14-1-2024

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο Άλμπερτ Ραζίν, ένας 79χρονος επιστήμονας και ακτιβιστής, αυτοπυρπολήθηκε έξω από το κοινοβούλιο της Ουντμούρτιαν στο Ιζέβσκ, περίπου 1.000 χιλιόμετρα ανατολικά της Μόσχας. Ήταν η τελευταία του διαμαρτυρία ενάντια στην καταστολή της γλώσσας των Ουντμούρτ στη Ρωσία. “Η εθνότητα των Ουντμούρτ εξαφανίζεται και δεν αντέχω να τη βλέπω’, είπε ο Ραζίν σε μια δήλωση λίγο πριν το θάνατό του. Πρόσθεσε “Εύχομαι όλα τα έθνη να είναι αιώνια, όλες οι γλώσσες να είναι μεγάλες. Θα πρέπει να καλλιεργούνται συνέχεια”. Οι Ουντμούρτ είναι μία από τις 195 εθνικότητες που αποτελούν τον πληθυσμό 147 εκατομμυρίων ανθρώπων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, σύμφωνα με την απογραφή 2020-21. Περίπου 50 από αυτές τις ομάδες είναι μικρές, αριθμώντας λιγότερα από 50.000 άτομα, σύμφωνα με την Rosstat, την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Κρατικής Στατιστικής. Τα τελευταία χρόνια, η κατάστασή τους έχει επιδεινωθεί και η ανισότητα μεταξύ των εθνοτικών ομάδων έχει αυξηθεί. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στο να εξηγηθεί η απότομη αύξηση του αριθμού των ατόμων που αποφεύγουν το ζήτημα της εθνότητας στις απογραφές.
Περισσότερα από 10 εκατομμύρια δεν διευκρίνισαν την εθνικότητά τους, ενώ άλλα 7 εκατομμύρια αρνήθηκαν να απαντήσουν κατηγορηματικά,( τρεις φορές περισσότερο από ό,τι στην απογραφή του 2010) . Το μήνυμα προς τις μειονότητες είναι σαφές. Ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Εθνοτικών Υποθέσεων της Ρωσίας , Ιγκόρ Μπαρίνοφ, είναι πρώην αξιωματικός της διαβόητης FSB που συμμετείχε στην αιματηρή καταστολή του κινήματος ανεξαρτησίας της Τσετσενίας από τη Ρωσία τη δεκαετία του 1990 (Γκρόζνι). Υποστηρικτής της λογοκρισίας στο Διαδίκτυο, η προσέγγισή του στις εθνοτικές υποθέσεις δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας παρά στην προστασία των δικαιωμάτων των ιθαγενών. Υπό την ηγεσία του, η Υπηρεσία του δημιούργησε ένα μητρώο εκπροσώπων των αυτόχθονων πληθυσμών, όπως το μητρώο Ουιγούρων της Κίνας.(ανατολικό Τουρκεστάν)

Στο μεταξύ, το κράτος έχει ριζικά ανατρέψει τις μετασοβιετικές προόδους. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χτυπήματα ήρθε με τη μορφή τροποποίησης του Ρωσικού Συντάγματος το 2020, που καθορίζει τη Ρωσική γλώσσα ως “γλώσσα του λαού που σχηματίζει το κράτος”. Αυτό ανέτρεψε την διάταξη του Συντάγματος του 1993 ότι “οι πολλαπλές εθνικότητες της Ρωσικής Ομοσπονδίας ήταν ίσες.” Αν και η τροπολογία έτυχε λιγότερης προσοχής από τις επιπτώσεις του νέου συντάγματος για την ικανότητα του νεοτσάρου Πούτιν να παραμείνει στην εξουσία ορισμένοι πολιτικοί αξιωματούχοι εξέφρασαν την αντίθεσή τους. Ο γνωστός Τσουμπάροφ, επικεφαλής του εξόριστου Μετζλίς του λαού των Τατάρων της Κριμαίας, το κατήγγειλε ως μια μέθοδος να καταστούν οι αυτόχθονες πολίτες δεύτερης κατηγορίας και ένα βήμα προς την “Ρωσοποίηση των Γιακούτ, των Μπασκίρ, των Τατάρων του Καζάν και άλλων”.

27 γλώσσες βρίσκονται στα πρόθυρα της εξαφάνισης στη Ρωσία, ενώ άλλες 18 χαρακτηρίζονται ως απειλούμενες, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν το 2020. Και γλώσσες που δεν βρίσκονται σε τόσο κρίσιμη κατάσταση έχουν επηρεαστεί από τις πολιτικές Ρωσοποίησης του Κρεμλίνου. Μεταξύ 2002 και 2010, ο αριθμός των ομιλητών των Ουντμούρτ μειώθηκε κατά 30%, σε μόλις 322.000. Ο αριθμός των Ταταρικών ομιλητών μειώθηκε κατά ένα εκατομμύριο σε 3,4 εκατομμύρια κατά την ίδια περίοδο. Σύμφωνα με τον” Άτλαντα των Γλωσσών σε Κίνδυνο ‘(της UNESCO),η γλώσσα των Ουντμούρτ μπορεί να εξαφανιστεί μέσα σε 75 χρόνια , αν δεν γίνουν σωτήριες αλλαγές. Η Όλγα Κάλο, μέλος του κινήματος της Φεμινιστικής Αντιπολεμικής Αντίστασης, που κέρδισε το Βραβείο Ειρήνης του Άαχεν το 2023, είπε ότι Ρωσική κυβέρνηση χειροτερεύει την κατάσταση. Στην πράξη, πολλά εξαρτώνται από μεμονωμένους δασκάλους και σχολεία, είπε.
Τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών επιδεινώθηκαν περαιτέρω με την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία και την επακόλουθη επιστράτευση η οποία επιβεβαίωσε την υπάρχουσα ανισότητα μεταξύ των ανθρώπων που ζουν στις εθνικές δημοκρατίες και της υπόλοιπης χώρας. Ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταδίκασαν την επιστράτευση στη δημοκρατία της Μπουριατία ως εθνοκτονία. Η κατάσταση στη Μπουριάτια έχει επαναληφθεί και σε άλλες δημοκρατίες, καθώς η Μόσχα διασφαλίζει ότι οι κλήσεις στρατολόγησης διανέμονται με τρόπο που προστατεύει τον “κρατικό λαό”, ενώ στέλνει δυσανάλογο αριθμό μη Ρωσικών εθνοτήτων στα χαρακώματα. Σε πολλές από τις ανατολικές περιοχές, οι θάνατοι στο πόλεμο ως ποσοστό του πληθυσμού, είναι 30+ φορές υψηλότερο από ό,τι στη Μόσχα. Οι εθνοτικές μειονότητες δέχονται το μεγαλύτερο πλήγμα. στο Αστραχάν, περίπου το 75% των πολεμικών απωλειών προέρχεται από τους μειονοτικούς πληθυσμούς των Καζάκων και των Τάταρων.

Ο Πούτιν κατήγγειλε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων τον Οκτώβριο, κάνοντας ένα περαιτέρω βήμα προς τη νομιμοποίηση της πολιτιστικής αφομοίωσης και της ανισότητας. Η σύμβαση απαγορεύει τις διακρίσεις κατά των εθνικών μειονοτήτων και την αφομοίωση παρά τη θέλησή τους, ενώ παράλληλα προστατεύει το δικαίωμά τους να χρησιμοποιούν τη δική τους γλώσσα. Η Ρωσία δεν έχει εκπληρώσει τις υποσχέσεις και τις υποχρεώσεις της βάσει της σύμβασης, επομένως η καταγγελία της μπορεί να θεωρηθεί συμβολική, αλλά οι ακτιβιστές λένε ότι τους αφαιρεί την ευκαιρία να ασκήσουν κριτική στην κυβέρνηση . Ενόψει της αυξανόμενης Ρωσοποίησης, έχουν αναδυθεί ομάδες που υποστηρίζουν τις αυτόχθονες γλώσσες και τον πολιτισμό, καθώς και την καταπολέμηση της ξενοφοβίας και των διακρίσεων.
Αυτές περιλαμβάνουν το Ερευνητικό Κέντρο SOVA , την κοινότητα YURT , την Ομάδα Αντίστασης των Μέσων, την Ελεύθερη Καλμυκία, την Ελεύθερη Γιακουτία, τους Ασιάτες της Ρωσίας και διαδικτυακά έργα εκμάθησης γλωσσών για μειονοτικές γλώσσες όπως τα Τατάρ και Μάρι. Άνθρωποι κάθε καταγωγής και εθνότητας εργάζονται μαζί για να βοηθήσουν τις περιοχές σε κίνδυνο.. Σε απάντηση, το Κρεμλίνο εκμεταλλεύεται τις αντι-αποικιακές ιδέες που έχουν τώρα τις ρίζες τους σε πολλά δυτικά πανεπιστήμια, για να σβήσει τις πολιτικές του. Οι αρχές έχουν οργανώσει εκδηλώσεις υπό το λάβαρο της πολιτιστικής ποικιλομορφίας και της διατήρησης των τοπικών πολιτισμών, αλλά παρακολουθούνται από στρατιωτικές μονάδες στρατολόγησης.
Η Δύση ετοιμάζεται για τη δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας , σε υποστήριξη της μαχόμενης Ουκρανίας..

Κορυφαίοι δυτικοί παράγοντες σε πολλά κράτη υποστηρίζουν ότι η Ρωσία πρέπει να λογοδοτήσει για την Ουκρανία και πρέπει να δεσμευτούν τα περιουσιακά της στοιχεία. Καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας συνεχίζει να προκαλεί όλεθρο σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ο Ουκρανικός λαός και οι σύμμαχοί του επιδεικνύουν αξιοσημείωτη αποφασιστικότητα και θάρρος. Αλλά σχεδόν δύο χρόνια αφότου η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρη εισβολή της, είναι ολοένα και πιο εμφανές ότι η διεθνής κοινότητα μπορεί και πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα για να τη βοηθήσει.Ενώ οι χώρες της G7 ως και άλλες 35 κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο υπήρξαν εξαιρετικά γενναιόδωρες στην υποστήριξη της Ουκρανικής πολεμικής προσπάθειας, υπάρχουν σημάδια αυξανόμενης κόπωσης σε ορισμένους κύκλους ( μια εξέλιξη που φαίνεται να περίμενε η Ρωσία)
Με τις ΗΠΑ και την ΕΕ να αποτυγχάνουν να δεσμεύσουν περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια προς την Ουκρανία τον περασμένο μήνα , η ιδέα της κατάσχεσης Ρωσικών περιουσιακών στοιχείων προς δέσμευση από τις δυτικές χώρες επανεμφανίστηκε ως πιθανή λύση. Αν και η κατάσχεση αυτών των περιουσιακών στοιχείων θα τονώσει το ηθικό και τα οικονομικά της Ουκρανίας, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι ως ένα βαθμό επιφυλακτικοί. Όπως ανέφεραν πρόσφατα οι New York Times, κορυφαίοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ φοβούνται ότι η δημιουργία ενός τέτοιου προηγούμενου θα αποτρέψει άλλες χώρες από το να καταθέσουν τα κεφάλαιά τους στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης ή να τα κρατήσουν σε δολάρια. Η παγκόσμια οικονομία είναι έτοιμη για άλλη μια ταραχώδη χρονιά το 2024 .
Αλλά η ανησυχία ότι άλλες κυβερνήσεις μπορεί να γίνουν επιφυλακτικές να διατηρήσουν τα κεφάλαιά τους στις ΗΠΑ από φόβο μελλοντικών κατασχέσεων παραβλέπει ορισμένα βασικά σημεία.Η κατάσχεση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας δεν θα επηρεάσει τα περιουσιακά στοιχεία άλλων χωρών ούτε θα άλλαζε τα κίνητρα των κυβερνήσεων που δεν σχεδιάζουν έναν μεγάλο πόλεμο. Επιπλέον, μη δεσμεύοντας αυτά τα κεφάλαια, οι δυτικές χώρες σηματοδοτούν ότι οι κυβερνήσεις που διεξάγουν βάναυσους επιθετικούς πολέμους μπορούν να παραβιάσουν το διεθνές δίκαιο και ταυτόχρονα να επωφεληθούν από αυτό για να ξεφύγουν από τις συνέπειες των πράξεών τους. Αντίθετα, οι ηγέτες της G7 θα πρέπει να στείλουν ένα σαφές μήνυμα: καμία χώρα δεν μπορεί να το έχει με δύο τρόπους. Αποτρέποντας άλλους “κακούς παράγοντες” από το να παραβιάσουν το διεθνές δίκαιο, τέτοιες κατασχέσεις θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μέτρο οικοδόμησης της ειρήνης.

Η υποτιθέμενη αρνητική επίδραση της κατάσχεσης Ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην προθυμία άλλων χωρών να καταθέσουν κεφάλαια στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αν ήταν πραγματική, θα είχε γίνει εμφανής όταν αυτά τα κεφάλαια δέσμευσαν στις αρχές του 2022. Συγκεκριμένα, δεν υπήρξε φυγή κεφαλαίων από τις ΗΠΑ ή Ευρώπη. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι υπάρχουν λίγες ασφαλείς εναλλακτικές λύσεις στο καθιερωμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αν υποθέσουμε ότι οι κυβερνήσεις όντως γίνονται επιφυλακτικές να διατηρήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία στις ΗΠΑ, την Ευρώπη ή την Ιαπωνία, πού αλλού θα τα κρατήσουν; Ακόμα κι αν παραμερίσουν ανησυχίες όπως τα capital controls, θα ένιωθαν πιο ασφαλείς κρατώντας τα χρήματά τους, για παράδειγμα, σε Κινεζικά ιδρύματα; Επιπλέον, ενώ τα ευρωπαϊκά και τα ιαπωνικά ιδρύματα ενδέχεται να ωφεληθούν εάν άλλες πιθανές «απατεώνες» χώρες αποφάσιζαν να μην διατηρήσουν καταθέσεις στις ΗΠΑ, ο οικονομικός αντίκτυπος θα ήταν αμελητέος.

Σίγουρα, ορισμένοι χρηματοδότες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν απώλειες. Αλλά τα περισσότερα από τα κεφάλαια που διατηρούνται στις ΗΠΑ είναι απλώς αποθεματικά που κατατίθενται στη Fed, τα οποία δεν ωφελούν άμεσα τη Wall Street. Το ίδιο ισχύει και για το Euroclear, το Βελγικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των Ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Τελικά, η Ρωσία πρέπει να λογοδοτήσει. Ενώ η Ρωσία δεν μπορεί να αποζημιώσει πλήρως την Ουκρανία για την καταστροφή που έχει προκαλέσει, θα πρέπει, τουλάχιστον, να πληρώσει για τη φυσική ζημιά και να καλύψει το κόστος της ανοικοδόμησης. Όταν ένα άτομο διαπράττει αδικοπραξία (πράξη που βλάπτει άλλο πρόσωπο ) υποχρεούται να παράσχει αποζημίωση. Συχνά, τα περιουσιακά στοιχεία των ατόμων δεσμεύονται για να διασφαλιστεί ότι εκπληρώνουν αυτήν την υποχρέωση. Η ίδια αρχή ισχύει και για τις χώρες. Μολονότι οι κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων είναι συχνά πολύπλοκες επιχειρήσεις, η περίπτωση της Ρωσίας θα μπορούσε να αποδειχθεί η εξαίρεση, δεδομένου ότι τα περιουσιακά στοιχεία που πρέπει να κατασχεθούν έχουν ήδη δεσμευτεί. Οι νομικοί εμπειρογνώμονες μπορεί να υποστηρίξουν ότι η προσφορά δανείων στο Κίεβο και η χρήση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων ως εγγύηση είναι μια καλύτερη προσέγγιση, καθώς θα ανάγκαζε τη Ρωσία να επιλέξει μεταξύ της άμεσης αποζημίωσης της Ουκρανίας και της απώλειας αυτών των κεφαλαίων.
Αλλά τέτοιες τεχνικές λεπτομέρειες είναι καλύτερα να αφεθούν στους νομικούς . Η πραγματικότητα είναι ότι η Ουκρανία χρειάζεται τα χρήματα τώρα, τα χρήματα είναι υπό τον έλεγχο της Δύσης, και το να μην τα χρησιμοποιήσουμε για να βοηθήσουμε την Ουκρανία να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο και να ανοικοδομήσει θα ήταν ασυνείδητο. Είναι παράλογο να περιμένουμε από τους φορολογούμενους και τους χορηγούς στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία να αναλάβουν το κόστος της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας όταν η ίδια η Ρωσία θα μπορούσε να κάνει μια σημαντική (έστω και ακούσια) συνεισφορά. Όμως η συγκεκριμένη χρήση των κατασχεθέντων κεφαλαίων είναι δευτερεύουσα ανησυχία. Ενώ το 90% της Αμερικανικής βοήθειας για την ασφάλεια που διατίθεται στην Ουκρανία δαπανάται στις ΗΠΑ, τα κατασχεθέντα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη των Ουκρανικών δυνάμεων στο έδαφος και τη χρηματοδότηση της μαζικής προσπάθειας ανάκαμψης.Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μπορούν να θεωρηθούν ως προκαταβολή για τις αποζημιώσεις που πρέπει τελικά να υποχρεωθεί να πληρώσει το Κρεμλίνο.
Πύραυλοι του Κιμ στη Μόσχα.Ανησυχία του Κιέβου…

Η Ρωσία θέλει πυραύλους από τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν επειδή μπορούν να εκμεταλλευτούν ένα κενό στην αεράμυνα της Ουκρανίας. Οι ΗΠΑ δήλωσαν αυτή την εβδομάδα ότι η Ρωσία άρχισε να χρησιμοποιεί πυραύλους που πήρε από τη Βόρεια Κορέα για να επιτεθεί στην Ουκρανία. Αυτοί έχουν αποδειχθεί πιο δύσκολοι για την Ουκρανία να τους καταρρίψει συγκριτικά τους πυραύλους κρουζ. Η Ρωσία πιθανότατα αναζητά πυραύλους από τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν επειδή είναι ένας τύπος που η Ουκρανία αγωνίζεται να αναχαιτίσει, σύμφωνα με στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες. Αυτός ο τύπος, σε αντίθεση με τους πυραύλους κρουζ, φαίνεται ότι είναι πιο αποτελεσματικός στη διείσδυση ή την αποφυγή της Ουκρανικής αεράμυνας.Οι βαλλιστικοί πύραυλοι πετούν σε σταθερή τροχιά και τείνουν να είναι ταχύτεροι από τους πυραύλους κρουζ, οι οποίοι είναι πιο ευέλικτοι αλλά πιο αργοί.
Ενώ η Ουκρανία είπε ότι αναχαίτισε 149 από τους 166 πυραύλους κρουζ που εκτόξευσε η Ρωσία (περίπου το 90% την τελευταία εβδομάδα του 2023) τόνισε ότι σταμάτησε λίγους βαλλιστικούς. Η Ουκρανία αγωνίζεται να εμποδίσει τις βολές από επαναχρησιμοποιημένα συστήματα S-300 και S-400, Η Ουκρανία δεν είναι ανίκανη να σταματήσει τους βαλλιστικούς πυραύλους. Στις 30 Δεκεμβρίου, κατέρριψε έναν πύραυλο Iskander-M κατά τη διάρκεια μιας λιγότερο έντονης σειράς Ρωσικών βομβαρδισμών με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, δήλωσε τότε ο στρατηγός Βαλέρι Ζαλούζνι, ο επικεφαλής του Ουκρανικού γενικού επιτελείου.

Οι Ουκρανικές δυνάμεις αναχαίτισαν επίσης όλους τους πυραύλους Iskander-M και S-300/S-400 που εκτοξεύτηκαν στο Κίεβο από τις Ρωσικές δυνάμεις στις 12 Δεκεμβρίου, ανέφερε τότε η στρατιωτική διοίκηση της πόλης του Κιέβου. Και ο Ουκρανικός στρατός χρησιμοποίησε συστήματα Patrioτ-3 που προμήθευσε η Δύση για να αναχαιτίσει και τους 10 πυραύλους Kinzhal που εκτόξευσαν οι Ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία στις 2 Ιανουαρίου, ανέφερε η Πολεμική Αεροπορία της Ουκρανίας.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο