28-2-2024

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Υπάρχουν πολλά περισσότερα που μπορούν να γίνουν για να αυστηροποιηθούν και να επεκταθούν οι κυρώσεις στη Ρωσία.Ο θάνατος του ακτιβιστή Ναβάλνι στα χέρια του καθεστώτος Πούτιν και η επέτειος των δύο ετών από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας προκάλεσαν αυστηρές πρόσθετες κυρώσεις κατά του Κρεμλίνου στις 23 Φεβρουαρίου από Αμερικανούς και Ευρωπαίους .Ο Λευκός Οίκος επέβαλε πακέτο μέτρων σε βάρος περισσότερων των 500 ατόμων και εταιρειών (Ρώσων και Ρωσικών συμφερόντων) .Αναφέρθηκε ως η μεγαλύτερη σειρά κυρώσεων από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος πλήρους κλίμακας τον Φεβρουάριο του 2022 και περιλαμβάνει τη στόχευση ατόμων, υπεκφυγών κυρώσεων σε όλο τον κόσμο ως και της αμυντικής βιομηχανίας της Ρωσίας. Αν και το νέο πακέτο είναι ευπρόσδεκτο, υπάρχουν πολυάριθμες και βάσιμες καταγγελίες ότι οι κυρώσεις δεν λειτουργούν όπως έλπιζαν στη Δύση και ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα.

Ο αντίκτυπος των κυρώσεων στη Ρωσία έχει μειωθεί από τους συμβιβασμούς και τις εξαιρέσεις που δίνονται για διάφορες ομάδες συμφερόντων και ότι οι ολιγάρχες βοηθούν στην υπονόμευση του δυτικού ανώτατου ορίου τιμών του πετρελαίου που επιβλήθηκε στη Ρωσία από τον Δεκέμβριο του 2022. Επιτρέψτε μου να ορίσω τη θέση μου και να προτείνω αξιόπιστες προτάσεις . Οι δυτικές κυρώσεις έχουν πλήξει τη Ρωσική οικονομία, αλλά δεν την έχουν ακρωτηριάσει. Ως αποτέλεσμα, η στρατιωτική της μηχανή μπορεί να έχει αποδυναμωθεί αλλά όχι αρκετά για να αλλάξει την προθυμία του Πούτιν να διεξάγει πόλεμο στην Ουκρανία. Και όμως, σε σύγκριση με τις προηγούμενες προσδοκίες, η Δύση έχει προχωρήσει στην διεύρυνση των κυρώσεων περισσότερο από ό,τι περίμενε κανείς πριν από την εισβολή ( ίσως συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Πούτιν.)
Λίγοι περίμεναν ότι θα επιβληθούν κυρώσεις για την ενέργεια, ότι θα αποκλειστούν πολλές Ρωσικές τράπεζες από το SWIFT(το διατραπεζικό σύστημα) και θα “παγώσουν” περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας. Το γεγονός ότι αυτές οι ενέργειες δεν είχαν μεγαλύτερη επίδραση επηρεάστηκε από μια σειρά παραγόντων.
Πρώτο, ο Πούτιν πιθανότατα σχεδίαζε από καιρό την εισβολή του στην Ουκρανία, ίσως ήδη από την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, η Ρωσία δημιούργησε αποθέματα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της συσσώρευσης συναλλαγματικών αποθεμάτων άνω των 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ εξόφλησε το χρέος. Αυτό παρείχε ανθεκτικότητα στη Ρωσική οικονομία ενόψει των δυτικών κυρώσεων.
Δεύτερο, η Δύση προσέγγισε τις κυρώσεις στη Ρωσία με μια (υπέρ) αφθονία επιφυλακτικότητας, έχοντας πάντα υπερβολική επίγνωση των πιθανών επιπτώσεων στις δυτικές οικονομίες.
Τρίτο, Η Δύση επεδίωξε ένα ενιαίο πολιτικό μέτωπο ενάντια στη Ρωσία. Το αποτέλεσμα ήταν πακέτα κυρώσεων που συμφωνήθηκαν ήταν προσαρμοσμένα στον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή. Αυτό σήμαινε συμβιβασμούς ως προς το χρονοδιάγραμμα, το εύρος και την ισχύ των κυρώσεων. Συμβιβασμοί γίνονταν συνεχώς για να κρατηθούν όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες εντός του’ κλαμπ κυρώσεων”. Αυτό σήμαινε πολλές εξαιρέσεις.Στο Κρεμλίνο δόθηκε χρόνος να προσαρμοστεί στις κυρώσεις και εμφανίστηκαν πολλά κενά.

Τέταρτο Και σε σχέση με τα παραπάνω, η Δύση, αν και πρόθυμη να μεγιστοποιήσει τη διεθνή απομόνωση της Ρωσίας προσπαθούσε να διατηρήσει τον αναπτυσσόμενο κόσμο(παγκόσμιο Νότο) , σε σχετικά αργή και ήπια μορφή επιβολής. Η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε τεράστια κενά (π.χ. εισάγοντας τεχνολογία διπλής χρήσης μέσω τρίτων χωρών) και χρησιμοποίησε τρίτες χώρες για την υπονόμευση των δυτικών κυρώσεων. Αυτό φαίνεται ευρέως από την τεράστια άνοδο του εμπορίου μεταξύ της Ρωσίας και χωρών στην περιφέρεια της Κεντρικής Ασίας, της Υπερκαυκασίας, της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής.Πολύ αργά η Δύση σφίγγει τώρα με δευτερεύουσες κυρώσεις που επιβάλλονται σε έναν αυξανόμενο αριθμό εταιρειών και ατόμων μεταξύ των εμπορικών εταίρων της Ρωσίας, από την Κίνα μέχρι την Ινδία, τη Μέση Ανατολή και την Τουρκία.

Τα παραπάνω ασφαλώς θα βοηθήσουν, αλλά τι περισσότερο θα μπορούσε να κάνει η Δύση στο μέτωπο των κυρώσεων;
Πρώτο Το πιο προφανές χτύπημα στη Ρωσία, (και η νίκη για την Ουκρανία) θα ήταν να προχωρήσει επιτέλους στο πάγωμα, την κατάσχεση και τη διάθεση Ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν ακόμη ακινητοποιηθεί για λογαριασμό της Ουκρανίας(ο υπογράφων το υποστηρίζει εδώ και 18 μήνες) . Τα περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια δολάρια που διατηρούνται στις δυτικές δικαιοδοσίες είναι αρκετά για να αλλάξουν το παιχνίδι για τη χρηματοδότηση του πολέμου και της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας. Είναι επίσης ένα σημαντικό πλήγμα στον ισολογισμό της Ρωσίας και θα βλάψει το Κρεμλίνο. Τα επιχειρήματα σχετικά με τους κινδύνους για την κατάσταση του συναλλαγματικού ισοζυγίου, τα αντίποινα και τον αντίκτυπο στο κράτος δικαίου στη Δύση είναι υπερβολικά, ειδικά όταν εξετάζονται ενάντια σε ένα επιχείρημα αναγκών. Με απλά λόγια, αν τα παγωμένα Ρωσικά περιουσιακά στοιχεία δεν χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, από πού αλλού θα βρεθούν τα κεφάλαια;
Δεύτερον, Όταν προσπαθούμε να κλείσουμε τα κενά των κυρώσεων, ίσως πρέπει να σκεφτόμαστε εντελώς έξω από τα συνηθισμένα. Μια προσέγγιση, που προτάθηκε από το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS) του Λονδίνου θα απαγόρευε πλήρως το δυτικό εμπόριο με τη Ρωσία μέχρι κάποια ημερομηνία στο μέλλον (απαγορεύοντας τις ειδικές άδειες για πραγματικά κρίσιμα προϊόντα και αντικείμενα.) Μπορεί κανείς να ορίσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για την εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής (ας πούμε δύο έως τρία χρόνια , ώστε να δοθεί επαρκής χρόνος για την απόκτηση βασικών αδειών και να περιοριστεί η αναστάτωση στις παγκόσμιες αγορές.) Αυτό θα απέκλειε τη Ρωσία από τις περισσότερες μη κρίσιμες εισαγωγές και εμπόριο και, νομίζω, θα επιτάχυνε τη διεθνή απομόνωση της Ρωσίας από τις επιχειρήσεις. Θα αύξανε το κόστος της διεθνούς επιχειρηματικής δραστηριότητας της Ρωσίας, αυξάνοντας περαιτέρω το κόστος εισαγωγής και υπονομεύοντας περαιτέρω το ισοζύγιο πληρωμών. Θα έδινε επίσης μια αυστηρή προειδοποίηση στους Ρώσους πολιτικούς ότι η συνέχιση του επιθετικού πολέμου θα κάνει τα πάντα, κάθε πτυχή της ζωής τους , πιο δύσκολη, εκτός αν αλλάξουν πολιτική και επιστρέψουν στο μαντρί των δημοκρατικών , σοβαρών και πολιτισμένων κρατών.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο