23-2-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Συμπληρώνονται 16 χρόνια από την διακήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσόβου , μετά την Νατοϊκή επιχείρηση των 74 ημερών αεροπορικών βομβαρδισμών ALLIED FORCE κατά του καθεστώτος Μιλόσεβιτς στη Σερβία, ενώ εξακολουθεί σειρά κρατών -μελών του ΟΗΕ να μην έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του.Περίπου 110 κράτη μέλη έχουν προχωρήσει σε κρατική αναγνώριση του Κοσόβου ,αλλά υπολογίσιμες δυνάμεις,όπως η Ρωσία, η Κίνα,η Βραζιλία κα δεν αποδέχονται την Κοσοβαρική ανεξαρτησία.Παράλληλα πέντε κράτη -μέλη της ΕΕ (εκ των οποίων τα 4 είναι και μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας (ήτοι η Ελλάδα, η Σλοβακία, η Ισπανία και η Ρουμανία) δεν έχουν αναγνωρίσει διπλωματικά τη Πρίστινα Το πέμπτο κράτος είναι η Κύπρος.Ανεξάρτητα της μη-αναγνώρισης τα 4 κράτη κατά διαστήματα (Η Ελλάδα και η Σλοβακία χωρίς διακοπή) συμμετέχουν στην πολυεθνική δύναμη του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο (KFOR) με μονάδες μέχρι 100-150 άνδρες , ενώ αξιωματικοί της Συμμαχίας εκπαιδευουν Κοσοβάρους στρατιωτικούς. Τα προβλήματα μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου παραμένουν άλυτα και οι εντάσεις κατά διαστήματα είναι οξύτατες δεδομένης της αρκετά υπολογίσιμης Σερβικής πληθυσμιακής παρουσίας στο βόρειο Κόσοβο (βόρεια του ποταμού Ιμπάρ σε Μιτρόβιτσα, Λεπόσεβατς , Ζβέτσαν , Ζμπόρνικ Ποτόκ κλπ). Λόγω των πρόσφατων έντονων επεισοδίων(Αλβανών και Σέρβων) το ΝΑΤΟ στην υπό Τούρκο .διοικητή KFOR υποστράτηγο Οζγκάν Ουλουτάς προχώρησε στην αποστολή επιπρόσθετων 500 Τούρκων στρατιωτικών στο βόρειο Κόσοβο για την αποφυγή/αποτροπή νέων ένοπλων επεισοδίων μεταξύ Αλβανοφώνων και Σέρβων παρακρατικών.Αρκετά αποσταθεροποιητικός είναι ο ρόλος του Βελιγραδίου και ειδικά του Σέρβου προέδρου Αλεξάντερ Βούτσιτς (στενού φίλου του Πούτιν του Πεκίνου και του Α. Λουκασένκο της Λευκορωσίας )
Ανταγωνισμοί εξοπλισμών στα Βαλκάνια…..με νέες ανησυχίες…
Πάντως τα ευρύτερα προβλήματα ‘έχουν να κάνουν με τους εν εξελίξει εξοπλισμούς των διαφόρων μερών που αναμφίβολα δυναμιτίζουν την κατάσταση στο Κόσοβο.Παρά τις διεθνείς κυρώσεις κατά της Μόσχας για την σφοδρή επιθετικότητά της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ανακοινώθηκε προχθές ότι η Σερβία παρέλαβε επιπρόσθετα όπλα από τη Ρωσία. Πρόκειται για ένα Ρωσικό σύστημα ηλεκτρονικού εντοπισμού και αντιμετώπισης drones, γνωστό ως Repellent, το οποίο παρουσίασε ο ίδιος ο Βούτσιτς(!). Την τελευταία δεκαετία, η Σερβία αύξησε τις δαπάνες της για την αγορά νέων και εξελιγμένων όπλων, και έγινε ένας από τους 40 μεγαλύτερους εισαγωγείς στον κόσμο. Σύμφωνα με το διεθνές ινστιτούτο στη Στογχόλμη η Σερβία κατατάσσεται στην 37η στον κόσμο για αγορές όπλων την περίοδο 2018-2023, με τις δαπάνες για το σκοπό αυτό να αυξάνονται έως και 743%(!) σε σύγκριση με την περίοδο 2013-2018. Οι μεγαλύτεροι προμηθευτές όπλων της Σερβίας είναι η Κίνα με 43%, η Ρωσία με 30% και η Λευκορωσία με 20%.