποτρέψει τον Πούτιν από το να επιτεθεί σε οποιαδήποτε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ.
Τρίτο : Η οικονομική αλληλεξάρτηση δεν εμποδίζει τον πόλεμο. Ορισμένοι Γερμανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής υπέθεσαν ότι η διακοπή των εμπορικών δεσμών με τη Ρωσία θα ήταν τόσο δαπανηρή που κανένα από τα μέρη δεν θα επέτρεπε ανοιχτές εχθροπραξίες. Όμως, ενώ η οικονομική αλληλεξάρτηση μπορεί να αυξήσει το κόστος του πολέμου, δεν την αποτρέπει απαραίτητα. Πιο συγκεκριμένα, μια άνιση οικονομική αλληλεξάρτηση μπορεί να οπλιστεί από το λιγότερο εξαρτημένο μέρος.
Τέταρτο : Οι κυρώσεις μπορεί να αυξήσουν το κόστος, αλλά δεν καθορίζουν τα αποτελέσματα βραχυπρόθεσμα. Θυμηθείτε ότι ο διευθυντής της CIA Ουίλιαμ Μπερνς συναντήθηκε με τον Πούτιν τον Νοέμβριο του 2021 και προειδοποίησε, χωρίς αποτέλεσμα, για επικείμενες κυρώσεις σε περίπτωση εισβολής της Ρωσίας. Ο Πούτιν πιθανώς αμφέβαλλε ότι η Δύση θα μπορούσε να διατηρήσει την παγκόσμια ενότητα όσον αφορά τις κυρώσεις και είχε δίκιο. Το πετρέλαιο είναι ένα ανταλλάξιμο εμπόρευμα και πολλές χώρες (και κυρίως η Ινδία– είναι πολύ χαρούμενες να εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο με έκπτωση που μεταφέρεται από έναν παράτυπο στόλο γκρίζων δεξαμενόπλοιων. Ωστόσο, όπως περίμενα πριν από δύο χρόνια, οι ανησυχίες της Κίνας σχετικά με την εμπλοκή σε δευτερεύουσες κυρώσεις φαίνεται να έχουν θέσει κάποια όρια στη στήριξή της προς τη Ρωσία(όχι συνολικά) . Ενώ η Κίνα έχει παράσχει σημαντική «τεχνολογία διπλής χρήσης» (κατάλληλη είτε για στρατιωτικούς είτε για πολιτικούς σκοπούς), απείχε από την εμφανή και μαζική αποστολή όπλων. Δεδομένης αυτής της μικτής εικόνας, θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να μπορέσουμε να κρίνουμε πλήρως τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των κυρώσεων στη Ρωσία.
Πέμπτο Ο πόλεμος πληροφοριών κάνει τη διαφορά. Οι σύγχρονοι πόλεμοι δεν αφορούν μόνο ποιος στρατός κερδίζει. είναι επίσης για το ποιανού η ιστορία κερδίζει. Η προσεκτική αποκάλυψη πληροφοριών από τις ΗΠΑ που αποκάλυπταν τα σχέδια εισβολής της Ρωσίας αποδείχθηκε αποτελεσματική στην απομυθοποίηση της αφήγησης που ήθελε ο Πούτιν και συνέβαλε πολύ στη δυτική αλληλεγγύη όταν η εισβολή έγινε όπως είχε προβλεφθεί. Ομοίως, ο Ζελένσκι έχει κάνει μια εξαιρετική δουλειά για την προώθηση της ιστορίας της χώρας του στη Δύση. (χρειάζεται εκατοντάδες σελίδες να καταγραφούν οι ενέργειες του)

Έκτο :Τόσο η σκληρή όσο και η μαλακή ισχύς έχουν σημασία. Ενώ η σκληρή, καταναγκαστική δύναμη υπερισχύει της ήπιας δύναμης της έλξης βραχυπρόθεσμα, η ήπια δύναμη εξακολουθεί να μετράει πολύ.Ο Πούτιν απέτυχε στην χρήση ήπιας ισχύος. Η πρωτοφανής βαρβαρότητα των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία οδήγησε τη Γερμανία να ακυρώσει τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2 ( ένα αποτέλεσμα που δεν είχε καταφέρει να επιφέρει χρόνια πίεσης των ΗΠΑ). Ο Ζελένσκι, αντίθετα, στηρίζεται στην ήπια δύναμη από την αρχή. Χρησιμοποιώντας τις δεξιότητές του ως ηθοποιός για να παρουσιάσει ένα ελκυστικό πορτρέτο της Ουκρανίας, όχι μόνο κέρδισε τη συμπάθεια των Δυτικών, αλλά εξασφάλισε και παραδόσεις του στρατιωτικού εξοπλισμού που σημαίνει την σκληρή ισχύ
Έβδομο, Η ικανότητα στον κυβερνοχώρο δεν είναι μια ασημένια σφαίρα. Η Ρωσία είχε χρησιμοποιήσει όπλα στον κυβερνοχώρο για να επέμβει στο ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας τουλάχιστον από το 2015 και πολλοί αναλυτές προέβλεψαν ότι μια επίθεση στον κυβερνοχώρο εναντίον της υποδομής και της κυβέρνησης της Ουκρανίας θα έκανε οποιαδήποτε εισβολή τετελεσμένο. Όμως, ενώ υπήρξαν πολλές (αναφερθείσες) επιθέσεις στον κυβερνοχώρο κατά τη διάρκεια του πολέμου, καμία δεν αποδείχθηκε καθοριστική.. Με την εκπαίδευση και την εμπειρία στο πεδίο της μάχης, η Ουκρανική άμυνα στον κυβερνοχώρο και η επίθεση μόνο βελτιώθηκε.
Όγδοο : Ένα άλλο μάθημα, λοιπόν, είναι ότι από τη στιγμή που έχει ξεκινήσει ένας πόλεμος, τα κινητικά όπλα παρέχουν μεγαλύτερη επικαιρότητα, ακρίβεια και εκτίμηση ζημιών στους διοικητές από ότι τα όπλα στον κυβερνοχώρο. Τούτου λεχθέντος, ο ηλεκτρονικός πόλεμος μπορεί ακόμα να παρεμβαίνει στις συνδέσεις που είναι απαραίτητες για τη χρήση των drones.
Ένατο :Ο πόλεμος είναι απρόβλεπτος. Το πιο σημαντικό μάθημα από τον πόλεμο της Ουκρανίας παραμένει ένα από τα παλαιότερα. Πριν από δύο χρόνια, πολλοί περίμεναν μια γρήγορη Ρωσική νίκη(και εδώ στη χώρα μας οι γνωστοί .).. και μόλις πριν από ένα χρόνο, υπήρχαν μεγάλες προσδοκίες για μια θριαμβευτική καλοκαιρινή επίθεση της Ουκρανίας. Αλλά όπως έγραψε ο Σαίξπηρ πριν από περισσότερους από τέσσερις αιώνες, είναι επικίνδυνο για έναν ηγέτη να «φωνάζει «Havoc!» και να αφήνει τα σκυλιά του πολέμου να γλιστρήσουν». Η υπόσχεση ενός σύντομου πολέμου είναι σαγηνευτική. Ο Πούτιν σίγουρα δεν περίμενε ποτέ να βαλτώσει επ’ αόριστον. Κατάφερε να πουλήσει τον πόλεμο φθοράς του στον Ρωσικό λαό ως «μεγάλο πατριωτικό» αγώνα ενάντια στη Δύση. Αλλά τα σκυλιά που έχει εξαπολύσει μπορούν ακόμα να γυρίσουν και να τον δαγκώσουν.
Δέκατο : Παρά τα λεγόμενα και τα επιεικώς ανερμάτιστα των διαφόρων.. το ΝΑΤΟ που συμπληρώνει 75 χρόνια ζωής σήμερα είναι διαχρονικά η ισχυρότερη πολιτικο-στρατιωτική συμμαχία στον πλανήτη.Αν δεν υπήρχε η Ατλαντική Συμμαχία την Ουκρανία και κατ επέκταση την Ευρώπη θα τις είχε καταπιεί η Μόσχα.

Ενδέκατο :Η στρατηγική του σκιώδους στόλου της Ρωσίας αντλείται από βιβλίο του Ιράν!!Και απαιτεί τη δέουσα προσοχή στο θέμα της παράκαμψης των κυρώσεων…

Καθώς ο σκιώδης στόλος της Ρωσίας αντικατοπτρίζει το “βιβλίο παιχνιδιού” του Ιράν, η αυξανόμενη απειλή των πετροδικτατοριών υπογραμμίζει την ανάγκη για συντονισμένες διεθνείς απαντήσεις για τη διασφάλιση της θαλάσσιας ασφάλειας και της παγκόσμιας σταθερότητας. Οι πρόσφατες πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν εναντίον του Ισραήλ υπενθυμίζουν το αυξανόμενο θράσος των πετροδικτατοριών να παραβιάζουν τους διεθνείς κανόνες και να υπονομεύουν την παγκόσμια ειρήνη. Το Ιράν, επηρεαζόμενο από τις ανελέητες και αδιάκριτες επιθέσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία( με στόχο τα πάντα, από νοσοκομεία και νηπιαγωγεία μέχρι σταθμούς παραγωγής ενέργειας με πυραύλους και drones ιρανικής κατασκευής ) υπογραμμίζει τα επικίνδυνα αποτελέσματα της ανεξέλεγκτης επιθετικότητας από αυτά τα καθεστώτα.
Παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζουν (συχνά περιορισμένες) κυρώσεις από τη Δύση, αυτά τα καθεστώτα λειτουργούν ατιμώρητα, τροφοδοτούμενα από τα συνεχιζόμενα έσοδά τους από τις εξαγωγές πετρελαίου. Το Κρεμλίνο έχει συγκεντρώσει πάνω από 670 δισεκατομμύρια ευρώ (726 δισεκατομμύρια δολάρια) από τότε που ξεκίνησε η πλήρους κλίμακας εισβολή του στην Ουκρανία. Η Ρωσία, ειδικότερα, έχει αντλήσει έμπνευση από το “βιβλίο παιχνιδιού” του Ιράν, παρατηρώντας πώς η Τεχεράνη παρακάμπτει τα δυτικά εμπάργκο στις εξαγωγές αργού πετρελαίου δημιουργώντας έναν σκιώδη στόλο δεξαμενόπλοιων.

Ο στόλος του Ιράν λειτουργεί εκτός τυπικών κανονισμών και συστημάτων παρακολούθησης, επιτρέποντας στο καθεστώς να πουλάει πετρέλαιο σε μειωμένες τιμές με τη βοήθεια συνένοχων κρατών όπως η Κίνα. Η Ρωσία έχει επίσης υιοθετήσει τακτικές από τους σκιώδεις στόλους της Βενεζουέλας, της Βόρειας Κορέας που αποφεύγουν τις κυρώσεις. Αν και η Ρωσία δεν αντιμετωπίζει τα ίδια εμπάργκο με το Ιράν, υπόκειται στο ανώτατο όριο τιμής του πετρελαίου της G7 και της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θεσπίστηκε το 2022 για να αποτρέψει τις Ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου να πωλούνται νόμιμα πάνω από 60 δολάρια το βαρέλι. Αυτό το μέτρο έχει σχεδιαστεί για να περιορίσει τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο και να αποτρέψει περαιτέρω επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας. Σε απάντηση, η Ρωσία ανέβασε την ιδέα του σκιώδους στόλου σε νέα ύψη, δημιουργώντας ένα άνευ προηγουμένου δίκτυο εκατοντάδων πετρελαιοφόρων αφιερωμένων στην αποφυγή του ανώτατου ορίου τιμών και στην ενίσχυση του πολεμικού στήθους του Κρεμλίνου.
Η κλίμακα του σκιώδους στόλου της Ρωσίας είναι συγκλονιστική, με εκτιμήσεις να κυμαίνονται από 300 έως 1.400 δεξαμενόπλοια που εξυπηρετούν εξαγωγές πετρελαίου από το 2022, όλα νηολογημένα με σημαίες διαφόρων χωρών. Η ασάφεια αυτής της αγοράς εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους για την ασφάλεια στη θάλασσα και το περιβάλλον. Τα τελευταία δύο χρόνια, πολυάριθμες κλήσεις και μικρά επεισόδια έχουν σημειωθεί στην Ασία και την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης δυσλειτουργίας στα ύδατα της Δανίας τον Μάρτιο του 2024. Η γερασμένη υποδομή πολλών σκιωδών δεξαμενόπλοιων, περίπου το 80% των οποίων είναι άνω των 15 ετών, αυξάνεται την πιθανότητα δυσλειτουργιών, συγκρούσεων και διαρροών, θέτοντας σε περαιτέρω κίνδυνο τις παράκτιες κοινότητες και τα οικοσυστήματα.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge