Εκτιμήσεις υπηρεσιών πληροφοριών τριών ευρωπαϊκών χωρών

19-5-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η κατάσταση στη Βόρεια Μακεδονία μετά τις τελευταίες εκλογές και την επικράτηση των εθνικιστών στη γειτονική χώρα αποτέλεσε άμεσα θέμα εκτενούς αναφοράς, ανάλυσης και εκτιμήσεων από τρεις υπηρεσίες πληροφοριών Ευρωπαϊκών κρατών .Ο υπογράφων παρουσιάζει τα πιο σημαντικά τμήματα των σχετικών αναλύσεων-εκτιμήσεων.
Πρώτο :Κατάσταση ασφαλείας: Η συνολική κατάσταση ασφαλείας στη Βόρεια Μακεδονία μπορεί να αξιολογηθεί ως σταθερή. Οι βασικές προκλήσεις είναι: – Σχηματισμός της νέας κυβέρνησης συνεργασίας υπό την ηγεσία του VMRO με την ενωμένη Αλβανική αντιπολίτευση VLEM (Αξίζει). Συμφωνήθηκαν ήδη οι γενικές αρχές συνεργασίας για τη μελλοντική κυβέρνηση, οι οποίες θα βασίζονται σε τρία αξιώματα: Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, επιταχυνόμενη οικονομική ανάπτυξη, καταπολέμηση του εγκλήματος και της διαφθοράς και το κράτος δικαίου. – Ειρηνική μεταφορά της εξουσίας από το Αλβανικό πολιτικό κόμμα DUI, το οποίο βρίσκεται στην εκτελεστική εξουσία για 20 χρόνια με το VMRO και τη Σοσιαλδημοκρατική SDS,(επί του παρόντος τεχνικός πρωθυπουργός είναι ο Ταλάτ Τζαφέρι από το DUI, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης για πολιτικές υποθέσεις – Artan Grubi (DUI), και τέσσερις υπουργοί από το DUI (υπουργός Οικονομίας Kreshnik Bekteshi, υπουργός Εξωτερικών Bujar Osmani, υπουργός Οικονομικών Fatmir Besimi, υπουργός Παιδείας και Επιστήμης – Jeton Shaqiri) και 3 υπουργοί από το Αλβανικό κόμμα Συμμαχία των Αλβανών που είναι σε συνασπισμό με DUI (υπουργός Παιδείας – Krenar Loga, υπουργός Υγείας – Ilir Demiri και υπουργός Κοινωνίας της Πληροφορίας – Naim Bajrami.) Από τους 15 υπουργούς της απερχόμενης κυβέρνησης, οι επτά είναι Αλβανοί. Τα τελευταία δύο χρόνια, η κυβέρνηση του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος SDSM του πρωθυπουργού Dimitar Kovachevski άφησε τα βασικά κυβερνητικά υπουργεία στο αλβανικό DUI και στην Αλβανική Συμμαχία των Αλβανών (εξωτερικές υποθέσεις, οικονομικά, οικονομία, υγεία, παιδεία), κάτι που ήταν ένας από τους λόγους της βαριάς ήττας του SDSM στις βουλευτικές εκλογές της 08.05.2024. – Απροθυμία του DUI να πάει στην αντιπολίτευση και πίεση στην ενωμένη Αλβανική αντιπολίτευση VLEM (Αξίζει) να μην μπει στην κυβέρνηση αν δεν πληρούνται οι τρεις προϋποθέσεις: – Πριν το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, η κόκκινη γραμμή είναι να γίνουν οι συνταγματικές τροποποιήσεις για την ένταξη των Βουλγάρων στο Σύνταγμα και έτσι να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. – Κατάργηση της διατύπωσης (formulation) περί 20% για την Αλβανική γλώσσα στο Σύνταγμα, δηλαδή η Αλβανική γλώσσα να είναι επίσημη σε ολόκληρη την επικράτεια της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας και όχι μόνο σε υποπεριφέρειες (δήμους) όπου πάνω από 20% ζουν οι Αλβανοί, – Η εκλογή του προέδρου του κράτους να γίνεται από το κοινοβούλιο – Σχετικά με το ποιο πολιτικό κόμμα υπό τους Αλβανούς θα εισέλθει στην κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, έχουν παρατηρηθεί παρεμβάσεις από το Κόσοβο και την Αλβανία. Έτσι, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Albin Kurti(ισχυρός παράγοντας στον Διαβαλκανικό Αλβανογενή χώρο) υποστηρίζει την ενωμένη Αλβανική αντιπολίτευση VLEM (Αξίζει) μέσω συνάντησης που πραγματοποιήθηκε στην Πρίστινα λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές, ενώ ο Έντι Ράμα είναι πιο κοντά στον ηγέτη του DUI Αλί Αχμέτι τον οποίο ανακήρυξε ως επίτιμο πολίτη των Τιράνων (προ ημερών)
Δεύτερο :ΝΑΤΟ και ΕΕ: Βασική δέσμευση της Βόρειας Μακεδονίας είναι η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η Βόρεια Μακεδονία είναι μέλος του ΝΑΤΟ από το 2020.Όλα τα πολιτικά κόμματα στο Κοινοβούλιο της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας υποστηρίζουν την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, εκτός από το πολιτικό κόμμα ΑΡΙΣΤΕΡΑ (αρχηγός ο Dimitar Apasiev). Στο προεκλογικό πρόγραμμα της νέας προέδρου της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, Gordana Siljanovska Davkova, γράφεται ξεκάθαρα ότι η Μακεδονία είναι αξιόπιστο μέλος του ΝΑΤΟ. Επίσης, στο πρόγραμμα VMRO, βασικός στρατηγικός στόχος της μελλοντικής κυβέρνησης με επικεφαλής το VMRO DPNE η Μακεδονία αναφέρεται ότι επιδιώκει να ενταχθεί ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. «Η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας θα παραμείνει προσηλωμένη στο Ευρωπαϊκό και ευρωατλαντικό πλαίσιο ασφάλειας και η πλήρης ενσωμάτωση της πολιτικής της χώρας στην κοινή εξωτερική πολιτική, πολιτική ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ, θα συμβάλλει συνεχώς στις αποστολές και επιχειρήσεις της ΕΕ για τη διαχείριση κρίσεων υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ».Τρίτο :Συμφωνία των Πρεσπών Αν και το VMRO DPMNE δηλώνει ότι η Συμφωνία των Πρεσπών είναι απαράδεκτη,εκτιμάται ότι είναι τελειωμένη υπόθεση και λόγω της Συμφωνίας των Πρεσπών η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας έγινε μέλος του ΝΑΤΟ το 2020. Στις πρόσφατες ομιλίες τους προς το λαό της Βόρειας Μακεδονίας, οι πολιτικοί του VMRO DPMNE δεν είναι ικανοποιημένοι με τη Συμφωνία των Πρεσπών επειδή το δημοψήφισμα για την αλλαγή του ονόματος ήταν ανεπιτυχές και ότι το κοινοβούλιο δεν είχε την αρμοδιότητα να αλλάξει το σύνταγμα παρά τη θέληση του λαού. Επίσης, η Συμφωνία των Πρεσπών, που ήταν υπό την αρμοδιότητα του Προέδρου του Κράτους προς υπογραφή, την υπέγραψε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νικόλα Ντιμιτρόφ. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το VMRO δεν θα μπορέσει να εξασφαλίσει τα 2/3 της πλειοψηφίας στο κοινοβούλιο για την όποια τυχόν ακύρωση (πράγμα απίθανο αφού η συμφωνία είναι IRREVOCABLE ) της Συμφωνίας των Πρεσπών αφού η SDSM και τα Αλβανικά κόμματα δεν θα συμφωνήσουν ποτέ.σε αυτό. Ούτε το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και οι ΗΠΑ θα συμφωνήσουν.Το διαβαθμισμένο Αμερικανικό σχέδιο από την Αδριατική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα είναι επικυρίαρχο και η πρέσβειρα των ΗΠΑ έχει τεράστια επιρροή στο εσωτερικό γίγνεσθαι,όπως και οι Αμερικανοί στρατιωτικοί στη χώρα.Σημειώνεται ότι οι Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας από την πλευρά τους δεν αποδέχονται την όποια αλλαγή στις Πρέσπες (βάσει των ειδικών επιμέρους “συμφωνιών” στο Γκόστιβαρ προ 3 χρόνων)
Σε δημόσιες εμφανίσεις το VMRO χρησιμοποιεί τον όρο Μακεδονία και όχι Βόρεια Μακεδονία. Σε διεθνείς παραστάσεις δεν θα αλλάξουν τα ονόματα των αντιπροσωπειών όπου θα αναγράφεται Βόρεια Μακεδονία και στις διάφορες εμφανίσεις πιθανότατα θα χρησιμοποιούν τον όρο Μακεδονία ή Δημοκρατία της Μακεδονίας ή Βόρεια Μακεδονία ανάλογα με τις αντιδράσεις της Ελληνικής Δημοκρατίας.(ειδικά η πρόεδρος ως και 4-5 πολιτικούς ιδιαίτερα ακραίους)
Το κοινό αναμένει (μετά βεβαιότητας) την ομιλία της νέας προέδρου Gordana Siljanovska Davkova, στο ότι θα χρησιμοποιήσει το όνομα Δημοκρατία της Μακεδονίας αντί Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας στην ορκωμοσία.(Επίσης η συνταγματολόγος με διδακτορικό από το πανεπιστήμιο της Λιουμπλίανα /Σλοβενία ) προέρχεται από το σκληρό και μάχιμο πυρήνα από την εποχή των Τίτο-Μιλόσεβιτς-Γκλιγκόροφ κα)
Σε σχέση με την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, όλοι οι δημόσιοι κρατικοί θεσμοί (κυβέρνηση, υπουργεία, δικαστική εξουσία, κοινοβούλιο, κρατικοί θεσμοί, θέατρα κ.λπ.) μετονομάστηκαν από Δημοκρατία της Μακεδονίας σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. Το αεροδρόμιο Μέγας Αλέξανδρος μετονομάστηκε επίσης σε Διεθνές Αεροδρόμιο των Σκοπίων, ο αυτοκινητόδρομος Αλέξανδρος Μακεδονίας μετονομάστηκε σε «Φιλία» κλπ. Στα ιστορικά μνημεία (Μέγας Αλέξανδρος) υπάρχει επιγραφή ότι προέρχονται από την ελληνική κληρονομιά. Όλα τα δημόσια κρατικά έγγραφα (διαβατήρια, δελτία ταυτότητας, πιστοποιητικά, άδειες οδήγησης) εκδίδονται(έστω και με καθυστέρηση) με τη νέα ονομασία του κράτους ως Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας.Τέταρτο :Συμφωνία καλής γειτονίας με τη Βουλγαρία/Kρίσιμη δοκιμασία.
*Μετά την αλλαγή του ονόματος από Δημοκρατία της Μακεδονίας σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας είχαν την προσδοκία ότι θα γίνουμε γρήγορα μέλος και της ΕΕ. Μετά το βέτο της Γαλλίας και της Βουλγαρίας για ένταξη στην ΕΕ, εγκρίθηκε το Διαπραγματευτικό Πλαίσιο της ΕΕ για τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, σύμφωνα με το οποίο τέθηκε ως προϋπόθεση η ένταξη των Βουλγάρων ως εθνική κοινότητα στο Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας και να υπογραφούν τα πρακτικά προόδου της μεικτής ιστορικής επιτροπής της Βουλγαρίας και της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας(συμπεριλαμβανομένων και 40 αρχηγών ιστορικών ανταρτικών κινημάτων που τους διεκδικούν και τα δυο κράτη). Επιπλέον, η θέση της Βουλγαρίας ότι η Δημοκρατία της Μακεδονίας, δηλαδή ότι οι Μακεδόνες υπάρχουν από το 1945, ότι μέχρι τότε οι Μακεδόνες ήταν Βούλγαροι, ότι η μακεδονική γλώσσα είναι βουλγαρική διάλεκτος, καθώς και η μονομερής κοινοποίηση της Βουλγαρίας στην ΕΕ ότι δεν αναγνωρίζει τη μακεδονική γλώσσα, προκάλεσε μεγάλη απογοήτευση και αντιδράσεις στον μακεδονικό λαό στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. *Το κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα SDSM και το Αλβανικό κόμμα DUI που αποδέχθηκαν το Διαπραγματευτικό Πλαίσιο για την έναρξη των συνομιλιών με την ΕΕ (Οι Βούλγαροι πρέπει να συμπεριληφθούν ως εθνική κοινότητα στο Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας και να υπογραφούν πρωτόκολλα προόδου των πρακτικών της μικτής ιστορικής επιτροπής) αλλά δεν εξασφάλισαν πλειοψηφία 2/3 στο κοινοβούλιο, και είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο μακεδονικός λαός καταψήφισε το SDSM στις βουλευτικές εκλογές της 8ης Μαΐου 2024, στις οποίες το SDSM έχασε συντριπτικά .
*Κατά τη λήψη της απόφασης αποδοχής του Διαπραγματευτικού Πλαισίου για την έναρξη των συνομιλιών με την ΕΕ (οι Βούλγαροι θα πρέπει να συμπεριληφθούν ως εθνική κοινότητα στο Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας και να υπογραφούν πρωτόκολλα πρακτικών προόδου της μικτής ιστορικής επιτροπής) ο υπουργός εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίαςήταν Αλβανός από το DUI Bujar Osmani, επομένως η πλειοψηφία του μακεδονικού λαού πιστεύει ότι ο υπουργός από το DUI Bujar Osmani προετοίμασε αυτό το πλαίσιο διαπραγμάτευσης μαζί με τη Δημοκρατία της Βουλγαρίας, ενώ το κόμμα VMRO δεν είχε καμία πληροφορία για το διαπραγματευτικό πλαίσιο. *Στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, ως πολυεθνικό κράτος, οι Βούλγαροι (ο αριθμός των Βουλγάρων στη Βόρεια Μακεδονία είναι 3504 σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2021) εκπροσωπούνται σε άλλες κοινότητες και έχουν όλα τα δικαιώματα όπως και άλλες κοινότητες. Εκτιμάται επίσης ότι δεν υπάρχει πρόβλημα να συμπεριληφθούν οι Βούλγαροι στο σύνταγμα της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά υπάρχει ο φόβος ότι η Βουλγαρία θα έχει νέες απαιτήσεις και προϋποθέσεις έναντι της Βόρειας Μακεδονίας.(τα πράγματα θα είναι αρκετά προβληματικά και θα εγερθούν σύντομα για το θέμα των σχέσεων της Βόρειας Μακεδονίας με τη Βουλγαρία)
Από την πλευρά του VMRO είναι πιθανό να ζητήσει αναθεώρηση της συμφωνίας ως και πιθανές αλλαγές στο πλαίσιο διαπραγμάτευσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. καθώς και περιμένει αλλαγές στις προσεχείς εκλογές στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, καθώς και το σχηματισμό νέας κυβέρνησης στη Βουλγαρία που θα έχει μεγαλύτερη “κατανόηση” για την Βόρεια Μακεδονία. Σύμφωνα με την SDSM, τυχόν αλλαγή στο διαπραγματευτικό πλαίσιο με την ΕΕ δεν είναι δυνατή και ότι αυτό θα σημάνει τον τερματισμό των διαπραγματεύσεων για ένταξη στην ΕΕ.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge