15-6-2024

Γράφει ο Παναγιώτης Γέροντας, Ιστορικός-Συγγραφέας

Γενικά
Η κήρυξη πολέμου της Υεμένης στο Ισραήλ δείχνει ανάγλυφα την μάχη για την ψυχή των μουσουλμάνων. Οι Χούθι, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν αυξήσει την επιρροή τους στην χώρα είναι Σιίτες και υποστηρίζονται από το Ιράν, ενώ είναι το “κόκκινο πανί” για την Σαουδική Αραβία που πραγματοποίησε στρατιωτική επέμβαση στην χώρα. Η επιχείρηση Amaliyyat ‘Āṣifat al-Ḥazm (Decisive Storm) ξεκίνησε ως βομβαρδισμός των θέσεων των Χούθι, συνέχισε ως ναυτικός αποκλεισμός και εξελίχθηκε σε ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων. Στη σύγκρουση έλαβαν μέρος η Αίγυπτος, άλλα αραβικά κράτη (Μαρόκο, Ιορδανία, ΗΑΕ, Κουβέϊτ, Κατάρ κ.α.), ενώ το Τζιμπουτί, η Ερυθραία, το Σουδάν και η Σομαλία είχαν διάθεσιμες στρατιωτικές βάσεις και ελεύθερους τους εναέριους χώρους καθώς και τα ύδατά τους για την σύγκρουση. Στην σύγκρουση είχαν συμμετοχή και οι ΗΠΑ κυρίως σε θέματα logistics και search and rescue για καταρριπτόμενους πιλότους.

Η σύγκρουση στην Υεμένη ουσιαστικά αντικατοπτρίζει την σύγκρουση Ιράν – Σαουδικής Αραβίας στον μουσουλμανικό κόσμο. Το Ιράν είναι η ηγέτιδα χώρα στον Σιισμό και υποστηρίζει τους Χούθι που ακολουθούν το ίδιο δόγμα, ενώ η χώρα των Σαούντ θεωρείται η κλασική ηγέτιδα χώρα του σουνιτικού Ισλάμ. Παράλληλα, ο έλεγχος της Υεμένης θα δώσει στην Σαουδική Αραβία τον έλεγχο του στενού Bab-el-Mandeb που συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα με τον κόλπο του Άντεν.

Ποιοί είναι οι Χούθι
Το κίνημα Χούθι είναι μια σιιτική πολιτική και στρατιωτική οργάνωση που ξεκίνησε από το διαμέρισμα Saada της Υεμένης και πήρε το όνομά του από τον Ζαϊντιστή θρησκευτικό ηγέτη Hussein al-Houthi που δολοφονήθηκε από τις Ένοπλες Δυνάμεις της Υεμένης. Οι Ζαϊντιστές είναι παρακλάδι των Σιιτών που προέκυψαν μετά την αποτυχημένη επανάσταση του Zayd ibn Ali εναντίον του χαλιφάτου των Ομεϋαδών. Ο πατέρας του Zayd, ʿAlī ibn al-Ḥusayn Zayn al-ʿĀbidīn, είχε επιβιώσει από την Μάχη της Καρμπάλα (10 Οκτωβρίου 680 μ.Χ) κατά την οποία ο Χουσεΐν ιμπν Αλί, εγγονός του προφήτη Μωάμεθ και διεκδικητής της διαδοχής του χαλιφάτου, ηττήθηκε και σκοτώθηκε από στρατιωτική δύναμη του Ομεϋάδη χαλίφη Ζιγιάντ Α’.

Είναι γνωστό ότι Τουρκία και Ιράν ποντάρουν τα τελευταία χρόνια στο Ισλάμ και αν το Ιράν έχει την τροχοπέδη του Σιισμού, η Τουρκία πρεσβεύοντας το σουνιτικό Ισλάμ προσπαθεί να προβάλει τον εαυτό της ως προστάτιδα και ηγέτιδα δύναμη των απανταχού μουσουλμάνων. Υπό κανονικές συνθήκες, άβυσσος υπάρχει μεταξύ σουνιτικού και σιιτικού Ισλάμ. Τα τελευταία χρόνια όμως βλέπουμε ότι αυτή η άβυσσος δεν εμποδίζει την συνεννόηση και την συνεργασία μεταξύ τους.

Οι πύλες των Δακρύων

Τα στενά που ενώνουν την Ερυθρά θάλασσα με τον Ινδικό Ωκεανό (Κόλπος του Άντεν) ονομάζονται στενά του Μπαμπ ελ Μαντέμπ ή οι Πύλες των Δακρύων, που πήραν την ονομασία τους από τα πολλά ναυάγια λόγω των δυσκολιών στην ναυσιπλοΐα. Από αυτό το σημείο οι Χούθι εξαπολύουν τις επιθέσεις τους εναντίον εμπορικών πλοίων είτε με drones είτε με πυραύλους προκαλώντας μεγάλο πρόβλημα στο παγκόσμιο εμπόριο.

Για να γίνει κατανοητή η σημασία της περιοχής δέον να αναφερθεί ότι το πρώτο μισό του 2023, “περνούσαν” την ημέρα 9.2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που αντιστοιχούν στο 9% της παγκόσμιας ζήτησης, ενώ μέχρι τις 19 Δεκεμβρίου είχαν περάσει 391 μετρικοί τόνοι υγροποιημένου φυσικού αερίου, ήτοι το 4% των παγκόσμιων εισαγωγών (“How Houthi attacks in the Red Sea impact shipping in the Suez Canal”, Reuters, 19 Δεκ. 2023).

Μια σημαντική παράμετρος είναι και η μεταφορά των καυσίμων για την αεροπλοΐα, καθώς περισσότερο από το 30% των καυσίμων αεροσκαφών που μεταφέρεται δια θαλάσσης, μεταφέρεται μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Η νάφθα, το ντίζελ, τα δημητριακά και οι ελαιούχοι σπόροι και τα χημικά προϊόντα κινδυνεύουν επίσης (“Jet fuel most exposed to Red Sea closure, analyst say”, Arabian Gulf Business Insight, 18 Δεκ. 2023). Σε όλο αυτό πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι τα εμπορικά πλοία για να παρακάμψουν αυτή την διαδρομή, θα πρέπει να παρακάμψουν όλη την Αφρική, επιστρέφοντας κυριολεκτικά στον Μεσαίωνα και προσθέτοντας πολλές ώρες ταξιδιού με ό, τι σημαίνει αυτό για την αύξηση στα κόστη.

Τα σχέδια αποτροπής

Υπάρχουν δύο μέθοδοι αντιμετώπισης του προβλήματος:

Α)Ομαδοποίηση εμπορικών πλοίων σε νηοπομπή, περικύκλωση με πολεμικά πλοία και συνοδεία στο λιμάνι.

Β)Δημιουργία ενός ασφαλούς Διαμετακομιστικού Διαδρόμου Θαλάσσιας Ασφάλειας (Maritime Security Transit Corridor), ενός θαλάσσιου περάσματος χωρισμένο σε τομείς που φυλάσσεται και παρακολουθείται από πολεμικά πλοία σε ανεξάρτητες περιπολίες.

Η δεύτερη λύση κρίνεται ως η πιο γρήγορη και οικονομική λόγω των σύγχρονων μηχανημάτων επιτήρησης και οπλισμού.

Συμπεράσματα

Η δράση των Χούθι έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο πρόβλημα, το οποίο αναμένεται να επηρεάσει την καθημερινότητά μας με σημαντική άνοδο των τιμών. Η Ελλάδα έχει και πρόσθετο και κρίσιμο ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση του προβλήματος που δεν είναι άλλο από την υπεράσπιση της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας που ένα μεγάλο της μέρος ασχολείται με την μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ας τεθεί εδώ ξεκάθαρα ότι οικονομικά η Ελλάδα αναπνέει με δύο πνεύμονες, την εμπορική ναυτιλία και τον τουρισμό.

Στην κλασική ερώτηση “ποιός ωφελείται”, εκτιμάται πρώτα η Ρωσία, η οποία έχει βασίσει πολλά χρόνια την οικονομία της στην παροχή φυσικού αερίου. Επίσης, οι αλλεπάλληλες οικονομικές κρίσεις, πιθανώς να αναγκάσουν δυτικές κυβερνήσεις να αποσύρουν την στήριξή τους στην Ουκρανία. Παράλληλα, πλήγμα στις θαλάσσιες μεταφορές θα ωφελήσει τις χερσαίες και ας μην λησμονούμε ότι Αζερμπαϊτζάν και Τουρκία ευρίσκονται πάνω στον “Δρόμο του Μεταξιού”.

Πρόκειται για μία ακόμη επιθετική πράξη του νέου ιδιότυπου ανατολικού μπλοκ στην Δύση. Από αυτόν τον ιστότοπο παρ’ όλα αυτά, έχουμε αρκετές φορές υποστηρίξει ότι τις χώρες του νέου αναθεωρητικού σχηματισμού τις “χωρίζουν” πολλές δικές τους αντιπαλότητες. Ίσως είναι θεμιτό η Δύση να μην αντιμετωπίζει την κατάσταση ψυχροπολεμικά. Τότε, υπήρχε η ΕΣΣΔ και οι δορυφόροι της. Στις φιλόδοξες αναθεωρητικές δυνάμεις το “διαίρει και βασίλευε” πιθανώς είναι μια αποδοτική τακτική.

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.blog

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη