16-3-2024

Αναδημοσιεύουμε ένα ενδιαφέρον κείμενο του κ. Θεόδωρου Σαράφη, Έφεδρου Αξιωματικού σχετικά με την Εφεδρεία και την Εθνοφυλακή, έννοιες που ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην Ελλάδα αγνοεί τη σημασία τους. Τα όσα αναφέρονται σε αυτό είναι πολύ χρήσιμα και θα πρέπει να προβληματίσουν…

Τα ζητήματα της Εφεδρείας και της Εθνοφυλακής στην Ελλάδα

Συγγραφέας: Θεόδωρος Σαράφης, Έφεδρος Αξιωματικός ΣΞ

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.blog

Το τελευταίο διάστημα αλλά αρκετές φορές στο παρελθόν, έχει συζητηθεί το θέμα της εφεδρείας στην Ελλάδα.  Αναφέρθηκε μάλιστα και το παράδειγμα του Φινλανδικού Στρατού. Πολλοί έχουν τοποθετηθεί είτε θετικά είτε αρνητικά. Εμείς θα παραθέσουμε τα στοιχεία και τις προσωπικές μου εμπειρίες με συνεργασία και συνεκπαιδεύσεις με τον Φινλανδικό Στρατό και ο αναγνώστης θα κρίνει ανάλογα.

Αρχικά ας εξετέσουμε τους όρους έφεδρος, εθνοφύλακας, μετεκπαίδευση και επιστράτευση:

• Έφεδρος: ορίζεται ο κάθε αρρέν που έχει υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία μέχρι και το έτος των 45 ετών για οπλίτες (στρατιώτες και υπαξιωματικοί) και μέχρι τα 65 για όσους υπηρέτησαν ως αξιωματικοί. Ουσιαστικά ο πολίτης μετά τη θητεία του παραμένει στη διάθεση του στρατεύματος μέχρι να κληθεί είτε για μετεκπαίδευση είτε για επιστράτευση. Στο Γενικό Επιτελείο Στρατού οι έφεδροι παρακολουθούνται από τη Διεύθυνση Επιστράτευσης.
• Εθνοφύλακας: Ο όρος (Limitanei – οριοφύλακας)  ξεκίνησε από τους Ρωμαίους και στην συνέχεια Βυζαντινούς που οργανώθηκαν από τον Διοκλητιανό και αργότερα από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Οι οριοφύλακες έμειναν στην ιστορία ως ακρίτες και ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι που συγχρόνως προστάτευαν τα σύνορα της αυτοκρατορίας. Στο πόλεμο η κύρια αποστολή τους ήταν η ασφάλεια των μετόπισθεν και του οδικού δικτύου για να μην διακοπεί η ομαλή διάθεση εφοδιασμού. Βάσει του Ελληνικού νόμου το 1944 κάθε νομός της Ελλάδας πρέπει να έχει δυνάμεις Εθνοφυλακής που κυρίως εντάσσονται άνδρες μετά τα 45 έτη που παύουν να είναι έφεδροι. Οι εθνοφύλακες παρακολουθούνται από τη Διεύθυνση Εθνοφυλακής του ΓΕΣ.
• Μετεκπαίδευση: Είναι η κλήση εφέδρων και εθνοφυλάκων υπό τα όπλα για εκπαίδευση σε οπλικά συστήματα, τακτικές και ειδικότητες που βάση νόμου πρέπει να συμβαίνει κάθε 3-5 έτη.
• Επιστράτευση: Είναι η κλήση εφέδρων και εθνοφυλάκων υπό τα όπλα σε περίπτωση κρίσης ή πολέμου.

Θα δούμε το θέμα θητείας. Στην Φινλανδία η θητεία είναι ολιγόμηνη ξεκινώντας από 3 μήνες και αυξάνεται έως και 9 μήνες ανάλογα αν είναι βαθμοφόροι και την ειδικότητα που τους δόθηκε. Μετά την θητεία τους που πρέπει να ομολογήσω είναι τελείως πρακτική με εκμάθηση τεχνικών πεζικού και χρήσης οπλισμού, ο Φινλανδός τίθεται στην εφεδρεία μέχρι την ηλικία των 45 ετών. Οι έφεδροι καλούνται (όποτε καλούνται) κάθε 5-6 χρόνια για μετεκπαίδευση στις μονάδες τους. Όσοι επιθυμούν, μπορούν να ενταχθούν εθελοντικά σε μονάδες εθνοφυλακής που υπάρχουν ανά περιοχές και η δύναμή τους είναι ανάλογη του πληθυσμού. Οι Εθνοφύλακες ένα Σαββατοκύριακο το μήνα εκπαιδεύονται σε αντικείμενα πεζικού, ενώ οι μονάδες τους είναι καταδρομών, πεζικού και διοικητικής μέριμνας. Μάλιστα οι εθνοφύλακες οπλίτες προάγονται κανονικά και φτάνουν μέχρι το βαθμό του αρχιλοχία.

Κοινά σημεία Ελλάδος και Φινλανδίας:

• Και οι δυο χώρες έχουν περίπου τον ίδιο πληθυσμό
• Και οι δύο χώρες απειλούνται από μεγαλύτερες γειτονικές χώρες.

Οι διαφορές μεταξύ της θητείας Ελλάδος και Φινλανδίας είναι :

• Η Φινλανδία έχει ελάχιστα στρατόπεδα σε σχέση με την Ελλάδα που το 2022 είχε 620 στρατόπεδα. Τα πολλά άχρηστα στρατόπεδα, όπως είναι φυσικό, απασχολούν προσωπικό το οποίο θα ήταν δυνατόν να διατεθεί σε άλλους τομείς.
• Η Φινλανδία έχει βασική εκπαίδευση πεζικού 3 μηνών, ενώ εμείς έχουμε 1 μήνα. Η εκπαίδευση των Φινλανδών βασίζεται σε ΝΑΤΟικά σύγχρονα πρότυπα ενώ εμείς έχουμε το ίδιο μοντέλο από την δεκαετία του 1970. Συνεπώς, ο οπλίτης πεζικού δεν διδάσκεται πρώτες βοήθειες πεδίου μάχης, επικοινωνίες κ.α.
• Με τα χρήματα που εξοικονομούνται (λόγω θητείας, στρατοπέδων κ.α.) ο μέσος Φινλανδός οπλίτης λαμβάνει καλής ποιότητας υλικά και ρουχισμό που δεν έχει ο δικός μας.

Τα τελευταία χρόνια κατά καιρούς εχουν υποστηριχθεί από απόστρατους αξιωματικούς διάφορες βελτιώσεις όσο αφορά στο θέμα θητείας. Αυτά, είναι δυνατόν να συνοψιστούν στα παρακάτω:

• Δραστική μείωση των στρατοπέδων, πολλά εκ των οποίων κατασκευάστηκαν τη περίοδο 1946-1948 και πλέον δεν έχουν καμία επιχειρησιακή αξία. Έτσι περί τα 300 στρατόπεδα και φυλάκια θα κλείσουν και θα εξοικονομηθεί και προσωπικό όπως και τεράστια κεφάλαια που θα μπορέσουν να αποδοθούν στην αναβάθμιση του εξοπλισμού, οπλισμού και εκπαίδευσης του προσωπικού.
• Παύση πολιτικών παρεμβάσεων στο θέμα εκπαίδευσης των οπλιτών θητείας
• Να αυξηθεί ο χρόνος βασικής εκπαίδευσης και παραμονής στις μονάδες εκστρατείας.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια δαπανήθηκαν σημαντικά ποσά χωρίς λόγο που θα ήταν δυνατόν να δαπανηθούν σε λυσιτελή στρατιωτική εκπαίδευση και στην κάλυψη αναγκών υλικού (πχ αντιβαλλιστικές πλάκες, υγειονομικές συλλογές, σκοπευτικά όπλων κ.α.).

Στον τομέα εφεδρείας και εθνοφυλακής μεταξύ Ελλάδος και Φινλανδίας ως δόγμα και νομικό πλαίσιο δεν υπάρχει καμία διαφορά. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι Φινλανδοί τηρούν το νομικό πλαίσιο και το δόγμα κάτι που δεν πράττουμε εμείς.

Έτσι θα εξετάσουμε δύο νόμους των Εφέδρων Αξιωματικών και του Εθνοφύλακα.

Ο Νόμος 833/1937 Περί Εφέδρων Αξιωματικών θεσπίστηκε από τον Ιωάννη Μεταξά και αναφέρει ρητά πως πρέπει να εκπαιδεύεται ένας έφεδρος αξιωματικός, τα καθήκοντά του και την μετεκπαίδευση του. Βάσει αυτού του μοντέλου προέκυψαν οι έφεδροι αξιωματικοί που πολέμησαν στο έπος της Αλβανίας το 1940-1941. Μάλιστα το εν λόγω μοντέλο του Μεταξά το υιοθέτησαν για την εθνοφυλακή τους οι Βρετανοί και οι Αμερικάνοι! Ας δούμε 3 βασικά σημεία :

• Η εκπαίδευση των εφέδρων αξιωματικών στις Σχολές Αξιωματικών θα έπρεπε να είναι διάρκειας 9 μηνών όπως είναι και η στρατιωτική εκπαίδευση στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Την παρούσα στιγμή, η εκπαίδευση είναι 4 μηνών στη σχολή λόγω της μείωσης της θητείας. Επίσης το μεγαλύτερο μέρος των σπουδών αναλώνεται σε αγγαρείες και όχι σε εκπαίδευση. Με αυτόν τον τρόπο, οι νέοι Δόκιμοι Έφεδροι Αξιωματικοί δεν γνωρίζουν να εκδώσουν μια διαταγή.
• Οι έφεδροι αξιωματικοί πρέπει μετά την απόλυσή τους να εντάσσονται στους Συνδέσμους Εφέδρων Αξιωματικών (ΣΕΑΝ) που υπάρχουν σε κάθε νομό και σε συνεργασία με τις κατά τόπους στρατιωτικές φρουρές να εκπαιδεύονται 1 Σαββατοκύριακο το μήνα σε αντικείμενα πεζικού και του Όπλου – Σώματος (Ο-Σ)  που ανήκουν. Δεν εφαρμόζεται καθόλου, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των ΣΕΑΝ είναι ανενεργές και εννοείται ότι δεν κάνουν στρατιωτική εκπαίδευση
• Τέλος στους εφέδρους αξιωματικούς τα ένσημα της θητείας τους αναγνωρίζονται για τη σύνταξη όπως και τους παρέχεται υγειοφαρμακευτική κάλυψη σε στρατιωτικές υγειονομικές μονάδες (Νόμος 833/1937). Δεν εφαρμόζεται καθόλου.

Σχετικά με την Εθνοφυλακή. Το 1944 με την απελευθέρωση της Ελλάδος οργανώθηκαν οι πρώτες μονάδες Εθνοφυλακής που αργότερα συγκρότησαν μαζί με την ΙΙΙ Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία του Ελληνικού Στρατού. Έκτοτε κάθε νομός έφερε μονάδες εθνοφυλακής. Μάλιστα η Αττική είχε 3 Τάγματα Εθνοφυλακής. Την δεκαετία του 1980, τα τάγματα Εθνοφυλακής στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας απενεργοποιήθηκαν και διατηρήθηκαν σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, στη Λήμνο, στα Δωδεκάνησα, στις Κυκλάδες, στη Κέρκυρα, στη Κρήτη, στην Θράκη, Ιωάννινα και στους συνοριακούς νομούς της Μακεδονίας. Συνεπώς, ένα σημαντικό μέρος της χώρας δεν έχει εθνοφύλακες.

Βάσει του νόμου ν.5018/2023 η «Αποστολή της Εθνοφυλακής είναι η συμβολή στην άμυνα της χώρας, η ενίσχυση και υποβοήθηση του Στρατού Ξηράς στην εκπλήρωση της αποστολής του, όπως αυτή καθορίζεται στο πλαίσιο της διακλαδικής λειτουργίας των Ενόπλων Δυνάμεων, σε περιόδους ειρήνης, επιστράτευσης (γενικής ή μερικής) και πολέμου». Μάλιστα η Εθνοφυλακή καλείται ακόμη και σε περιπτώσεις αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών.

Είναι δυνατόν να αναφερθούν δυο παραδείγματα χρήσης της Εθνοφυλακής στις ΗΠΑ όπως τα έζησα στην Washington DC.

• 11 Σεπτεμβρίου 2001. Εντός 2 ωρών από τα τρομοκρατικά χτυπήματα σε Νέα Υόρκη και Washington DC ενεργοποιήθηκαν οι Εθνοφύλακες. Ο δάσκαλος, ο ταξιτζής, ο μεγαλοδικηγόρος κ.α. κλήθηκαν και έγιναν άμεσα στρατιώτες και εντός 2 ωρών είχαν φτάσει στους προβλεπόμενους χώρους. Με αυτό τον τρόπο, εθνοφύλακες στρατονόμοι εφάρμοσαν τα μέτρα τάξης στην περιοχή (κάτι που αδυνατούσε να κάνει η αστυνομία). Για λόγους ασφαλείας δεν είχαμε επικοινωνίες και οι εθνοφύλακες διαβιβαστές ανέλαβαν το δίκτυο επικοινωνιών μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών αστυνόμευσης και πυρόσβεσης. Εθνοφύλακες του Μηχανικού και του Υγειονομικού ανέλαβαν την αποστολή έρευνας διάσωσης και περιθάλψεις των θυμάτων στο Πεντάγωνο.
• Το 2003 είχαμε ένα τυφώνα. Ξανακλήθηκαν οι εθνοφύλακες. Οι στρατονόμοι εκτέλεσαν μέτρα τάξης, οι διαβιβαστές ανέλαβαν τις επικοινωνίες, το Υγειονομικό έστησε σταθμούς περίθαλψης, το Πεζικό ανέλαβε τη ασφάλεια των πληγέντων περιοχών για να μην γίνει πλιάτσικο, και το Μηχανικό ανέλαβε τη κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων.

Άρα βλέπουμε ότι Ελλάδα και Φινλανδία έχουν διαφορές μόνο στο κομμάτι της στρατιωτικής θητείας και όχι στο θέμα εφεδρείας και εθνοφυλακής.

Οι σύγχρονοι πόλεμοι σε Ουκρανία και Ισραήλ, όπου το 85-90% των οπλιτών είναι έφεδροι και εθνοφύλακες,  έχουν αναδείξει τη σημασία των εφέδρων και εθνοφυλάκων.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι πρέπει να γίνουν τα ακόλουθα:

1. Άμεσο κλείσιμο όλων των περιττών στρατιωτικών εγκαταστάσεων
2. Εφαρμογή του δόγματος βασικής εκπαίδευσης του ΝΑΤΟ διάρκειας 3 μηνών.
3. Η επιλογή των βαθμοφόρων να γίνεται όπως στο Ισραήλ όπου βάσει των επιδόσεων των εφέδρων στη βασική εκπαίδευση το καλύτερο 5% προορίζεται για έφεδροι αξιωματικοί, το επόμενο 10% προορίζεται για έφεδροι υπαξιωματικοί (λοχίες- δεκανείς).
4. Η εκπαίδευση εφέδρων αξιωματικών και υπαξιωματικών θα γίνεται βάσει του δόγματος εκπαίδευσης του στρατού, κάτι που δεν εφαρμόζεται.
5. Η δημιουργία Ταγμάτων Εθνοφυλακής σε όλους τους Νομούς της Ελλάδος για εθελοντική στράτευση.
6. Τα τάγματα Εθνοφυλακής να έχουν και υπομονάδες Ο-Σ όπως Στρατονομίας, Εφοδιασμού-Μεταφορών- Υγειονομικού- Μηχανικού- Διαβιβάσεων.
7. Να εφαρμοστεί ο νόμος περί εκπαίδευσης εφεδρείας και εθνοφυλακής

Αν εφαρμοστούν τα υπάρχοντα δόγματα και νόμοι της Ελλάδος και παράλληλα εφαρμοστεί το δόγμα εκπαίδευσης του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα θα κερδίσει :

• Καλύτερη και πιο χρήσιμη θητεία χωρίς να αυξηθεί.
• Μείωση των λειτουργικών εξόδων και με τα κονδύλια που θα εξοικονομηθούν θα είναι δυνατή η αναβάθμιση του εξοπλισμού, του οπλισμού και της εκπαίδευσης του στρατού.
• Αύξηση αποτρεπτικής ισχύος.
• Θωράκιση σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών.

Το θέμα είναι αν θέλουμε να το υλοποιήσουμε.

Ο Ελληνικός Λαός έτοιμος να πολεμήσει με το χαμόγελο στα χείλη τους Ιταλούς το 1940. Με τέτοιο ηθικό η Ελλάδα ήταν αδύνατον να χάσει.