Σύμφωνα με το Ινστιτούτο, η Σερβία είναι η κάτοχος του ρεκόρ στα Δυτικά Βαλκάνια από πλευράς εξοπλισμών, αφήνοντας πίσω την Κροατία, μέλος του ΝΑΤΟ. Η Σερβία έχει δει μια εκθετική αύξηση στις αγορές όπλων από το 2016 και μετά, με κορύφωση το 2022. Σε Βαλκανικό επίπεδο, μόνο η Κροατία βρίσκεται σε κούρσα εξοπλισμών με τη Σερβία. Το 2021, η Κροατία αποφάσισε να αγοράσει δώδεκα μεταχειρισμένα μαχητικά αεροσκάφη Rafale από τη Γαλλία για σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ευρώ για να αντικαταστήσει τον γηρασμένο στόλο αεροσκαφών της Σοβιετικής εποχής και να ενισχύσει την αεροπορία της Το πρόβλημα της κούρσας εξοπλισμών στα Βαλκάνια ξεκίνησε το 2015 όταν η Κροατία ζήτησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες να τις δώσουν 16 συστήματα πολλαπλών πυραύλων εκτόξευσης M270 της Lockheed Martin, εξοπλισμένα με βαλλιστικούς πυραύλους. Ο σημερινός πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς υποστήριξε ότι η χώρα του «έπρεπε να βρει μια απάντηση». Αναζήτησε την απάντηση στη Ρωσία, οπότε η Μόσχα υποσχέθηκε να δωρίσει ένα μοντέλο του Ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-300 τον Ιανουάριο του 2016. Πάντως ούτε η Κροατία ούτε η Σερβία έλαβαν τη ζητούμενη βοήθεια. Ωστόσο, τον Απρίλιο του 2022, η Σερβία αγόρασε κρυφά ένα Κινεζικό σύστημα αεράμυνας, ένα μήνα μετά την έναρξη της Ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία. Η Σερβία έχει αγοράσει επίσης 30 ευρωπαϊκά και ρωσικά ελικόπτερα μάχης, κινεζικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ισραηλινούς αντιαρματικούς πυραύλους και Γαλλικά συστήματα αεράμυνας. Εν τω μεταξύ, η Κροατία αγόρασε 12 Γερμανικά αεροσκάφη 16 Αμερικανικά ελικόπτερα, αμερικανικούς πυραύλους και εκσυγχρόνισε 76 οχήματα μάχης εδάφους. Ωστόσο, όσον αφορά τους βαρείς μηχανισμούς μάχης, η Σερβία και η Κροατία εξακολουθούν να βρίσκονται εντός των ορίων που συμφωνήθηκαν στη Συμφωνία του Ντέιτον στο Οχάιο το 1995.
Αλβανία-Βόρεια Μακεδονία.
Ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Αλβανία έχει επενδύσει πολύ λίγα στην άμυνα και ως εκ τούτου δεν συμμετέχει στον περιφερειακό αγώνα εξοπλισμών. Όμως φαίνεται ότι αυτή η περίοδος έχει τελειώσει. Σχεδόν 1 δισ. ευρώ από τον Αλβανικό προϋπολογισμό πρόκειται να δαπανηθεί για την αγορά νέων όπλων και τον εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων όπλων την περίοδο 2022-2028. Το ποσό αυτό θα χρησιμοποιηθεί για την αγορά πυρομαχικών, οπλισμών, συστημάτων εναέριου πολέμου, drones από την Τουρκία και ενός συστήματος αναμεταδότη αξίας άνω των 30 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα εγκατασταθεί σε ελικόπτερα Blackhawk. Ως αποτέλεσμα, το 27% του ετήσιου προϋπολογισμού της επενδύεται στην άμυνα, σε αντίθεση με το 2019, όταν η επένδυση αυτή ήταν μόλις 9,8%. Το Κόσοβο φαίνεται επίσης να εισέρχεται στην κούρσα εξοπλισμών από το 2022. Τα τελευταία δύο χρόνια, η νεότερη χώρα της Ευρώπης αύξησε τον αριθμό των στρατιωτών της κατά 80% και τις αμυντικές δαπάνες κατά 100%.

Η Βόρεια Μακεδονία, η οποία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 2020, έχει ένα δεκαετές σχέδιο εκσυγχρονισμού της άμυνας που περιλαμβάνει δαπάνες 1 δισ. ευρώ. Στόχος είναι να αντικατασταθούν τα παλιά Σοβιετικά και Γιουγκοσλαβικά όπλα με νέα δυτικής κατασκευής. Μέχρι το 2032, σχεδιάζεται η αγορά 8 δυτικής κατασκευής στρατιωτικών ελικοπτέρων πολλαπλών χρήσεων για να αντικαταστήσουν τα 12 ελικόπτερα Mi-24 που δωρίστηκαν στην Ουκρανία. Αυτή θα είναι η μεγαλύτερη αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού από το 2001, όταν η Βόρεια Μακεδονία ενεπλάκη σε εσωτερική ένοπλη σύγκρουση. Αντί για άρματα μάχης, η Βόρεια Μακεδονία έχει ήδη υπογράψει συμβόλαια για την αγορά ελαφρών τεθωρακισμένων τροχοφόρων οχημάτων JLIV ως και τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού Stryker από τις ΗΠΑ. Επιπλέον, αυτή τη στιγμή η εταιρεία αγοράζει ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα από την Τουρκία και αντιαρματικά συστήματα Javelin, οχήματα Boran από την Τουρκία, αντιαεροπορικά συστήματα Mistral 3 από τη Γαλλία και άλλου είδους εξοπλισμό.

Ο εξοπλισμός της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου με νέα όπλα θεωρείται ως προς την εκπλήρωση των αμυντικών επενδυτικών δεσμεύσεων του ΝΑΤΟ τουλάχιστον 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Από την άλλη πλευρά, ο οπλισμός της Σερβίας, ειδικά μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία από τη Ρωσία στις αρχές του 2022, θεωρείται από τη Δύση ως επικίνδυνο δυναμικό που θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν νέο πόλεμο στα Βαλκάνια, με στόχο να αποσπάσει την προσοχή. από την Ουκρανία και με βασική “αιχμή” το Κόσοβο.. Η Σερβία είναι η μόνη Ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας και συνεχίζει να υπογράφει συμφωνίες συνεργασίας με τη Μόσχα. Αν και το Βελιγράδι έχει ξεκινήσει τη διαδικασία ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) από το 2014, δεν έχει εναρμονίσει την εξωτερική πολιτική της ΕΕ έναντι της Ρωσίας ενώ αρνείται να επιβάλει τις κυρώσεις της ΕΕ στη Μόσχα.

Εκτός από την Κροατία, ο Βούτσιτς αναφέρει συνέχεια την απειλή από το Κόσοβο για να δικαιολογήσει την αυξανόμενη αγορά όπλων για τον Σερβικό στρατό. «Αν κάποιος προσπαθούσε να πραγματοποιήσει μια επίθεση κατά της Σερβίας τώρα όπως συνέβη το 1999, τεχνικά δεν θα μπορούσε να το κάνει με τον ίδιο τρόπο», είπε, αναφερόμενος στην επέμβαση του 1999 στο Κόσοβο Για να αποφευχθεί μια κατά συρροή κλιμάκωση της κατάστασης, οι ΗΠΑ και η ΕΕ ζητούν να γίνουν διαφανείς όλες οι αγορές όπλων δηλαδή η προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας, να τεθεί στο επίκεντρο όλων των χωρών της περιοχής.Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι οργιάζει η Ρωσική και Κινεζική κατασκοπεία και προπαγάνδα στο Βελιγράδι καλύπτοντας το σύνολο των κρατών από το Δούναβη μέχρι το Αιγαίο.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge