21-2-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η επιχείρηση “ΑΣΠΙΔΕΣ” είναι ένα σημάδι της προθυμίας της Ευρώπης να αναλάβει δράση κατά της τρέχουσας αστάθειας, αν και απαιτείται σημαντική εργασία για να συντονιστεί με τις υπάρχουσες πρωτοβουλίες και να πειστούν οι περιφερειακοί αξιωματούχοι για τη χρησιμότητα της αποστολής. Χθες (από τα χείλη της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα βαν ντερ Λέιεν ) δόθηκε το”πράσινο φως” και έτσι σηματοδοτήθηκε η έναρξη της Ναυτικής Δύναμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUNAVFOR) Aspides, μιας νέας θαλάσσιας αποστολής που οργανώνεται για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης αστάθειας στην Ερυθρά Θάλασσα και τη συμπλήρωση των συνεχιζόμενων επιχειρήσεων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στην περιοχή. Η εντολή της επιχείρησης εξισορροπεί διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών, με ορισμένες να έχουν συμμετάσχει σε αεροπορικές και πυραυλικές επιδρομές κατά των Χούτι της Υεμένης και άλλες να ευνοούν μια πιο αμυντική στάση.Πέρα από την τρέχουσα κρίση, η αποστολή στοχεύει να ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη θαλάσσια στρατηγική της ΕΕ (για την οποία ο Βορειοδυτικός Ινδικός Ωκεανός είναι προτεραιότητα), καθώς και οι διπλωματικές προσπάθειες της ΕΕ προς τις Αραβικές χώρες αλλά και για την αναβάθμιση μιας Ευρωπαϊκής άμυνας. Η Ελλάδα προσφέρει το επιχειρησιακό στρατηγείο της ΕΕ στη Λάρισα και τη φρεγάτα “Ύδρα’ ενώ το εν πλω στρατηγείο θα είναι επί Ιταλικού αντιτορπιλικού.

Μια απάντηση στις πυραυλικές επιθέσεις των ανταρτών Χούτι
Ενώ η ΕΕ εξακολουθεί να είναι σχετικά διχασμένη αναφορικά με τον πόλεμο στη Γάζα, τα κράτη μέλη κατέληξαν σε συναίνεση τον Ιανουάριο για τη δημιουργία μιας ναυτικής αποστολής εν μέσω αυξανόμενης διακοπής της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα. Πλοία που ανήκουν και λειτουργούν από Ευρωπαϊκές εταιρείες (π.χ. τη Maersk της Δανίας) είναι μεταξύ εκείνων που στοχοποιήθηκαν από τους Χούτι από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στη Γάζα. Γενικότερα, τα δρομολόγια της Ερυθράς Θάλασσας αντιπροσωπεύουν περίπου το 12 % του παγκόσμιου εμπορίου και το 40% του εμπορίου μεταξύ Ασίας και Ευρώπης και επομένως οι συνεχιζόμενες διακοπές στη διέλευση πλοίων θα μπορούσαν να απειλήσουν τα Ευρωπαϊκά στρατηγικά συμφέροντα
Η επιχείρηση Aspides έχει επιφορτιστεί με την ενίσχυση της αποτροπής στην περιοχή και την άμυνα των εμπορικών σκαφών έναντι των επιθέσεων των Χούτι. Η Ελλάδα θα φιλοξενήσει και θα διοικήσει την αποστολή.(από τη Λάρισα) ενώ η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία θα είναι βασικοί συνεισφέροντες. Η επιχείρηση Aspides θα συμπληρώσει την υφιστάμενη Επιχείρηση Prosperity Guardian υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, η οποία περιλαμβάνει αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Δανία, και η Ολλανδία. Η Γαλλία και η Ιταλία είναι επίσης μεταξύ των μελών αυτής της αποστολής, αν και επιχειρούν στην περιοχή υπό τις εθνικές τους διαταγές.
Προώθηση Θαλάσσιας Στρατηγικής, Περιφερειακής Συνεργασίας και Άμυνας

Η ελευθερία της ναυσιπλοΐας αποτελεί εδώ και καιρό προτεραιότητα της ΕΕ. Με τα στενά σημεία και τις βασικές θαλάσσιες λωρίδες να αμφισβητούνται όλο και περισσότερο, η ΕΕ όρισε τον Βορειοδυτικό Ινδικό Ωκεανό ως «θαλάσσια περιοχή ενδιαφέροντος» το 2022, καλύπτοντας μια μεγάλη περίμετρο από το στενό του Ορμούζ έως τον Τροπικό του Αιγόκερω και από την Ερυθρά Θάλασσα προς το κέντρο του Ινδικού Ωκεανού. Αυτό συνεπάγεται αυξημένο Ευρωπαϊκό ναυτικό συντονισμό μέσω ενός μηχανισμού που ονομάζεται «συντονισμένη θαλάσσια παρουσία» (CMP). Ο χαρακτηρισμός ευθυγραμμίζεται επίσης με το συνεχές ενδιαφέρον της ΕΕ για τον Βορειοδυτικό Ινδικό Ωκεανό από την έναρξη των προσπαθειών της για ναυτική ενδυνάμωση.

Το 2008, εν μέσω αυξανόμενων απειλών και αστάθειας στο Κέρας της Αφρικής, η ΕΕ ξεκίνησε την Επιχείρηση Atalanta, μια ναυτική αποστολή της οποίας η τρέχουσα αποστολή είναι η καταπολέμηση της πειρατείας, η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και όπλων και η προστασία των παραδόσεων του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος και άλλων ευάλωτων πλοίων. Στον Κόλπο των πετρελαίων η Γαλλία οδήγησε οκτώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ολλανδία, Νορβηγία και Πορτογαλία) στην έναρξη μιας ad hoc αποστολής θαλάσσιας παρακολούθησης το 2020 με στόχο τη διασφάλιση της ασφαλούς διέλευσης στα στενά του Ορμούζ . Με έδρα τη Γαλλική ναυτική βάση στο Άμπου Ντάμπι, η πρωτοβουλία περιλαμβάνει διπλωματική διάσταση (EMASoH) ως και στρατιωτική (Επιχείρηση Agenor). Το Παρίσι επιδίωξε να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην περιφερειακή θαλάσσια ασφάλεια ήδη από τον «Πόλεμο των δεξαμενόπλοιων» της δεκαετίας του 1980, όταν ανέπτυξε ανεξάρτητα μια ομάδα κρούσης αερομεταφορέων στον Κόλπο, έτσι η ηγεσία του στο EMASoH/Agenor ως και σε άλλες πρωτοβουλίες είναι αυτής της μορφής.
Η επιχείρηση “Aspides’ είναι ένα επιπλέον τμήμα σε αυτό το αυξανόμενο συνονθύλευμα των Ευρωπαϊκών προσπαθειών να γίνει πιο ενεργό το παρόν της ΕΕ στην περιοχή. Ευθυγραμμίζεται επίσης με την περιφερειακή διπλωματία της Ευρώπης, ιδιαίτερα τη χρήση της θαλάσσιας ασφάλειας ως βασικό τομέα συνεργασίας με τις χώρες του Κόλπου και, με άλλα Αραβικά κράτη όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία.
Μελλοντικές προκλήσεις
Οι κανόνες εμπλοκής θα μπορούσαν να δημιουργήσουν δυσκολίες στη νέα αποστολή. Η επιχείρηση ” Aspides”, θα υποστηρίξει την αποκλιμάκωση και την ελευθερία της ναυσιπλοΐας με μια κυρίως αμυντική εντολή. Αυτό αντικατοπτρίζει τη διαδεδομένη Ευρωπαϊκή επιφυλακτικότητα σχετικά με την αναλογία κόστους-οφέλους της «ελεγχόμενης κλιμάκωσης» στην περιοχή, η οποία πιστεύουν ότι μπορεί να μην πετύχει την αποτροπή. Αναμφισβήτητα, η Ολλανδία είναι η μόνη χώρα της ΕΕ που συμμετέχει σε επιδρομές υπό την ηγεσία των ΗΠΑ εναντίον στόχων των Χούτι στην Υεμένη, οι οποίες διεξήχθησαν σε διαφορετικό πλαίσιο από τη Prosperity Guardian(Φύλακας Ευηεμερίας) . Ωστόσο, η επιφυλακτικότητα σχετικά με την κλιμάκωση δεν αποκλείει τη χρήση βίας: Στις 10 Δεκεμβρίου, η γαλλική φρεγάτα Languedoc κατέρριψε πολλά drones των Χούτι. Η αποστολή θα πρέπει να διατηρήσει μια λεπτή ισορροπία μεταξύ του στόχου της αποκλιμάκωσης και της πιθανής χρήσης βίας. Ο συντονισμός είναι μια άλλη επιχειρησιακή πρόκληση για την Aspides, καθώς οι συμμετέχοντες θα πρέπει να έρθουν σε επαφή με δύο άλλες ευρωπαϊκές ναυτικές αποστολές στην περιοχή (Atalanta και Agenor), καθώς και με πρωτοβουλίες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Η δημιουργία της “Aspides’ προέρχεται εν μέρει από την απροθυμία της Ισπανίας να επεκτείνει την Αταλάντα στην Ερυθρά Θάλασσα στο τρέχον πλαίσιο περιφερειακής κρίσης. Μόλις η κατάσταση υποχωρήσει και τα πολιτικά διακυβεύματα μειωθούν, θα είναι ευκολότερο να αναδιοργανωθούν οι υπάρχουσες πρωτοβουλίες και, ίσως, να συγχωνευθούν οι Atalanta και Aspides. Η εξασφάλιση της συμμετοχής της Μέσης Ανατολής στην Aspides θα ήταν μια ουσιαστική διπλωματική επιτυχία ( πολλές περιφερειακές κυβερνήσεις είναι προσεκτικές σχετικά με την ανάμειξη στη θαλάσσια ασφάλεια από τις 7 Οκτωβρίου,) φοβούμενοι ότι μπορεί να θεωρηθούν ότι προδίδουν την Παλαιστινιακή υπόθεση ή ανταγωνίζονται το Ιράν, με το οποίο εξακολουθούν να επιδιώκουν να εκτονωθούν οι εντάσεις. Το να πειστούν οι απρόθυμες περιφερειακές χώρες ως και τα κράτη μέλη της ΕΕ για τη χρησιμότητα της αποστολής πέρα από την τρέχουσα κρίση θα την καθιστούσε πραγματικό ορόσημο στην προσπάθεια ενίσχυσης της διπλωματίας της Ευρώπης απέναντι στους Άραβες εταίρους της, τη ναυτική της παρουσία στον Βορειοδυτικό Ινδικό Ωκεανό και τη νέα στρατηγική της για την Ινδία -Ειρηνικός.(που είναι ως συνολική μελέτη στη διάθεση του υπογράφοντα)

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge