2-6-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η σύγκρουση Ισραήλ Χαμάς βρίσκεται σε πολύ οριακό σημείο.Τελικά, οι μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του Ισραήλ για ολοκληρωτική ήττα της Χαμάς δεν ήταν ποτέ επιτεύξιμες.(κάτι που είχαμε θίξει από τον περασμένο Οκτώβριο).Ο συνεχιζόμενος πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς βρίσκεται σε σημείο καμπής καθώς το Τελ Αβίβ διεξάγει τη στρατιωτική του επιχείρηση στη Ράφα.Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου διαφωνούν ολοένα και περισσότερο δημόσια, ωθώντας την Ουάσιγκτον να χρησιμοποιήσει προοδευτικά σκληρότερα “εργαλεία”(χωρίς πάντα επιτυχία) για να αποτρέψει την σκληροπυρηνική κυβέρνηση του Ισραήλ από το να προχωρά καθημερινά στη διεξαγωγή ολοένα και πιο επιθετικών ενεργειών στη Γάζα. Τελικά, υπάρχουν πραγματικοί κίνδυνοι ότι η τρέχουσα ιδιαίτερα προβληματική κατάσταση θα μπορούσε να ξεφύγει από τον έλεγχο , κάτι που οι δυτικοί ηγέτες πρέπει να εξετάσουν και να εκτιμήσουν ανάλογα για να αποφύγουν μια τραγική κατάσταση με περαιτέρω μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την περιφερειακή και ευρύτερη ασφάλεια.

Υπάρχει ακόμη η πιθανότητα οι ηγέτες της Χαμάς και του Ισραήλ να έχουν σε κάποια φάση ορισμένα αποτελέσματα στις διάφορες διαπραγματεύσεις (μέσω των διεθνών διαμεσολαβητών) ,για κατάπαυση του πυρός και επίλυση του ανθρωπιστικού θέματος των ομήρων. Στις 6 Μαΐου, η Χαμάς αποδέχθηκε μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που το Ισραήλ ενέκρινε προηγουμένως με την ευλογία των κορυφαίων μεσολαβητών (δηλαδή των ΗΠΑ, της Αιγύπτου και του Κατάρ). Η απόφαση της οργάνωσης δεν έγινε αποδεκτή από το Τελ Αβίβ, προκαλώντας κατηγορίες για “παραπλανητικό παιχνίδι” καθώς οι Ισραηλινοί ισχυρίστηκαν ότι η Χαμάς συμφώνησε σε μια διαφορετική συμφωνία. Διάφοροι αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι οι συμφωνίες ήσαν σχεδόν πανομοιότυπες, με τους Αμερικανούς να υποστηρίζουν ότι υπάρχει χώρος για συμφωνία.

Αντίθετα, Ισραηλινοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να ισχυρίζονται ότι η συμφωνία είχε απαράδεκτα κενά. Ως εκ τούτου, το Τελ Αβίβ συνεχίζει να βλέπει την επίθεση στη Ράφα (υποτιθέμενο το τελευταίο μεγάλο προπύργιο της Χαμάς στη Γάζα)ως τον μόνο τρόπο για να ενισχύσει το χέρι του στις διαπραγματεύσεις ή, τουλάχιστον, να σώσει ομήρους που κρατά η Χαμάς. Ορισμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν ακόμη και τις ΗΠΑ ότι ενήργησαν κακόπιστα, καθώς δεν τους ενημέρωσαν για τη συμφωνία που ενέκρινε η Χαμάς.

Ο Νετανιάχου ηγείται αυτής της θέσης ισχυριζόμενος ότι το Ισραήλ θα εισέλθει στη Ράφα «με ή χωρίς συμφωνία» για να πετύχει την «απόλυτη νίκη»(!). Τέτοιες δηλώσεις απειλούν την πιθανότητα οποιασδήποτε μελλοντικής συμφωνίας, ειδικά εν μέσω προβληματικών διαπραγματεύσεων. Η αρνητική επιρροή της Ισραηλινής ακροδεξιάς στην κυβέρνησή του “λάμπει” με υπουργούς όπως ο Iταμάρ Μπεν Γκβιρ και ο Μπεζαλέλ Σμότριτς να απειλούν να τορπιλίσουν τον συνασπισμό του Νετανιάχου αν το Ισραήλ δεν ακολουθήσει την ολοκληρωτική πολεμική στρατηγική του.
Όπως ήταν αναμενόμενο, τα γεγονότα που ακολούθησαν την ανακοίνωση της Χαμάς εξελίχθηκαν, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη Ισραηλινή αδιαλλαξία ενώ υπονόμευαν περαιτέρω τις πιθανότητες για μια συμφωνία, ακόμα και αν η ένοπλη εξτρεμιστική ομάδα λειτουργεί με κακή πίστη.Το Ισραήλ εισέβαλε στην ανατολική Ράφα, καταλαμβάνοντας το πέρασμά του κατά μήκος των συνόρων Αιγύπτου-Γάζας, ενώ διέταξε μαζική εκκένωση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από την ανατολική και κεντρική Ράφα. Αυτή η κατάσταση ώθησε προ ημερών την Ουάσιγκτον να μπλοκάρει τις αποστολές συγκεκριμένων όπλων στο Ισραήλ, με Αμερικανούς αξιωματούχους να επαναλαμβάνουν την κόκκινη γραμμή του Μπάιντεν, που απορρίπτει οποιαδήποτε μεγάλη επίθεση στη Ράφα ή οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση που δεν λαμβάνει υπόψη σωστά τα πρότυπα προστασίας των άμαχων πολιτών.
Σε οριακό σημείο

