10-2-2024

Γράφει ο Στέφανος Σκαρμίντζος, Ιστορικός, MA Military History

Η διήρης ήταν ένα αρχαίο πολεμικό πλοίο που είχε δύο καταστρώματα με κουπιά. Ήταν η πρώτη προσπάθεια αύξησης της ταχύτητας των πλοίων της περιόδου που είχαν ένα κατάστρωμα με 15 έως 25 κουπιά σε κάθε πλευρά. Εκτός από την αυξημένη ταχύτητα και το μεγαλύτερο πλήρωμα, το αυξημένο ύψος της διήρους ήταν ένα επιπλέον πλεονέκτημα στη ναυμαχία. Μια σχολή σκέψης θεωρεί αυτά τα πλοία ως φοινικική εφεύρεση του 7ου αιώνα π.Χ. βασισμένη απλώς στην πλάκα του Σενναχερίμπ (WA 124772 Βρετανικό Μουσείο) που απεικονίζει ένα πλοίο με δύο καταστρώματα και ένα έμβολο. Αν εμπιστευόμαστε τα αρχαϊκά αγγεία κεραμικής, οι διήρεις εμφανίζονται στην ελληνική τέχνη 100 χρόνια αργότερα. Είναι όμως έτσι;

Σχέδιο ενός πλήρως ανεπτυγμένου ταλιαμά (tagliare = τέμνω και mare = θάλασσα: το μπροστινό μέρος του ποδόσταμου της πλώρης που σχίζει το νερό κατά την πλεύση) ενός πολεμικού πλοίου σε ένα όστρακο γεωμετρικής εποχής, περίπου. 760-735 π.Χ., Μουσείο Ακρόπολης (φωτογραφία: Stephen DeCasien).

Ο Όμηρος στην Ιλιάδα στη ραψωδία Β, που απαριθμεί τις Ελληνικές δυνάμεις, χρησιμοποιεί τον όρο «γλαφυρά» για τα πλοία των Bοιωτών. (στίχοι: 496-516) Αυτός ο όρος μεταφράζεται ως «κοίλα» στο λεξικό του Ησύχιου. Αναφέρει επίσης ότι τα πλοία των Ορχομενίων έχουν πλήρωμα 120 ανδρών. Και οι δύο όροι θεωρούνται χαρακτηριστικοί του δίκροτου πλοίου σε σύγκριση με τα σύγχρονα πλοία της εποχής που ήταν χωρίς καταστρώματα. Ωστόσο, τα μυκηναϊκά κεραμικά του 13ου αιώνα π.Χ. απεικονίζουν σκάφη που φαίνεται να έχουν κατάστρωμα. Μια τοιχογραφία από τον Ορχομενό χρονολογείται επίσης τον 13ο αιώνα π.Χ. απεικονίζει ένα σκάφος με δύο καταστρώματα.

Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι τα ποιήματα απεικονίζουν τη ζωή του 8ου αιώνα π.Χ. και όχι της Χαλκοκρατίας, είναι και πάλι πιο πρώιμα από την πλάκα του Σεναχερίμπ. Είναι ακόμη πιο ενδιαφέρον ότι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας υπάρχουν θραύσματα κεραμικής που απεικονίζουν δίκροτα πλοία και χρονολογούνται γύρω στον 8ο αιώνα π.Χ. Απ’ όλα αυτά συνεπάγεται ότι η διήρης δεν μπορεί να ήταν Φοινικική εφεύρεση. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι τα ποιήματα απεικονίζουν τη ζωή του 8ου αιώνα π.Χ. και όχι της Χαλκοκρατίας είναι και πάλι πιο πρώιμα από την πλάκα του Σενναχερίμπ. Είναι ακόμη πιο ενδιαφέρον ότι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας υπάρχουν θραύσματα κεραμικής που απεικονίζουν δίκροτα πλοία και χρονολογούνται γύρω στον 8ο αιώνα π.Χ. Από όλα αυτά τα στοιχεία μπορεί να συναχθεί ότι η διήρης δεν ήταν φοινικική εφεύρεση

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.blog