10-4-2024

Γράφει ο  Στέφανος Σκαρμίντζος, Ιστορικός, MA Military History

Ογούζ στις παλιές τουρανικές διαλέκτους θα πει φυλή.  Οι Ογούζοι Τούρκοι αναφέρονται και ως Τουρκομάνοι. Κατοικούσαν αρχικά ανατολικά της Κασπίας γύρω από την λίμνη Μπαλκας στο σημερινό Καζακστάν. Κάποιος οπλαρχηγός ονόματι Σελτζούκ ασπάστηκε το Σουνιτικό Ισλάμ και οδήγησε τη πατριά του νότια προς τα ιρανικά υψίπεδα. Το Ιραν κυβερνούσε τότε μια δυναστεία πρώην σκλάβων που είχαν αγοραστεί για να υπηρετούν στον στρατό (μαμελούκοι) και λεγόντουσαν Γκαζναβίδες.

Οι άντρες του Σελτζουκ ήταν ελαφρά οπλισμένοι έφιπποι τοξότες που έφεραν επιπλέον μικρές ασπίδες και ακόντια. Περισσότερο ευκίνητοι κι ευέλικτοι λεηλατητές παρά πολεμιστές. Το 1040 όμως, σε μια έρημη ξηρή περιοχή που λεγόταν Νταντανακάν συνέτριψαν χάρη στην ευκινησία τους τον βαριά οπλισμένο στρατό των Γκαζναβιδών και κυρίευσαν το Ιράν.  Οι Σελτζούκοι δεν προσπάθησαν να εκτουρκίσουν το Ιράν που ήταν πλέον μουσουλμανικό αλλά το χρησιμοποίησαν σαν βάση για την ισχύ και την επέκτασή τους.

Ο κύριος όγκος του Σελτζουκικού Στρατού αποτελούταν από Τουρκομάνους ελαφρούς ιππείς. Γεννιόντουσαν στις σκηνές τους και μάθαιναν να ιππεύουν πριν καλά καλά μάθουν να περπατάνε. Συνηθισμένοι στην σκληρή ζωή, περνώντας το σύνολο της ημέρας πανω στο άλογο επιτηρώντας τα κοπάδια τους και με ενστικτώδη τυφλή υπακοή στους φυλάρχους τους ήταν υπολογίσιμοι αντίπαλοι.  Χαρη στην ευκινησία τους και την μεγάλη ακτίνα δράσης τους και την τακτική να χτυπούν και να φεύγουν μπορούσαν να ερημώσουν μεγάλες εκτάσεις του εδάφους των αστικοποιημένων αντιπάλων τους όπως οι Αραβες κα οι Βυζαντινοί.  Μπορούσαν να καταπονούν δυσκίνητα  βαριά οπλισμένα στρατεύματα τοξεύοντας από απόσταση χωρίς να συγκρούονται μαζί τους πριν τους καταπονήσουν σε βαθμό που να χάνουν την συνοχή τους. Αυτή η τακτική τους ωφέλησε πολύ στην μάχη του Μαντζικέρτ.

Με την σταθεροποίησή τους στο Ιράν, οι Σελτζούκοι, άρχισαν να σχηματίζουν μονάδες βαρέως ιππικού, συνεχίζοντας της πρακτική των Μουσουλμάνων μοναρχών να αγοράζουν από τα σκλαβοπάζαρα εύρωστους υγιείς νέους (ghulām) για να τους εντάξουν στις σωματοφυλακές του ηγεμόνα τους και των μελών της οικογενείας του. Χάρη στην αστική βάση του που κατέλαβαν οι Σελτζούκοι, είχαν στην διάθεσή τους καλούς τεχνίτες και δημιούργησαν εξαιρετικό βαρύ ιππικό με καλά θωρακισμένους πολεμιστές και σε μερικές περιπτώσεις ίππους. Ο Σελτζουκικός Στρατός ανταπεξήλθε κατά των Αράβων, των Βυζαντινών και των Σταυροφόρων αλλά χάθηκε από το προσκήνιο όταν τα εδάφη που υπεράσπιζε ερημώθηκαν από τις μογγολικές επιδρομές του 13ου μεταχριστιανικού αιώνα που επέτρεψαν την άνοδο άλλων τουρκικών φύλων.

Σελτζούκος ιππέας του 13ου αιώνα. Απεικόνιση περσικής μινιατούρας (Topkapi Palace Museum)

Πηγές

Ian Heath Byzantine Armies 886-1118  Osprey Military publishing

Cambridge Ιστορία της Τουρκίας: τομ 1, το Βυζάντιο και η Τουρκία, 1071 έως 1453. Cambridge University Press 2009.

Terence Wise Armies of the Crusades Osprey Publishing

David Nicolle Armies of the Caliphates 862–1098 Osprey Publishing

David Nicolle The Armies of Islam : 7th-11th Centuries Osprey Publishing

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.blog