Σε αυτό το πλαίσιο, οι διαπραγματεύσεις είναι στη “κόψη του ξυραφιού” με τους επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, του Κατάρ, και της Αιγύπτου ,, να συνεχίζουν τις επαφές και να εργάζονται για την επίτευξη συμφωνίας. Τέτοιες προσπάθειες είναι κρίσιμες σε αυτό το στάδιο, καθώς πολλά σημεία πίεσης συγκλίνουν στους κύριους εμπλεκόμενους άμεσα ή έμμεσα στη μάχη. Αυτό το σενάριο χτίζεται εδώ και μήνες, δημιουργώντας ένα σημαντικό σημείο καμπής για τον τρέχοντα πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς. Από αυτά τα ενδιαφερόμενα μέρη, ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει αυτήν τη στιγμή τη μεγαλύτερη πίεση. Η δεξιά πλευρά του απαιτεί αίμα και μια ολόκληρη στρατιωτική επιχείρηση στη Ράφα, παράλληλα με τον τερματισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, ενώ απειλεί ότι θα ανατρέψει την κυβέρνησή του αν δεν συμμορφωθεί. Αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις για την πολιτική του επιβίωση και την προσωπική του ελευθερία, καθώς το κόμμα του αντιμετωπίζει αρνητικές δημοσκοπήσεις ενώ ο ίδιος αντιμετωπίζει πολλαπλές δίκες για εγκληματική διαφθορά. Έτσι, συνεχίζει να κατευθύνει τον πόλεμο με έμφαση στα ακροδεξιά πολιτικά τους συμφέροντα, κυρίως επειδή τα συμμερίζεται.
Ωστόσο, αντιμετωπίζει επίσης πίεση από τον πιο σημαντικό υποστηρικτή του Ισραήλ , τις ΗΠΑ. Ο Μπάιντεν δεν φαίνεται να μπλοφάρει σχετικά με τον περιορισμό των πωλήσεων όπλων, ωστόσο η προσπάθεια της Ουάσιγκτον να περάσει βοήθεια 26 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το Ισραήλ στις 24 Απριλίου, σε συνδυασμό με τις σημαντικές ροές βοήθειας από τις 7 Οκτωβρίου (συνολικά τουλάχιστον 100 μεταφορές όπλων και πιθανότατα πολλά περισσότερα) έχει πιθανώς μειώσει τις ανησυχίες του Ισραήλ για αυτό το σημείο πίεσης. Ωστόσο, τέτοιες κινήσεις δημιουργούν έναν βαθμό πίεσης, έστω και απλώς ένα πολιτικό μήνυμα.

Στο μεταξύ, η Χαμάς αντιμετωπίζει μια ολοένα και πιο δεινή κατάσταση στη Γάζα και στο εξωτερικό. Οι φήμες συνεχίζουν να υπαινίσσονται πιθανή απέλαση της Χαμάς από το Κατάρ (μια κατάσταση που θα επιδεινωθεί από την πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) να υποβάλει εντάλματα σύλληψης για τους πολιτικοστρατιωτικούς ηγέτες της Χαμάς και τους κυβερνητικούς του Ισραήλ). Η Ντόχα αντιμετωπίζει πολιτική πίεση δεδομένου ότι φιλοξενεί την πολιτική ηγεσία της Χαμάς ως και άλλα μέσα ενημέρωσης όπως το παγκόσμιας εμβέλειας τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera που μεταδίδουν κρίσιμη κάλυψη των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Γάζα και δεδομένου ότι το Κατάρ μεσολαβεί μεταξύ αυτών και του Ισραήλ για την επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός.
Η θέση της Χαμάς μέσα στη Γάζα δεν είναι καλύτερη, αφού σε μεγάλο βαθμό μεταφέρεται σε υπόγειες σήραγγες και σποραδικό ανταρτοπόλεμο σε περιοχές που είχαν εκκαθαριστεί στο παρελθόν από τους Ισραηλινούς .(πχΤζαμπαλίγια- βόρεια Γάζα ) Έτσι, το μακροχρόνιο πολεμικό σκηνικ΄ μεταξύ αυτών των σημαντικών ενδιαφερομένων θα μπορούσε να πλησιάζει στο τέλος του, ειδικά δεδομένης της απόφασης του ΔΠΔ (Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου με εντάλματα σύλληψης) ως και του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης(στη προσφυγή της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ για γενοκτονία κα ) καθώς και της αυξημένης απογοήτευσης της Δύσης με το Ισραήλ. Τελικά, οι μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του Ισραήλ για ολική ήττα της Χαμάς δεν ήταν ποτέ εφικτές και οι επιπτώσεις είναι και θα είναι δραματικές. Το έχουμε επισημάνει ότι τέτοιοι πόλεμοι δεν κερδίζονται εύκολα ή ολοκληρωτικά.
Και στο βάθος η ισχυρή Χεζμπολάχ …με διαθέσιμα όπλα που ανησυχούν…Ιδιαίτερα σημαντική εξ΄λιξη.

Πολλά έχουν γραφτεί για το τεράστιο οπλοστάσιο της Χεζμπολάχ με πυραύλους και ρουκέτες εδάφους-εδάφους και την καταστροφή που θα μπορούσαν να επιφέρουν στο Ισραήλ. Ένα πρόσφατο περιστατικό, ωστόσο,έστρεψε ΄ τα φώτα της δημοσιότητας στις λιγότερο γνωστές δυνατότητες αεράμυνας της Χεζμπολάχ.Ενώ η Ισραηλινή πολεμική αεροπορία στόχευσε τοποθεσίες της Χεζμπολάχ νότια της Λιβανικής πόλης Σιδώνας, εμφανίστηκαν πλάνα που δείχνουν τα υπολείμματα ενός Ιρανικού πυραύλου εδάφους-αέρος Sayyad-2. Τα Ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι το βίντεο ήταν “προφανώς η πρώτη δημόσια απόδειξη που υποδηλώνει ότι η Χεζμπολάχ διαθέτει τέτοιους πυραύλους”,( όπως είχε υποστηριχθεί προηγουμένως.)

Η Χεζμπολάχ έχει ανταλλάξει πολλαπλά χτυπήματα με το Ισραήλ από την επίθεση της εξτρεμιστικής Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, αλλά η αεράμυνα υποδηλώνει ότι η Ισραηλινή αεροπορία θα αντιμετωπίσει πολύ μεγαλύτερη απειλή στον νότιο Λίβανο από ό,τι στον ουρανό της Γάζας. Το Sayyad-2 είναι ένας αντιαεροπορικός πύραυλος μεσαίου βεληνεκούς που αναπτύχθηκε από το Ιράν με “βαριά αντίστροφη μηχανική” του Αμερικανικού πυραύλου RIM-66 Standard Missile, SM-1, που απέκτησε η Τεχεράνη πριν από την Σιιτική επανάσταση του 1979. Το πιο προηγμένο, το Sayyad-4B, το οποίο ανέπτυξε το Ιράν για το σύστημα αεράμυνας Bavar-373, έχει εκτιμώμενο βεληνεκές 186 μιλίων.

Τον περασμένο Ιανουάριο ,υψηλόβαθμος της Χεζμπολάχ παρουσίασε μέρος της δύναμης πυρός της οργάνωσης σε επισκέπτες δημοσιογράφους και άφησε να εννοηθεί ότι διαθέτουν αεράμυνα μεγάλης εμβέλειας όπως τα Ρωσικά S-300. “Πιστεύετε ότι δεν έχουμε S-300;» είπε. «Αν το Ιράν έχει S-300, η Χεζμπολάχ θα πάρει απολύτως τους S-300”. Δεν είναι σαφές εάν το Ιράν έχει προσπαθήσει να μεταφέρει το Bavar-373, το εγχώρια αναπτυγμένο αντίστοιχο του Ιράν με τους S-300, στη Χεζμπολάχ με τους πυραύλους Sayyad 4/4B. Οι δυνατότητες αεράμυνας της Χεζμπολάχ είναι πολύ αδιαφανείς», δήλωσε ο Νίκολας Μπλάνφορντ, συγγραφέας του βιβλίου του 2011 «Warriors of God: Inside the Hezbollah’s Thirty-Year Struggle Against Israel».

Παρόλα αυτά, αν το Ιράν διαθέτει ή μπορεί να αποκτήσει ένα σύστημα αεράμυνας που ταιριάζει στις ανάγκες της Χεζμπολάχ, τότε είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι η Χεζμπολάχ πιθανότατα θα το έχει.Η κατοχή πυραύλων όπως ο Sayyad-2 “αυξάνει σίγουρα το επίπεδο απειλής” για τα Ισραηλινά αεροσκάφη σε σύγκριση με τους πυραύλους που εκτοξεύονται από τον ώμο. Επίσης το Ισραήλ πάντα υποστήριζε ότι οποιαδήποτε απόκτηση προηγμένων συστημάτων αεράμυνας της Χεζμπολάχ ισοδυναμεί με “κόκκινη γραμμή”. Από το 2013, το Ισραήλ συνεχίζει να πραγματοποιεί αεροπορικές επιχειρήσεις στη Συρία με στόχο Ιρανικές αποστολές όπλων προς τον Λίβανο για να αποτρέψει τη Χεζμπολάχ από την απόκτηση συστημάτων υψηλής τεχνολογίας. Έχει εντείνει αυτή την εκστρατεία μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 , καθιστώντας πιθανότατα πιο δύσκολη από ποτέ για το Ιράν τη μεταφορά όπλων στη Χεζμπολάχ μέσω Συρίας. Κατά τη διάρκεια αυτών των επιχειρήσεων τα Ισραηλινά αεροσκάφη κατά καιρούς, κατέστρεψαν τις Ρωσικές αντιαεροπορικές άμυνες μικρού και μεσαίου βεληνεκούς Tor και Pantsir της Συρίας.

Η ανακάλυψη του Sayyad-2 υποδηλώνει ότι το Ιράν μετέφερε τουλάχιστον μερικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους στον πιο αξιόλογο περιφερειακό πληρεξούσιό του. «Υπάρχει η υποψία ότι η Χεζμπολάχ χρησιμοποίσε το Sayyad-2 για να καταρρίψει μερικά από τα προηγμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Hermes 900 του Ισραήλ πάνω από τον Λίβανο. Η Χεζμπολάχ καυχιέται τα τελευταία χρόνια για την προώθηση των αμυντικών της δυνατοτήτων και η ανακάλυψη της κατοχής του Sayyad-2 από τη Χεζμπολάχ δείχνει ότι απέκτησαν προηγμένα αντιαεροπορικά συστήματα.

Το Ισραήλ έχει εμπειρία στην καταστροφή ενισχυμένης αεράμυνας στον Λίβανο. Όταν εισέβαλε στη χώρα το 1982, ξεκίνησε μια συντονισμένη, μεγάλης κλίμακας καταστολή της εχθρικής επιχείρησης αεράμυνας εναντίον μιας σειράς Σοβιετικών συστοιχιών πυραύλων εδάφους-αέρος που είχε αναπτύξει η Συρία στην κοιλάδα Bekaa του Λιβάνου. Η επιχείρηση Mole Cricket 19 εξαφάνισε τους συριακούς πυραύλους και είδε τα νέα μαχητικά F-15 και F-16 του Ισραήλ να πολεμούν κατά της Συριακής Αεροπορίας, καταρρίπτοντας 82 συριακά αεροσκάφη χωρίς να χάσουν ούτε ένα μαχητικό.

Γενικά μιλώντας, αυτό δεν θα αποτρέψει την πολεμική αεροπορία του Ισραήλ από το να επιχειρήσει πάνω από τον Λίβανο(λόγω της παρουσίας νέων πυραύλων αεράμυνας) , αλλά πιθανότατα θα αναγκάσει τους Ισραηλινούς να γίνουν πιο προσεκτικοί εν μέσω της αλλαγής τακτικής της Χεζμπολάχ και των πιο προηγμένων δυνατοτήτων τους, όπως το να πετούν τα μαχητικά τους σε μεγαλύτερα υψόμετρα ή να χρησιμοποιούν πιο αόρατα αεροσκάφη όπως το F-35.

Ο υπογράφων εκτιμά ότι το Ιράν δεν θα μεταφέρει στρατηγικά συστήματα όπως το Bavar-373 στον Λίβανο λόγω του μεγέθους τους, αλλά και δεδομένου ότι η γεωγραφία του Λιβάνου είναι μικρή και η Χεζμπολάχ δεν θα μπορούσε να τα χειριστεί σωστά Εκτιμάται ότι αν το Ιράν ανέπτυξε το Bavar-373 στην περιοχή, θα το έστελνε κάπου όπως στη Συρία, αν και αυτό είναι απίθανο προς το παρόν.Η αποκάλυψη του Sayyad-2 πιθανότατα υποδηλώνει ότι το Ιράν μπόρεσε να μεταφέρει περισσότερα παρόμοια προηγμένα αμυντικά συστήματα που η Χεζμπολάχ είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει με κλιμακωτό τρόπο καθώς η κατάσταση χειροτερεύει ή σε περίπτωση ευρύτερου πολέμου, ειδικά δεδομένου του πιθανού περιορισμένου αριθμού πυράυλων που διαθέτουν.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge