9-12-2023

9 Δεκεμβρίου 1920 – Πραγματοποιείται η πρώτη δολοφονική απόπειρα εναντίον του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη.

Γράφει ο Παναγιώτης Γέροντας, Ιστορικός-Συγγραφέας

Γενικά για την περίοδο 1914 – 1922

Μετά τους νικηφόρους για τον Eλληνισμό Βαλκανικούς Αγώνες, ξεκινά για την Ελλάδα η περίοδος της μεγάλης κρίσης. Η διάσταση απόψεων που ήδη υπήρχε μεταξύ βασιλέα Κωνσταντίνου και πρωθυπουργού, Ελευθερίου Βενιζέλου οξύνθηκε, με αποτέλεσμα ολόκληρη η ελληνική κοινωνία να οδηγηθεί σε πόλωση, η οποία στην κορύφωσή της, θα καταλήξει στον λεγόμενο Εθνικό Διχασμό. Τη δημιουργία, δηλαδή, στον ελλαδικό χώρο δύο κέντρων εξουσίας, του βασιλικού στην Αθήνα και του βενιζελικού στη Θεσσαλονίκη. Αυτός ο διχασμός θα οδηγήσει τους Αγγλογάλλους σε κατάφορες παραβιάσεις της εθνικής κυριαρχίας και ο Eλληνισμός θα κινδυνεύσει να χάσει ό,τι κέρδισε ενωμένος λίγα χρόνια πριν.

Η διάσταση αυτή είχε φαινομενικά να κάνει με το αν η Ελλάδα θα έμπαινε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Αγγλογάλλων (άποψη του Βενιζέλου) ή θα παρέμενε ουδέτερη (άποψη του Κωνσταντίνου). Εντούτοις, τα αίτια της πόλωσης στην κοινωνία ήταν βαθύτερα και είχαν να κάνουν με την αφομοίωση των πληθυσμών των λεγομένων Νέων Χωρών στον εθνικό κορμό. Με την προσάρτηση της υπόλοιπης Ηπείρου, καθώς και της Μακεδονίας, νέες παραγωγικές δυνάμεις εμφανίστηκαν, οι οποίες ενίσχυσαν την αστική τάξη της χώρας. Αυτό δημιούργησε αντίδραση στην παλαιά Ελλάδα και στους εκπροσώπους των παλαιών παραγωγικών δομών. Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι με το κόμμα του Κωνσταντίνου τάχθηκαν και αρκετοί άνθρωποι χαμηλής οικονομικής τάξης, οι οποίοι θεωρούσαν ότι δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στις ταχύτατες αλλαγές.

Αυτός ο διχασμός φάνηκε να κοπάζει όσο η Ελλάδα νικούσε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρά Ασία παρά τη δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη από βενιζελικούς και τις απόπειρες δολοφονίας εναντίον του Βενιζέλου και του Παύλου Κουντουριώτη από φιλοβασιλικούς, δείγματα της έντασης που υπέβοσκε. Εντούτοις, θα επανέλθει μετά το 1922 δριμύτερος και θα ταλανίσει τη χώρα τουλάχιστον μέχρι το 1935.

Η περίοδος αυτή θα κλείσει με την καταστροφή της Σμύρνης και την παύση του Eλληνισμού της Ιωνίας, του οποίου η ύπαρξη μαρτυρείται ήδη από τα μυκηναϊκά χρόνια. Με αυτόν τον τραγικό τρόπο απενεργοποιείται η Μεγάλη Ιδέα και το ελληνικό κράτος θα αντιμετωπίσει το επιτακτικό πρόβλημα της ένταξης και αφομοίωσης των προσφύγων. Οι πρόσφυγες με την παρουσία τους θα τονώσουν οικονομικά και κοινωνικά το κράτος, αλλά παράλληλα, θα ενταθεί και το διχαστικό πνεύμα στην ελληνική κοινωνία, καθώς πολλοί από αυτούς θεωρούσαν τον Βενιζέλο ή τον Κωνσταντίνο υπεύθυνο για τη δεινή κατάσταση, στην οποία είχε περιέλθει η χώρα.

Η απόπειρα δολοφονίας του Παύλου Κουντουριώτη

Ενώ φαινόταν ότι το όραμα της Μεγάλης Ιδέας εκπληρωνόταν με την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών (10 Αυγούστου 1920 ) και την δημιουργία της Ελλάδος των “δύο ηπείρων και των πέντε θαλλασών” διενεργήθηκε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Ελευθέριου Βενιζέλου στο σιδηροδρομικό σταθμό από όπου αναχωρούσε το τρένο για την πόλη Λυών, στο Παρίσι, από δύο απότακτους Έλληνες αξιωματικούς, κατά την οποία τραυματίστηκε από πυρά περιστρόφου.

Ο θάνατος του βασιλιά Αλέξανδρου (από δάγκωμα μαιμούς!) είχε ως συνέπεια να ανακηρύξει αντιβασιλέα η Βουλή τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη. Την 1 Νοεμβρίου 1920 έγιναν βουλευτικές εκλογές. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων έλαβε 50,31% του συνόλου των ψήφων (με 110 έδρες), αλλά νικήθηκε από την “ηνωμένη αντιπολίτευσιν” που είχε λάβει το 49,36% (260 έδρες), λόγω του εκλογικού νόμου, που οδήγησε τις περισσότερες έδρες στην αντιβενιζελική παράταξη.

Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης ως πρόεδρος φιλανθρωπικού σωματείου, βοηθούσε οικονομικά τραυματίες πολέμου, όταν δύο άγνωστοι εισέβαλαν στο γραφείο του στην Πλάκα και πυροβόλησαν τον ίδιο αλλά και τον Αλέξανδρο Α. Πάλλη, διπλωμάτη και πολιτικό, γιο του λογοτέχνη και ποιητή Α. Πάλλη, που βρισκόταν εκείνη την ώρα στο γραφείο. Ο Ναύαρχος μεταφέρθηκε στις Κάννες για ταχύτερη ανάρρωση. Κάποια χρόνια αργότερα, το 1927, ο Ναύαρχος θα δεχόταν άλλη μία (αποτυχημένη) απόπειρα δολοφονίας του, αυτή τη φορά από έναν επίδοξο κομμουνιστή, αναγνώστη του “Ριζοσπάστη”.

Τρεις γενιές Κουντουριώτη σε μία φωτογραφία! Στο καρέ των Αξιωματικών του Γεώργιος Αβέρωφ, στα δεξιά καθήμενος ο Θεόδωρος Κουντουριώτης, γιος του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη και όρθιος ο Παύλος Θ. Κουντουριώτης. Στο κάδρο “παρακολουθεί την σκηνή” ο Ναύαρχος και Νικητής των Βαλκανικών Πολέμων Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης (φωτ. αρχείο ΠΝΜ Γ. Αβέρωφ).

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.politics.blog