6-1-2024

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η Χαμάς είχε αναπτύξει μια σύνθετη υπόγεια υποδομή που αποτελείται από σήραγγες, κέντρα διοίκησης και ελέγχου, κατοικίες, καταστήματα και θέσεις μάχης έκτακτης ανάγκης. Οι σήραγγες έχουν επίσης καθορισμένους χώρους για γραμμές συναρμολόγησης πυραύλων, κατασκευή εκρηκτικών κα. Αυτή η υποδομή είναι γνωστή ως «Μετρό της Γάζας». Το Μετρό είναι ενισχυμένο με σκυρόδεμα και άλλο οικοδομικό υλικό και προστατεύεται από πόρτες που αντέχουν σε αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς (IED) και παγίδες. Οι σήραγγες χρησιμοποιούνται τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και μέλη διαφόρων Παλαιστινιακών ανταρτικών οργανώσεων ΝΏ είναι γνωστό ότι τις χρησιμοποιούν από την πρώτη Ιντιφάντα, που ξεκίνησε το 1987. Μετά τη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς το 2021, ο ηγέτης της Χαμάς, Γιαχία Σινγουάρ ισχυρίστηκε ότι η οργάνωσή του έχει 500 χιλιόμετρα συστήματος σήραγγας και ότι οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) είχαν καταστρέψει τότε μόνο το 5%. Δεν υπάρχει τρόπος να επαληθευτεί ο ισχυρισμός του Σινγουάρ , αλλά είναι ενδεικτικό του μεγέθους της πρόκλησης που αντιμετωπίζουν οι IDF στο συνεχιζόμενο πόλεμο, και είναι απίθανο οι Ισραηλινοί τώρα να τις καταστρέψουν ολοσχερώς.

Ο πόλεμος σε σήραγγες δεν είναι νέος και χρονολογείται από την αρχαιότητα. Οι Εβραίοι τις χρησιμοποίησαν εναντίον των Ρωμαίων στην Ιουδαία . Στους πιο πρόσφατους χρόνους, οι σήραγγες χρησιμοποιήθηκαν στις μάχες της κορυφογραμμής Βίμι της Μεσσήνης και του Σομ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, από τους Βιετκόνγκ στο Βιετνάμ και στη Μαριούπολη, Μπαχμούτ , και Σολεντάρ κατά τη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία. Είναι σημαντικό να εμβαθύνουμε στις πολύπλευρες διαστάσεις του Μετρό της Γάζας την προέλευσή του, την ανάπτυξή του ως και τις στρατηγικές του επιπτώσεις στον συνεχιζόμενο πόλεμο. Επίσης στις συντονισμένες προσπάθειες των IDF για την ανάπτυξη τεχνολογιών ως και εξειδικευμένων δυνάμεων για τον εντοπισμό και την εξάρθρωση αυτής της μυστικής υποδομής(πράγμα απίθανο) .

Το μετρό της Γάζας είναι κάτι περισσότερο από οποιαδήποτε στρατιωτική υποδομή. Είναι το κέντρο βάρους (COG) της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς. .Οι σήραγγες στη Γάζα προηγούνται χρονικά της Χαμάς. Πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 μετά τη διαίρεση της πόλης της Ράφα από τα νέα σύνορα που αναγνωρίστηκαν στη συνθήκη ειρήνης του 1979 μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ. Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν από τις χωρισμένες οικογένειες για να επικοινωνούν μεταξύ τους ως και από λαθρέμπορους για τη μεταφορά εμπορευμάτων.

Η Χαμάς ιδρύθηκε το 1987 και σύντομα συνειδητοποίησε τη στρατιωτική σημασία των σηράγγων. Άρχισε να σκάβει τούνελ στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) έλαβε κάποιο βαθμό αυτοδιοίκησης στη Γάζα από το Ισραήλ. Η οργάνωση ξεκίνησε σοβαρά τη δημιουργία σηράγγων από το 2005, όταν το Ισραήλ αποσύρθηκε από τη Γάζα και αργότερα όταν η Χαμάς ανέλαβε την εξουσία στις εκλογές του 2006. Μεταξύ των πρώτων επιτυχιών της Χαμάς, χρησιμοποιώντας τις σήραγγες, ήταν η απαγωγή του στρατιώτη του Ισραηλινού στρατού Γκιλάτ Σαλίτ και η δολοφονία των στρατιωτών Χανάν Μπαράκ και Πάβελ Σλούτσκερ σε μια διασυνοριακή επιδρομή στις 25 Ιουνίου 2006. Αργότερα το Ισραήλ απελευθέρωσε 1.027 Παλαιστίνιους κρατούμενους σε αντάλλαγμα για την απελευθέρωση του Σαλίτ τον Οκτώβριο 2011. Σύμφωνα με τις αναφορές, οι σήραγγες τη δεκαετία του 1990 είχαν πλάτος περίπου ένα μέτρο και οι λαθρέμποροι χρησιμοποιούσαν κινητήρες βαρούλκου για να μεταφέρουν εμπορεύματα κατά μήκος των αμμωδών δαπέδων της σήραγγας προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, συστήματα διάθεσης λυμάτων και κλιματισμού κ.λπ.

Η υποδομή είναι ο άξονας της στρατηγικής αντικανονικού πολέμου της Χαμάς και της επιτρέπει να αναλαμβάνει τόσο επιθετικές όσο και αμυντικές επιχειρήσεις. Προσφέρει ασύμμετρο πλεονέκτημα στη Χαμάς, αναιρώντας ορισμένα από τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα που διαθέτει ο Ισραηλινός Στρατός. Το γεγονός ότι η Χαμάς έχει κατασκευάσει το υπόγειο σύστημα κάτω από μια από τις πυκνότερες αστικές τοποθεσίες του κόσμου περιπλέκει περαιτέρω το θέμα για τους IDF. Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να αντέχει στον εναέριο και επίγειο βομβαρδισμό της IDF. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή επιτρέπουν στη Χαμάς να εντοπίσει την ηγεσία της, τις μονάδες μάχης, το αρχηγείο, τα κέντρα διοίκησης και ελέγχου, τα όπλα και τις προμήθειες της μέσα από το συγκρότημα. Επιτρέπει επίσης σε διάφορα στρατιωτικά κλιμάκια να κινούνται ελεύθερα μεταξύ διαφόρων προετοιμασμένων θέσεων έκτακτης ανάγκης.

Χαμάς και μετρό της Γάζας(το άγνωστο ιστορικό….)…και τι γνωρίζουμε από τις τελευταίες επιχειρήσεις…

Η Λωρίδα της Γάζας έχει έκταση περίπου 365 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αν ο ισχυρισμός του Γιάχια Σινγουάρ για το 2021 ότι η Χαμάς κατασκεύασε σύστημα σηράγγων 500 χιλιομέτρων είναι αληθής, τότε θα ισοδυναμούσε με 10 παράλληλα συστήματα σήραγγας από βορρά προς νότο και οκτώ παράλληλες διασυνδεόμενες σήραγγες που εκτείνονται από την ανατολή προς τη δύση. Το μετρό της Γάζας είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε μπορεί να υπάρχουν δεκάδες φρεάτια που οδηγούν σε μια σήραγγα σε βάθη μεταξύ 20 και 80 μέτρων. Σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, η πυκνότητα των σηράγγων είναι τόσο υψηλή που μερικές διασταυρώνονται σε διαφορετικά βάθη. Για να δημιουργηθεί ένα υπόγειο σύστημα αυτού του μεγέθους απαιτείται αφοσιωμένη οργάνωση, υψηλό επίπεδο τεχνολογικής εξειδίκευσης και πόροι όσον αφορά το εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό, τον εξοπλισμό και όχι μόνο. Ισραηλινοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι ο Mωχάμετ Σινγουάρ ο αδερφός του Γιάχια διεύθυνε το έργο κατασκευής των σηράγγων. Η Γάζα βρίσκεται υπό χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο αποκλεισμό από το Ισραήλ και την Αίγυπτο από το 2007 και δεν αναμενόταν να διαθέτει ικανότητα ή πόρους για σκάψιμο μια τέτοια υποδομή.

Εκτιμάται ότι η Χαμάς χρησιμοποίησε εκσκαφείς ,βασικά ηλεκτρικά εξαρτήματα ως και εκτροπή των ποσοτήτων σκυροδέματος που προοριζόταν για πολιτικούς και ανθρωπιστικούς σκοπούς προς το έργο κατασκευής σήραγγας. Ωστόσο, δύο από τα συστήματα σήραγγας που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου, π.χ. κοντά στο νοσοκομείο al Shifa και σε άλλα κοντά στο πέρασμα Έρεζ διαψεύδουν αυτή την εκτίμηση.. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησής στο σπίτι του Σίνγουαρ στο Khan Yunis, ο Ισραηλινός στρατός συνέλεξε σημαντικό αριθμό πληροφοριών της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης της Χαμάς για οικονομικές συναλλαγές που παρέχει λεπτομέρειες για περισσότερα από ένα εκατομμύριο δολάρια που δαπανήθηκαν για την κατασκευή σηράγγων το 2022.

Τη δεύτερη εβδομάδα του Νοεμβρίου 2023, η 162η Μεραρχία των IDF επιχειρούσε στην «συνοικία ασφαλείας» της Χαμάς στην πόλη της Γάζας, δίπλα στο νοσοκομείο al-Shifa. Τα στρατεύματα της Ταξιαρχίας Πεζικού Givati φέρεται να βρήκαν υλικά πληροφοριών, εργοστάσια κατασκευής όπλων, θέσεις εκτόξευσης αντιαρματικών πυραύλων και σήραγγες. Στις 17 Νοεμβρίου, οι IDF εντόπισαν ένα από τα φρεάτια που οδηγούσαν στην είσοδο μιας μεγαλύτερης σήραγγας. Αυτή η σήραγγα οδηγούσε σε μια πόρτα και σε ένα συγκρότημα που είχε πολλά δωμάτια και ένα από αυτά «ήταν ένα ευρύχωρο υπνοδωμάτιο με δύο μεγάλα κρεβάτια και μια μεγάλη μοντέρνα μονάδα κλιματισμού, μια μικρή κουζίνα, ένα μπάνιο και άλλες εγκαταστάσεις, καθώς και εκτεταμένες υδραυλικές και ηλεκτρικές καλωδιώσεις για να ενεργοποιηθεί όλη η υποδομή. Το φρεάτιο της σήραγγας που οδηγούσε στην κύρια σήραγγα είχε ύψος περίπου 2 μέτρα, επενδεδυμένο με πέτρες και σκυρόδεμα. Το συγκρότημα κάτω από το νοσοκομείο φέρεται να χρησιμοποιούνταν από τη Χαμάς ως κέντρο διοίκησης και ελέγχου.

Οι IDF ανέφεραν στις 17 Δεκεμβρίου ότι είχαν ανακαλύψει τη μεγαλύτερη σήραγγα που έγινε ποτέ (μήκους τεσσάρων χιλιομέτρων και βάθους 50 μέτρων) κοντά στη βόρεια διάβαση Erez. Η σήραγγα ενισχυμένη με σκυρόδεμα είχε ηλεκτρικά εξαρτήματα και ήταν αρκετά φαρδιά ώστε να επιτρέπει τη διέλευση ενός οχήματος. Στη σήραγγα κοντά στο πέρασμα του Erez, οι IDF φέρεται να βρήκαν «απροσδιόριστα σκαπτικά μηχανήματα» που δεν αναφέρθηκαν ποτέ. Ένα τμήμα της σήραγγας ήταν περίπου 400 μέτρα από τα Ισραηλινά σύνορα. Οι IDF ενημέρωσαν ότι η επίλεκτη μονάδα Yahaom του Σώματος Μάχης Μηχανικών και η Βόρεια Ταξιαρχία της Μεραρχίας Γάζας χρησιμοποίησαν “προηγμένα μέσα νοημοσύνης και τεχνολογικά μέσα” για να αποκαλύψουν το δίκτυο της σήραγγας.

Η Χαμάς έχει τοποθετήσει συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και κλιματισμού, υδραυλικές εγκαταστάσεις και ρυθμίσεις διάθεσης λυμάτων ως και προμήθειες τροφίμων εντός της υποδομής. Αυτό βοηθά τους μαχητές του να αντέξουν καλύτερα την πολιορκία που έχει θέσει ο IDF στον συνεχιζόμενο πόλεμο. Οι σήραγγες επιτρέπουν επίσης στους μαχητές να διαφύγουν από τη ζώνη μάχης όταν περικυκλωθούν αποφασιστικά από τους IDF, όπως συνέβη στη μάχη κοντά στο νοσοκομείο al-Shifa. Οι μαχητές της Χαμάς χρησιμοποιούν σήραγγες για να αναλάβουν επιθετικές επιχειρήσεις διεισδύοντας πίσω από θέσεις των IDF και εξαπολύοντας αιφνιδιαστικές επιθέσεις χρησιμοποιώντας ελεύθερους σκοπευτές, ρουκετοβομβίδες (RPGs) και άλλα οπλικά συστήματα.
Τι αποκαλύπτει η μελέτη του Όρεγκον για τη Γάζα./Δεκέμβριος 2023

Οι Ισραηλινοί βομβαρδισμοί κατέστρεψαν πάνω από το 70% των σπιτιών στη Γάζα. Οι ειδικοί λένε ότι η πολιορκημένη λωρίδα είναι αγνώριστη και ο βομβαρδισμός της είναι ο πιο καταστροφικός στη σύγχρονη ιστορία. Ο ανελέητος βομβαρδισμός της Γάζας από το Ισραήλ για σχεδόν τρεις μήνες έχει καταστρέψει το 70% των σπιτιών στον πολιορκημένο Παλαιστινιακό θύλακα, (μελέτη του κρατικού πανεπιστημίου της πολιτείας του Όρεγκον). Μια πρόσφατη αναφορά επισημαίνει ότι πάνω από 200 μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι καταστράφηκαν από τον Ισραηλινό βομβαρδισμό που θεωρείται ο πιο καταστροφικός στη σύγχρονη ιστορία. Περίπου 300.000 από τα 439.000 σπίτια έχουν καταστραφεί από Ισραηλινές επιθέσεις, σύμφωνα με έκθεση της Wall Street Journal. Αναλύοντας δορυφορικές εικόνες, η έκθεση πρόσθεσε ότι οι 29.500 βόμβες που έπεσαν στη λωρίδα έχουν στοχεύσει κατοικημένες περιοχές, βυζαντινές εκκλησίες, νοσοκομεία και εμπορικά κέντρα και όλες οι μη στρατιωτικές υποδομές έχουν καταστραφεί σε βαθμό που δεν μπορούν να επισκευαστούν.

«Η λέξη «Γάζα» θα μείνει στην ιστορία μαζί με τη Δρέσδη (Γερμανία) και άλλες γνωστές πόλεις που έχουν βομβαρδιστεί», έγραψε ο κορυφαίος Αμερικανός αναλυτής αεροπορικών επιχειρήσεων Robert Pape, ο οποίος έχει γράψει για την ιστορία των διαχρονικών αεροπορικών βομβαρδισμών ανά την υφήλιο . Σε σχεδόν δύο μήνες, η επίθεση έχει προκαλέσει περισσότερες καταστροφές από την κατεδάφιση του Χαλεπίου της Συρίας μεταξύ 2012 και 2016(από Ρώσυς και Άσαντ), τη Μαριούπολη της Ουκρανίας (Αζοφική) το 2022-2023 και αναλογικά, με τους βομβαρδισμούς της Χιτλερικής Γερμανίας από τους Συμμάχους στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Έχει σκοτώσει περισσότερους αμάχους από ό,τι ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών στην τριετή εκστρατεία του κατά του ISIL (ISIS). Μεταξύ 1942 και 1945, οι Σύμμαχοι επιτέθηκαν σε 51 μεγάλες Γερμανικές πόλεις και κωμοπόλεις, καταστρέφοντας περίπου το 40-50 % των αστικών περιοχών τους, είπε ο αναλυτής . «Η Γάζα είναι μια από τις πιο έντονες εκστρατείες τιμωρίας πολιτών στην ιστορία», είπε ο Pape. «είναι πλέον άνετα στο πρώτο τεταρτημόριο των πιο καταστροφικών βομβαρδιστικών εκστρατειών που έγιναν ποτέ». Ο Corey Scher του Κέντρου Μεταπτυχιακών Σπουδών CUNY(Νέα Υόρκη) και ο Jamon Van Den Hoek του κρατικού πανεπιστημίου του Όρεγκον είπαν «Η Γάζα έχει πλέον διαφορετικό χρώμα από το διάστημα. Είναι μια διαφορετική εικόνα »

Ο Ισραηλινός στρατός ισχυρίζεται ότι στοχεύει μαχητές της Χαμάς, οι οποίοι πραγματοποίησαν μια φονική επίθεση στο εσωτερικό του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Περίπου 1.100 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε αυτή την επίθεση που πυροδότησε την τρέχουσα φάση της σύγκρουσης. Η Χαμάς όμως λέει ότι η επίθεσή της έγινε ως απάντηση στον συνεχιζόμενο Ισραηλινό αποκλεισμό της Γάζας και στην επέκταση των εποικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Οι Παλαιστίνιοι βλέπουν τους Ισραηλινούς οικισμούς (που θεωρούνται παράνομοι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο) να είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην υλοποίηση του μελλοντικού τους κράτους. Το επίπεδο της καταστροφής είναι τόσο υψηλό επειδή «η Χαμάς είναι πολύ εδραιωμένη στον άμαχο πληθυσμό», γράφει ο έμπειρος Εφραίμ Ίνμπαρ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ,( μιας δεξαμενής σκέψης.) Ωστόσο, οι ειδικοί επέκριναν το Ισραήλ για τον βομβαρδισμό της Γάζας – η οποία είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές στον κόσμο που φιλοξενεί 2,3 εκατομμύρια ανθρώπους σε 365 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης.

Οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης ως και οι οργανώσεις για τα δικαιώματα αναφέρουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των νεκρών είναι άμαχοι ( περισσότερο από το 70 % είναι παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένοι). Περισσότερο από το 90 % του πληθυσμού του θύλακα έχει πλέον εκτοπιστεί, με τις ανθρωπιστικές ομάδες να προειδοποιούν για πείνα και εστίες ασθενειών. Η παροχή βοήθειας έχει περιοριστεί από το Ισραήλ επιδεινώνοντας την κρίση. Εν τω μεταξύ, ο Ισραηλινός στρατός έχει πει λίγα για το τι είδους βόμβες και πυροβολικό χρησιμοποιεί στη Γάζα. Από τα θραύσματα της έκρηξης που βρέθηκαν επί τόπου και τις αναλύσεις των πλάνα από χτυπήματα, οι ειδικοί είναι βέβαιοι ότι η συντριπτική πλειονότητα των βομβών που έπεσαν στον πολιορκημένο θύλακα είναι Αμερικανικής κατασκευής. Λένε ότι τα όπλα περιλαμβάνουν 2.000 λίβρες (900 κιλά) “καταστροφείς καυσίμων” που έχουν σκοτώσει εκατοντάδες σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Το Αμερικανικό δίκτυο ειδήσεων CNN ανέφερε στις 14 Δεκεμβρίου ότι περίπου τα μισά από όλα τα ισραηλινά πυρομαχικά που έπεσαν στη Γάζα ήταν ανακριβείς «χαζές» βόμβες, οι οποίες αποτελούν μεγαλύτερη απειλή για τους αμάχους. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ένας Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος παραδέχτηκε ότι ο υψηλός αριθμός νεκρών από την επίθεση της παραμονής Χριστουγέννων σε καταυλισμό προσφύγων στην κεντρική Γάζα ήταν αποτέλεσμα της χρήσης ακατάλληλων πυρομαχικών, τονίζοντας στρατιωτικές τακτικές που έχουν προκαλέσει μεγάλο αριθμό απωλειών αμάχων.

Η Human Rights Watch κατηγόρησε το Ισραήλ ότι χρησιμοποιεί απαγορευμένο λευκό φώσφορο. Το Ισραήλ αρνήθηκε τους ισχυρισμούς. Ο Ισραηλινός στρατός επανέλαβε ότι κάθε χτύπημα ελέγχεται από νομικούς συμβούλους για να βεβαιωθεί ότι συμμορφώνεται με το διεθνές δίκαιο. «Επιλέγουμε τα σωστά πυρομαχικά για κάθε στόχο ώστε να μην προκαλείται περιττή ζημιά», δήλωσε ο επικεφαλής εκπρόσωπος του στρατού, αντιναύαρχος εα Ντανιέλ Χαγκαρί

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge