1-5-2024

Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ε.α.

ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΕΞΕΤΑΖΕΙ ΔΙΩΞΗ ΚΑΤΑ ΝΕΤΑΝΙΑΧΟΥ – Η ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΗΠΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΠΔ
Ο Γενικός εισαγγελέας του Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) στη Χάγη Καρίμ Χαν (Βρετανός νομικός ) εξετάζει τα στοιχεία προκειμένου να απαγγείλει κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου κατά του Νετανιάχου και άλλων ανώτερων ισραηλινών αξιωματούχων ( για «εσκεμμένα λιμοκτονία Παλαιστινίων στη Γάζα»).
Σύμφωνα με την USAid, σε όλη την διάρκεια των Ισραηλινών επιχειρήσεων στην Γάζα το Ισραήλ εσκεμμένα δεν επέτρεψε να εισέρχεται αρκετό φαγητό με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί λιμός κυρίως στην Βόρεια Γάζα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι λάμβαναν κατά μέσο όρο μόνο 245 θερμίδες την ημέρα (το 1/10 των καθημερινών αναγκών). Τουλάχιστον 28 παιδιά κάτω των 12 ετών αναφέρθηκε ότι πέθαναν από υποσιτισμό στις 17 Απριλίου.
Η ισραηλινή κυβέρνηση αρνήθηκε να αφήσει το προσωπικό του ΔΠΔ να εισέλθει στη Γάζα και ως εκ τούτου θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να ολοκληρώσει ο Χαν τη ενδελεχή έρευνα που απαιτείται για να αποδείξει και τα πιθανά ισραηλινά εγκλήματα πολέμου, όπως είναι οι βομβαρδισμοί περιοχών με άμαχους και οι προσβολές στρατιωτικών στόχων με αναμενόμενα δυσανάλογες συνέπειες για τους πολίτες.
Η κυβέρνηση του Ισραήλ ισχυρίζεται ότι με τις απαγορεύσεις θέλει να σταματήσει το λαθρεμπόριο όπλων στη Χαμάς, επιβάλλοντας περίπλοκες διαδικασίες ελέγχου από λίγο προσωπικό με αποτέλεσμα να απαιτούνται πολλές εβδομάδες για να ελεγχθούν τα φορτηγά.
Τα είδη που δεν επιτρέπεται να περάσουν μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν αναισθητικά, καρδιακούς καθετήρες, κιτ χημικών δοκιμών ποιότητας νερού, πατερίτσες, κιτ μητρότητας, φιάλες οξυγόνου, χειρουργικά εργαλεία, εξοπλισμό υπερήχων, αναπηρικά καροτσάκια και μηχανήματα ακτίνων Χ.
Το Ισραήλ επέτρεψε να γίνουν περιορισμένες αεροπορικές ρίψεις για παράδοση φαγητού, αλλά είναι πολύ λίγο σε σχέση με αυτά που θα μπορούσαν να παραδοθούν με χερσαία μέσα. Πολλά δε από τα κιβώτια έπεσαν στην θάλασσα λόγω κακής ρίψης.
ΣΧΟΛΙΑ
(1) Ο γενικός Εισαγγελέας του ΔΠΔ Χαν κατηγόρησε και τον Βλαντμίρ Πούτιν για την απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία και διέταξε την σύλληψή του αλλά εξετάζει και για τους βομβαρδισμούς εναντίον αμάχων και υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας.
(2) Ο Χαν εξετάζει επίσης και για τα εγκλήματα που έγιναν από την Χαμάς, την δολοφονία και την απαγωγή Ισραηλινών αμάχων στις 7 Οκτωβρίου.
(3) Η ισραηλινή κυβέρνηση μπορεί να υποστηρίξει ότι το Ισραήλ έχει ένα καλά ανεπτυγμένο νομικό σύστημα και μπορεί να διώξει μόνη της τους δικούς της εγκληματίες πολέμου (Σύμφωνα με την αρχή της συμπληρωματικότητας ) αναγνωρίζοντας το ΔΠΔ τις συνειδητές προσπάθειες εθνικής δικαιοσύνης. Ωστόσο, δεν είναι πιθανό για το Ισραήλ να ασκηθεί εσωτερικά δίωξη κατά του Νετανιάχου και άλλων για εγκλήματα πολέμου και για την λιμοκτονία στη Γάζα.
(4) Η ισραηλινή κυβέρνηση εκτιμάται ότι θα υποστηρίξει ότι επειδή δεν εντάχθηκε ποτέ στο ΔΠΔ, και συνεπώς ότι ο Νετανιάχου και οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι δεν θα πρέπει να διωχθούν από αυτό.
Όμως το Καταστατικό της Ρώμης που δημιουργεί το ΔΠΔ του δίνει δικαιοδοσία όχι μόνο για τους υπηκόους των κυβερνήσεων που έχουν προσχωρήσει στο δικαστήριο, αλλά και για εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε εδάφη χωρών μελών του.
Αυτό είναι λογικό γιατί η αντιμετώπιση των εγκλημάτων στην επικράτεια μιας χώρας είναι βασικό χαρακτηριστικό της κυριαρχίας. Η Παλαιστίνη προσχώρησε στο ΔΠΔ και του παραχώρησε δικαιοδοσία για εγκλήματα στα κατεχόμενα εδάφη της – τη Δυτική Όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Γάζα.
(5) Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ίδρυση του ΔΠΔ, η κυβέρνηση των ΗΠΑ αντιτάχθηκε στην εδαφική δικαιοδοσία, αλλά οι άλλες παρούσες κυβερνήσεις την απέρριψαν.
(6) Η αντίθεση των ΗΠΑ στην εδαφική δικαιοδοσία εκφράσθηκε και με τις κυρώσεις που επέβαλε εξωφρενικά ο Ντόναλντ Τραμπ στην προηγούμενη εισαγγελέα του ΔΠΔ, Φατού Μπενσούντα, όταν ξεκίνησε έρευνες στο Αφγανιστάν για βασανισμούς της εποχής του Τζορτζ Μπους.
(7) Ο Μπάιντεν ήρε τις κυρώσεις του Τραμπ και χαρακτηριστικό είναι ότι όταν το ΔΠΔ κατηγόρησε τον Πούτιν βάσει της εδαφικής δικαιοδοσίας (εγκλήματα στο έδαφος της Ουκρανίας), ο Μπάιντεν είπε ότι οι κατηγορίες ήταν δικαιολογημένες.
(8 ) Έτσι δημιουργείται μία κατάσταση όπου θα είναι τελείως ανακόλουθο για τις ΗΠΑ να αποδεχθούν την «εδαφική δικαιοδοσία» για τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία αλλά να μην την δεχθεί για πιθανά εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα.
(9) Η ισραηλινή κυβέρνηση φυσικά δεν πρόκειται να παραδώσει τον Νετανιάχου ή τους αξιωματούχους του για δίκη από το ΔΠΔ, αλλά αυτοί δεν θα μπρούσαν να επισκεφθούν χώρες που έχουν αποδεχθεί την αρμοδιότητα του ΔΠΔ. Αν και οι ΗΠΑ δεν προσχώρησαν ποτέ στο δικαστήριο, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις το έκαναν, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα μπορούν όσοι κατηγορηθούν να πάνε στην ΕΕ και σε μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου γιατί θα κινδύνευαν να συλληφθούν.
(10) Επίσης θα είναι πιο δύσκολο για τις ΗΠΑ να συνεχίσει να ενισχύει με οπλισμό και χρήματα το Ισραήλ, εάν εκκρεμούν κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου.
(11) Εάν τελικά ο Γενικός Εισαγγελέας απαγγείλει κατηγορίες, πέραν της αναδρομικής εξέτασης, θα στοχεύει ώστε να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και την αποτροπή μελλοντικών εγκλημάτων πολέμου .
Η ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΗΣ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΗΠΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΠΔ
Πέραν του ότι οι ΗΠΑ δεν επικύρωσαν το καταστατικό του ΔΠΔ και δεν αναγνωρίζουν την αρμοδιότητά του, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους υπέγραψε τον Αύγουστο του 2002 τον «Νόμο Προστασίας των Αμερικανών Στρατιωτικών (American Servicemembers Protection Act of 2002)».
Ο νόμος αυτός έχει σκοπό να εκφοβίσει τις χώρες που επικυρώνουν τη συνθήκη για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) επιτρέποντας την χρήση στρατιωτικής βίας για την απελευθέρωση οποιουδήποτε Αμερικανού ή πολίτη μιας συμμαχικής χώρας των ΗΠΑ που κρατείται από κάποια άλλη χώρα για το ΔΠΔ, το οποίο εδρεύει στη Χάγη. Αυτή η διάταξη, που ονομάστηκε «ρήτρα εισβολής της Χάγης», έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση των συμμάχων των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στην Ολλανδία.
Επιπλέον, ο νόμος προβλέπει την απόσυρση της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ από τις χώρες που επικυρώνουν τη συνθήκη του ΔΠΔ και περιορίζει την οιαδήποτε συμμετοχή των ΗΠΑ στο ΟΗΕ για λόγους «εθνικού συμφέροντος», εκτός εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποκτήσουν ασυλία από την δίωξη.
Έκτοτε αμερικανοί αξιωματούχοι ξεκίνησαν εκστρατεία σε όλο τον κόσμο για να επιτύχουν διμερείς συμφωνίες που θα παρείχαν ασυλία στους Αμερικανούς από την αρχή του δικαστηρίου.
Ωστόσο, μια άλλη διάταξη του νομοσχεδίου επιτρέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες να βοηθήσουν τις διεθνείς προσπάθειες για την προσαγωγή στη δικαιοσύνη όσων κατηγορούνται για γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας – συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών του ΔΠΔ.

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη