18-5-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η συνεχιζόμενη επίθεση του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα έχει μέχρι στιγμής αψηφήσει τις διπλωματικές προσπάθειες των ΗΠΑ και της περιοχής να τερματίσουν τη σύγκρουση μέσω εκεχειρίας που συνοδεύεται από την απελευθέρωση των εναπομεινάντων Ισραηλινών ομήρων από τη Χαμάς. Ως μέρος των προσπαθειών τους για αποκλιμάκωση του πολέμου, Αμερικανοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν στις αρχές Μαΐου ότι βρίσκονται σε ενεργές συζητήσεις με σημαντικούς Άραβες εταίρους για να περιγράψουν ένα σχέδιο διακυβέρνησης και ασφάλειας της Γάζας μετά το τέλος των μαχόμενων επιχειρήσεων του Ισραήλ εκεί.

Οι ηγέτες των ΗΠΑ και των Άραβων σκοπεύουν να εφαρμοστούν οι προτάσεις τους εάν το Ισραήλ προχωρήσει στην επίθεση στο εναπομείναν προπύργιο της Χαμάς στην πόλη Ράφα στη νότια Γάζα. Οι αναφορές δείχνουν ότι οι συζητήσεις για τη μεταπολεμική διακυβέρνηση και την ασφάλεια στη Γάζα ενισχύονται καθώς η αρχική Αραβική αντίθεση στη συμμετοχή σε μια διεθνή ή περιφερειακή μεταπολεμική δύναμη ασφαλείας στη Γάζα έχει προφανώς αμβλύνει. Διπλωμάτες από χώρες εταίρους των ΗΠΑ όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία και πολλά κράτη του Κόλπου υποδεικνύουν ότι η έγκαιρη επιφυλακτικότητα σχετικά με την κατηγορία ότι μπήκαν στη Γάζα με την πλάτη των Ισραηλινών αρμάτων μάχης έχει μειωθεί υπέρ της επίδειξης δέσμευσης στην ειρηνευτική διαδικασία και βοηθώντας τους πάσχοντες Παλαιστίνιους στη Γάζα.

Σύμφωνα με ποικίλες μαρτυρίες, αρκετά Αραβικά έθνη – όλοι οι εταίροι ασφαλείας και οι πολιτικοί εταίροι των Ηνωμένων Πολιτειών – έχουν αρχίσει να υιοθετούν ή να ανταποκρίνονται θετικά σε προτάσεις για μια πολυεθνική ειρηνευτική δύναμη για τη Γάζα, και πιθανώς και τη Δυτική Όχθη. Ανώτεροι Άραβες αξιωματούχοι έθεσαν το ζήτημα της μεταπολεμικής διακυβέρνησης στη Γάζα με τον υπςξ των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν κατά τις συναντήσεις του στο Κάιρο τον Μάρτιο, καθώς και την μετέπειτα επίσκεψή του στην περιοχή στα τέλη Απριλίου.

Καθώς εξελίσσεται ο μεταπολεμικός σχεδιασμός, ανακύπτουν βασικά ερωτήματα, όπως ποια Αραβικά κράτη θα μπορούσαν να είναι πρόθυμα να συνεισφέρουν σε μια δύναμη ασφαλείας στη Γάζα και τους όρους υπό τους οποίους θα μπορούσε να υπηρετήσει αυτή η δύναμη. Σε ένα σεμινάριο στην Ουάσιγκτον στις 8 Μαΐου, ο αναπληρωτής βοηθός υπουργός άμυνας (DASD) για τη Μέση Ανατολή Ντάν Σαπίρο επιβεβαίωσε ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι βρίσκονται «σε συζητήσεις με Άραβες εταίρους» για μια προσωρινή αποστολή ασφαλείας στη Γάζα, η οποία ανέφερε ότι θα «γεφυρώσει το χάσμα» ως ότου η Παλαιστινιακή Αρχή να είναι έτοιμη να αναλάβει την εξουσία εκεί. Ανέφερε επίσης ότι τα Ααραβικά κράτη που είναι πιο πιθανό να συνεισφέρουν σε μια δύναμη ασφαλείας είναι εκείνα που έχουν ομαλοποιήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και των κρατών «Συμφωνιών του Αβραάμ», όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), το Μπαχρέιν και το Μαρόκο.

Η συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας στη μεταπολεμική Γάζα προφανώς θα εξαρτηθεί από μια ευρύτερη συμφωνία που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να σχεδιάσουν με την οποία η Σαουδική Αραβία θα εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επεκτείνουν τις πρόσθετες εγγυήσεις ασφαλείας του Βασιλείου. Ωστόσο, αυτό το σύμφωνο εξαρτάται επίσης από τους ίδιους όρους που έχουν θέσει το Βασίλειο και άλλοι Άραβες ηγέτες για τη συμμετοχή σε μια μεταπολεμική δύναμη ασφαλείας της Γάζας (ότι έχει δημιουργηθεί μια σαφής πορεία προς ένα ανεξάρτητο Παλαιστινιακό κράτος.) Η κίνηση των Αράβων ηγετών προς την αποδοχή μιας δέσμευσης για την ασφάλεια στη Γάζα φαίνεται να αντικατοπτρίζει τη συμφωνία τους με αξιωματούχους των ΗΠΑ ότι στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου θα πρέπει να παρουσιαστεί μια εναλλακτική λύση για να αποφευχθεί η επ’ αόριστον παραμονή των Ισραηλινών στρατευμάτων στη Λωρίδα της Γάζας. Ο Σάπιρο σημείωσε σε αυτή τη συνάντηση συζήτησης της 8ης Μαΐου ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν στους Ισραηλινούς ομολόγους τους ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να αφήσει πίσω στη Γάζα μια χαοτική κατάσταση τύπου Μογκαντίσου

Το Ισραήλ συμφωνεί με τους ηγέτες των ΗΠΑ και των Αράβων ότι δεν πρέπει να ανακαταλάβει τη Γάζα. Ωστόσο, ο Νετανιάχου επιμένει ότι το Ισραήλ θα πρέπει να διατηρήσει επ’ αόριστον το δικαίωμα να διεξάγει επιδρομές ή άλλες εισβολές στη Γάζα ως απάντηση σε εντοπισμένες απειλές για την ασφάλεια( ένα αίτημα στο οποίο αντιτίθενται οι Άραβες ηγέτες.)

Ωστόσο, πολλά άλλα ερωτήματα, ιδιαίτερα σχετικά με την Ισραηλινή πολιτική, θα θολώσουν κάθε προσπάθεια για τη σύναψη έγκαιρης συμφωνίας για την ασφάλεια και τη διακυβέρνηση στη Γάζα. Όλες οι μεταπολεμικές προτάσεις που αντάλλαξαν Αμερικανοί και Άραβες αξιωματούχοι οραματίζονται η Παλαιστινιακή Αρχή να αναλάβει την ευθύνη ασφάλειας και διακυβέρνησης για τη Γάζα μετά από μια ενδιάμεση περίοδο απροσδιόριστης διάρκειας. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός Νετανιάχου και ο δεξιός κυβερνητικός συνασπισμός απέκλεισαν την επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής για να κυβερνήσει στη Γάζα. Ο Ισραηλινός συνασπισμός θεωρεί ότι η επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα ανοίγει το δρόμο για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους.

Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν αναγνωρίσει ότι η Παλαιστινιακή Αρχή είναι γεμάτη από διαφθορά και, εν μέρει επειδή δεν έχει διεξαγάγει εκλογές για την ηγετική θέση του προέδρου από το 2005, δεν έχει νομιμότητα. Επιπλέον, παρόλο που η στρατιωτική ικανότητα της Χαμάς στη Γάζα έχει μειωθεί, η δέσμευσή της στον ένοπλο αγώνα κατά του Ισραήλ παραμένει δημοφιλής όχι μόνο στη Γάζα αλλά και μεταξύ των Παλαιστινίων της Δυτικής Όχθης, αν και υπήρξε μικρή κίνηση στις συνομιλίες για την ενοποίηση της Χαμάς με τον πυρήνα της Παλαιστινιακής Αρχής τη Φατάχ.

Μετά από χρόνια προσπάθειας από αραβικά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου και του Κατάρ, η Κίνα μεσολάβησε στις συνομιλίες μεταξύ της Φατάχ και των αξιωματούχων της Χαμάς στα τέλη Απριλίου, αλλά οι συζητήσεις σημείωσαν μικρή πρόοδο. Ένα άλλο ανεπίλυτο ζήτημα είναι οι όροι της εντολής βάσει της οποίας μπορεί να λειτουργήσει μια προσωρινή αρχή ασφάλειας και διακυβέρνησης για τη Γάζα. Ορισμένοι Άραβες διπλωμάτες είπαν στους δημοσιογράφους ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική δύναμη στη Γάζα θα πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και να αναπτυχθεί για μια καθορισμένη ενδιάμεση περίοδο που θα έδινε στην Παλαιστινιακή Αρχή χρόνο να αναπτύξει τις δικές της «ικανές» δυνάμεις ασφαλείας.

Ωστόσο, η Ισραηλινή κριτική για τις θέσεις πολλών οργάνων του ΟΗΕ σχετικά με την ισραηλινή πολιτική, συμπεριλαμβανομένης της επίθεσης στη Γάζα, μπορεί να περιπλέξει τις προσπάθειες των ΗΠΑ ή άλλων να δημιουργήσουν μια επίσημη εντολή του ΟΗΕ για μεταπολεμική διακυβέρνηση και ασφάλεια στη Γάζα.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge