13-4-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Ενώ επισκιάστηκαν από τον πόλεμο της Μόσχας εναντίον της Ουκρανίας, οι εξελίξεις στην Αρκτική τις τελευταίες εβδομάδες έθεσαν το σκηνικό ώστε η περιοχή να είναι το επόμενο σημείο ανάφλεξης στην οικονομική, γεωπολιτική και στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Το τελευταίο άλμα σε αυτό τον αγώνα σφοδρής αντιπαράθεσης σημειώθηκε στη συνεδρίαση της Διεθνούς Αρχής για τον Βυθό της Θάλασσας στην Τζαμάικα στα τέλη Μαρτίου. Εκεί οι Ρώσοι εκπρόσωποι επιτέθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες για τις νέες αξιώσεις που έκανε η Ουάσιγκτον τον περασμένο Δεκέμβριο για την Αρκτική και τον πλούσιο σε ορυκτά βυθό της Οι Ρώσοι εκπρόσωποι επέμειναν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν κατάχρηση του διεθνούς δικαίου προς όφελός τους και έβαζαν τον εαυτό τους σε σύγκρουση με τη Ρωσία, από κοινού με άλλες δυνάμεις της Αρκτικής ζώνης.

Σύμφωνα με σχολιαστές και πολιτικούς της Μόσχας, η απάντηση του Κρεμλίνου μπορεί να περιλαμβάνει την απόσυρση από το Αρκτικό Συμβούλιο, τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας, την καταγγελία της συμφωνίας Baker-Shevardnadze του 1990 που όρισε τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Μόσχας και Δύσης και την ενίσχυση της στρατιωτικής του παρουσίας της στην Αρκτική για την αντιμετώπιση του Οργανισμού Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ) και των Ηνωμένων Πολιτειών

Τρεις εξελίξεις ενισχύουν τη Ρωσική αντίδραση για τις τελευταίες κινήσεις των ΗΠΑ στην Αρκτική. Πρώτο, η επέκταση του ΝΑΤΟ για να συμπεριλάβει τη Φινλανδία και τη Σουηδία φέρνει τη Δυτική συμμαχία πολύ πιο κοντά στο κατώφλι της Ρωσίας από ποτέ. Δεύτερο, η Μόσχα αναγνώρισε ότι οι ελπίδες του Πούτιν για επέκταση της οδού της Βόρειας Θάλασσας έχουν τεθεί σε αναστολή λόγω των δυτικών κυρώσεων που προέκυψαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και της αποτυχίας της Κίνας να αναπληρώσει άλλες χώρες που απέφευγαν αυτή τη διαδρομή Τρίτο, το Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι θα δημοσιεύσει μια νέα στρατηγική για την Αρκτική από τα τέλη Απριλίου, βασιζόμενη στις τρεις πρόσφατες στρατιωτικές ασκήσεις του στην Αρκτική (μόνο τον περασμένο μήνα.)

Πολλοί Ρώσοι αναλυτές ισχυρίζονται ανοιχτά ότι όλα αυτά συνιστούν άμεση επίθεση στα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας επειδή αφορούν μια περιοχή στην οποία το Κρεμλίνο πιστεύει ότι η Μόσχα πρέπει να έχει αποκλειστικό έλεγχο . Τρεις άλλες ανησυχίες που βαραίνουν το μυαλό του Πούτιν κρύβονται πίσω από αυτούς τους παράγοντες, καθιστώντας πιο πιθανό ότι ο ηγέτης του Κρεμλίνου θα προχωρήσει πέρα από τα διπλωματικά και προπαγανδιστικά εργαλεία και θα χρησιμοποιήσει βία

Πρώτο, και πιο άμεσα, ο Πούτιν πιστεύει ότι οι ενέργειες των δυτικών ηγετών στην Αρκτική πηγάζουν από την πεποίθηση ότι αποσπάται η προσοχή του και μάλιστα αποδυναμώνεται από τον πόλεμό του εναντίον της Ουκρανίας. Πολλοί Ρώσοι σχολιαστές και αξιωματούχοι λένε ότι ανοιχτά και επιμένουν ότι ο Πούτιν πρέπει να απαντήσει δυναμικά μήπως η Δύση υπονομεύσει τη Ρωσία αλλού . Δεύτερο, ο Πούτιν έχει κάνει την επέκταση της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής κεντρικό μέρος της «στροφής του προς την Ανατολή» και των προσπαθειών του να επιβεβαιώσει εκ νέου τη Ρωσική ισχύ. Πρόσφατα σημάδια ότι η διαδρομή είναι προβληματική δεν τον οδήγησαν να αλλάξει γνώμη. Αντίθετα, έχει αφιερώσει περισσότερους πόρους σε αυτήν την προσπάθεια μήπως η αποτυχία της αποδυναμώσει τόσο τον ίδιο όσο και τη χώρα του σε σχέση με την Κίνα και τη Δύση . Τρίτο, όπως πολλοί Ρώσοι, ο Πούτιν φαίνεται να φοβάται ότι, αν η Μόσχα χάσει τον αποκλειστικό έλεγχο της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής, μπορεί να χάσει τον έλεγχο στα βόρεια σημεία της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Μια τέτοια απώλεια μπορεί να προκαλέσει τη διάλυση της χώρας στο σύνολό της

Ο Πούτιν έχει μερικούς διπλωματικούς μοχλούς, όπως να προσπαθεί να παίξει τον υπόλοιπο κόσμο και ακόμη και τους συμμάχους των ΗΠΑ εναντίον της Ουάσιγκτον για την επέκταση στην Αρκτική. Αυτός και οι διπλωματικοί εκπρόσωποί του προσπάθησαν να κάνουν ακριβώς αυτό στη συνάντηση της Τζαμάικα, τονίζοντας τις διαφορές μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά, συγκεκριμένα, και μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων χωρών, γενικότερα. Έχουν επίσης πραγματοποιήσει τέτοιες προσπάθειες σε άλλους χώρους Είναι σχεδόν βέβαιο ότι τέτοιες προσπάθειες θα συνεχιστούν και μάλιστα θα ενταθούν τις επόμενες εβδομάδες. Τέτοιες προπαγανδιστικές ,παραπληροφρικές και διπλωματικές ενέργειες, ωστόσο, είναι απίθανο να εμποδίσουν τη Δύση και τις Ηνωμένες Πολιτείες να επεκταθούν στην Αρκτική, εκτός αν η επίδειξη Ρωσικής στρατιωτικής δύναμης τις υποστηρίξει. Κατά συνέπεια, ο Πούτιν είναι όλο και πιο πιθανό να κλίνει προς τη χρήση του στρατού για να εμποδίσει τη Δύση στην Αρκτική.

Αυτή η προσέγγιση θα ήταν συνεπής με τον στόχο του ηγέτη του Κρεμλίνου να προσπαθήσει να καταστρέψει το διεθνές δίκαιο. Θα έδειχνε επίσης ότι τα επιχειρήματα των Ρώσων νομικών τον έπεισαν ότι μπορεί να αγνοήσει το διεθνές δίκαιο και τους διεθνείς οργανισμούς όταν πρόκειται να διεκδικήσει τις αξιώσεις της Μόσχας στην Αρκτική και να ενεργήσει μονομερώς. Μια τέτοια κίνηση θα πρέπει να υποστηριχθεί στρατιωτικά εάν αμφισβητηθεί . Το αν η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει με επιτυχία στρατιωτική δύναμη στην Αρκτική παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα. Σύμφωνα με ειδικούς, ο στόλος της Ρωσίας αντιμετωπίζει προβλήματα και δεν διαθέτει τους πόρους για να ναυπηγήσει αρκετά πλοία και να παράσχει αρκετό ανθρώπινο δυναμικό για να αλλάξει αυτό βραχυπρόθεσμα . Αυτές οι ελλείψεις, ωστόσο, καθιστούν την κατάσταση πιο επικίνδυνη, επειδή υποδηλώνουν ότι οποιαδήποτε μελλοντική σύγκρουση θα κλιμακωθεί γρήγορα. Πριν από είκοσι χρόνια, ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος Τζον Γκρίσεμερ έδωσε τίτλο σε ένα από τα βιβλία του “Κανείς δεν σκέφτεται τη Γροιλανδία’. Η φράση έχει συλλάβει τη στάση πολλών δυτικών αναλυτών που εξετάζουν τις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Δύσης στην Αρκτική. Τα πρόσφατα γεγονότα, ωστόσο, θα πρέπει να αλλάξουν αυτή την άποψη. Αν όχι, η απροσεξία στις εξελίξεις στην περιοχή διατρέχει τον κίνδυνο να ξεφύγει η κατάσταση εκτός ελέγχου.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge