5-11-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η καταστροφή της Χαμάς (όπως υποστηρίζει ο Νετανιέχου) θα απαιτήσει παρατεταμένη στρατιωτική επιχείρηση , αλλά όσο περισσότερο διαρκούν οι μάχες, τόσο λιγότερο πιθανό είναι το Ισραήλ να διατηρήσει την ελευθερία δράσης που απαιτείται για την επίτευξη των όποιων πολεμικών στόχων του. Σε απάντηση στη μαζική τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς το πρωινό της 7ης Οκτωβρίου, το Ισραήλ προχώρησε στην επιχείρηση “Swords of Iron/Σιδερένια σπαθιά” , δηλαδή σε μια επιθετική ενέργεια από αέρα, θάλασσα και ξηρά για να καταστρέψει τη στρατιωτική ικανότητα της οργάνωσης , να τερματίσει την κυριαρχία της στη Γάζα και να εξασφαλίσει την ασφαλή επιστροφή των 240 ή και περισσότερων Ισραηλινών και ξένων ομήρων που απήχθησαν κατά τη διάρκεια της επίθεσης στο νότιο Ισραήλ.

Η Ισραηλινή επιχείρηση τώρα βρίσκεται στην 29η ημέρα με τις χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις να πλήττουν κέντρα διοίκησης, εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις , τοποθεσίες εκτόξευσης πυραύλων, το πανίσχυρο και δαιδαλώδες δίκτυο τούνελ κάτω από τη Γάζα ως και υποστηρικτικές στρατιωτικές βάσεις.. Και μετά από μια σειρά περιορισμένων εισβολών, οι Ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις εισήλθαν κυρίως στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας πριν σχεδόν 9 ημέρες ενώ αναφέρεται ότι επεκτείνουν σταδιακά τις επιχειρήσεις τους .Στο μεταξύ, το Ισραήλ αντιμετωπίζει τις επιθέσεις της Σιιτικής Χεζμπολάχ στον Λίβανο ως και άλλων φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών στη Συρία, οι οποίες επιδιώκουν να δεσμεύσουν δυνάμεις του στα βόρεια σύνορα της χώρας. Πιθανότατα δοκιμάζουν επίσης τα όρια αντίδρασης του Ισραήλ εκεί, ίσως με το βλέμμα προς την περαιτέρω κλιμάκωση των επιχειρήσεων σε αυτό το δεύτερο μέτωπο του νοτίου Λιβάνου.Στο ενδεχόμενο επέκτασης του χερσαίου πολέμου για την επιδίωξη των πολεμικών τους στόχων, οι Ισραηλινοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι στρατιωτικοί σχεδιαστές θα πρέπει να εξισορροπήσουν μια σειρά από εκτιμήσεις.Η περίπτωση

καθοριστικού αποτελέσματος. Οι Ισραηλινές αμυντικές δυνάμεις (IDF) αναμφίβολα θα προκαλέσουν μεγάλες απώλειες στους στρατιωτικούς σχηματισμούς του εχθρού αν και η Χαμάς μπορεί να προσπαθήσει να παραπλανήσει ή και να αποκρύψει τουλάχιστον μερικά από αυτά τα πλεονεκτήματα με την ελπίδα να διευκολύνει την μεταπολεμική ανασύστασή τους. Η στρατιωτική δύναμη της Χαμάς, οι Ταξιαρχίες Izz al-Din al-Qassam, αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από ελαφρά οπλισμένους μαχητές εξοπλισμένους με φορητά όπλα, πυραυλοβομβίδες και αντιαρματικούς πυραύλους, ως και μια υπολογίσιμη δύναμη συστοιχιών πυραύλων. (το ίδιο μπορεί να λεχθεί για τις Ταξιαρχίες al-Quds της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ) και ασφαλώς είναι αρκετά δύσκολο να ξεριζωθούν από τη Γάζα. Επιπλέον, τα στρατιωτικά εργαστήρια της Χαμάς, τα οποία πλέον παράγουν σχεδόν όλα τα όπλα της, θα πρέπει να καταστραφούν. Αυτό θα μπορούσε να διαρκέσει πολλούς μήνες (αν και η εξάρτησή τους από εξοπλισμό χαμηλής τεχνολογίας, διπλής χρήσης, εξαρτήματα και συστήματα θα μπορούσε να διευκολύνει την ανασύστασή τους μετά τον πόλεμο.)

Επιπλέον, πολλά εργαστήρια όπλων και κρύπτες όπλων που είναι θαμμένα κάτω από τα ερείπια θα παραμείνουν πιθανότατα άγνωστα ή απρόσιτα εκτός αν λάβει χώρα μια μεγάλη, και χρονικά παρατεταμένη Ισραηλινή επιχείρηση..Αν δεν ανακτηθούν από το Ισραήλ, αυτά τα στρατιωτικά “περιουσιακά “στοιχεία ενδέχεται να ανακτηθούν από τη Χαμάς ή την τυχόν διάδοχό της. Η σχετικά χαμηλής τεχνολογίας φύση της στρατιωτικής δύναμης της Χαμάς, η εξάρτησή της από εργαστήρια όπλων που χρησιμοποιούν εξοπλισμό διπλής χρήσης και η διατήρηση από τα μέλη της Χαμάς της τεχνογνωσίας που αποκτήθηκε κατά την διάρκεια της κατασκευής αυτής της υποδομής ,θα περιπλέξει σημαντικά τις προσπάθειες του Ισραήλ στο να εξαλείψει αυτές τις δυνατότητες σε μόνιμη βάση.

Προκλήσεις του αστικού πολέμου
Οι μάχες σε κατοικημένους τόπους

είναι η πιο δύσκολη μορφή πολέμου. Μια Ισραηλινή χερσαία επιχείρηση θα είναι λογικά παρατεταμένη και αιματηρή, και θα περιλαμβάνει μάχες στους δρόμους ,στα σοκάκια της Γάζας καθώς και στα συγκροτήματα υπόγειων σηράγγων κάτω από αυτά. Μεγάλο μέρος της άμυνας της Χαμάς σε περιοχές της πόλης της Γάζας πιθανότατα θα έχει υποστεί ζημιές από αεροπορικές επιδρομές, αν και τα συντρίμμια που δημιουργούνται μπορεί ακόμη να παρέχουν κάλυψη και απόκρυψη για τους μαχητές της Χαμάς . Επιπλέον, οι Ισραηλινές επιχειρήσεις μπορεί να περιπλέκονται από την θέση να μην βλάψουν ομήρους ,όταν οι πληροφορίες δείχνουν ότι μπορεί να είναι παρόντες.

Πέρα από αυτό, τα μακροχρόνια ερωτηματικά σχετικά με την ετοιμότητα των χερσαίων δυνάμεων του Ισραήλ για μια τόσο περίπλοκη και δυσχερή αποστολή ενισχύθηκαν από την προβληματική ανταπόκριση των IDF στις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ως και τα συναφή προβλήματα εξοπλισμού των επιστρατευμένων εφέδρων στη συνέχεια. Ωστόσο, η μακρά αναμονή πριν από την έναρξη των σχετικά μεγάλων χερσαίων επιχειρήσεων έδωσε κάποιο χρόνο για να βελτιωθούν κάποια σχέδια, να κλείσουν τα κενά στις πληροφορίες, να επιλυθούν ζητήματα που εντοπίστηκαν κατά την επιστράτευση και να πραγματοποιηθεί ανανέωση της εκπαίδευσης των στρατιωτικών δυνάμεων..

Ενώ το στρατιωτικό κέντρο βάρους της Χαμάς μπορεί να βρίσκεται στην πόλη της Γάζας, το Ισραήλ θα αναγκαστεί τελικά να επεκτείνει τις χερσαίες επιχειρήσεις σε άλλες κατοικημένες περιοχές στη Λωρίδα (Νουσεϊράτ, Μπουρέιτζ, Μαγκάζι, Ντέιρ αλ-Μπαλάχ, Χαν Γιούνις και Ράφα) αν στοχεύει να επιφέρει καίρια πλήγματα στην εξτρεμιστική οργάνωση . Πολλοί μαχητές και ηγέτες της Χαμάς ζουν σε αυτές τις περιοχές και άλλοι μπορεί να έχουν καταφύγει εκεί από την έναρξη της σύγκρουσης για να ενταχθούν στις μάζες των εκτοπισμένων που είναι κοντά στις εγκαταστάσεις που λειτουργούν από τα Ηνωμένα Έθνη και διεθνείς οργανισμούς. Μια τέτοια επέκταση θα μπορούσε να απαιτήσει την περαιτέρω μετακίνηση εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων που προηγουμένως πήγαν νότια με την προτροπή των Ισραηλινών ,προκαλώντας πρόσθετες ανθρωπιστικές προκλήσεις. Ως αποτέλεσμα, το Ισραήλ είναι πιθανό να δεχθεί πίεση για να αποφύγει επακόλουθες επιχειρήσεις σε αυτά τα μέρη της Λωρίδας.

Ανθρωπιστικές Προκλήσεις και Υποχρεώσεις

Δεν είναι δυνατό να διεξαχθεί πόλεμος ενάντια σε έναν εχθρό που έχει εγκλωβιστεί σε μια πόλη χωρίς να προκληθεί σοβαρή ζημιά στους αμάχους που παραμένουν. Ωστόσο, το Ισραήλ έχει συμφέρον και υποχρέωση να κάνει ό,τι μπορεί για να αποφύγει τις απώλειες στους αμάχους διασφαλίζοντας ότι η χρήση βίας είναι σύμφωνη με τις στρατιωτικές ανάγκες, με διακρίσεις (επικεντρωμένη σε νόμιμους στόχους) και ανάλογη με τα αναμενόμενα στρατιωτικά οφέλη. Το Ισραήλ πρέπει να το πράξει ως θέμα αρχής και να διατηρήσει τη στρατιωτική και διπλωματική ελευθερία δράσης του, ακόμα κι αν δεν του αναγνωρίζονται τα ελάχιστα “εύσημα” για τις προσπάθειές του.

Επιπλέον, δεδομένου ότι οι σύμμαχοι της Χαμάς έχουν καυχηθεί για το πώς το Ιράν χρησιμοποιούσε προηγουμένως ανθρωπιστικές αποστολές ως κάλυμμα για αποστολές όπλων στη Γάζα, το Ισραήλ πιθανότατα θα συνεχίσει να απαιτεί αυστηρές διασφαλίσεις στο συνοριακό πέρασμα της Ράφα για να διασφαλίσει ότι αυτό δεν θα συμβεί ποτέ ξανά, ακόμη και αν εμποδίζει τώρα την ολική εισαγωγή ανθρωπιστικών αγαθών(τρόφιμα, φάρμακα, νερό) στη Λωρίδα της Γάζας. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει ένα μεγάλο δίλημμα στην καταπολέμηση ενός εχθρού που κρύβεται ανάμεσα σε αμάχους, καθώς οι μαζικές απώλειες αμάχων τροφοδοτούν τη στρατηγική της Χαμάς να ενσταλάξει στους υποστηρικτές της ένα μίσος για τους Εβραίους ( για τους οποίους οι ηγέτες της είναι, δεσμευμένοι σε βίαιη τζιχάντ, και αναφέρονται τακτικά ως «γιοι πιθήκων και γουρούνια», «δολοφόνοι προφητών», βρωμεροί και ανθρώπινα σκουπίδια.). Για εκείνους τους Παλαιστίνιους που δεν υποστηρίζουν τη Χαμάς ή δεν συμβιβάζονται με την ιδεολογία της, η Χαμάς επιδιώκει να διασφαλίσει, χρησιμοποιώντας τους ως ανθρώπινες ασπίδες, ότι θα υποστούν μεγάλες απώλειες , να καλλιεργήσουν μίσος προς τον εχθρό ενώ θα συγκεντρώνουν συμπάθεια στο εξωτερικό. Για το Ισραήλ, δεν υπάρχει εύκολη λύση σε αυτό το δίλημμα

Οι συγκινητικές εικόνες μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο κοινό και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Έτσι, οι Ισραηλινές επιχειρήσεις στον Λίβανο το 1996 και το 2006 περιορίστηκαν ως αποτέλεσμα της διεθνούς κατακραυγής που προκλήθηκε από αναφορές των μέσων ενημέρωσης για επιθέσεις του Ισραηλινού πυροβολικού που στόχευαν μαχητές της Χεζμπολάχ και τότε σκότωσαν ακούσια πολίτες στην πόλη Qana. Αντίθετα, οι εικόνες από κάμερες σώματος που φορούσαν μαχητές της Χαμάς κατά τη σφαγή Ισραηλινών αμάχων στις 7 Οκτωβρίου έχουν κερδίσει τη συμπάθεια και τη νομιμότητα του Ισραήλ για τις ενέργειές του. Ωστόσο, το Ισραήλ αντιμετωπίζει γενικά σημαντικά δομικά μειονεκτήματα στον τομέα της πληροφόρησης.

Πρώτον, οι εικόνες που προέρχονταν από το πεδίο της μάχης ήταν πρωτοφανείς επειδή η μάχη ενάντια σε έναν εχθρό που είναι ενσωματωμένος μεταξύ αμάχων είναι τρομερή και αναπόφευκτα απαιτεί βαρύ τίμημα για τους άμαχους εκεί. Δεύτερο, το Ισραήλ αντιμετωπίζει πολλά άλλα μειονεκτήματα, καθώς οι δημοσιογράφοι τείνουν να: (1) δίνουν ίση βαρύτητα στους ισχυρισμούς των δύο πλευρών και αποδέχονται άκριτα ακόμη και τις πιο επιθετικές εξηγήσεις για τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου προκειμένου να δείξουν την αμεροληψία τους – π.χ. , ότι η βία της Χαμάς γεννιέται από απόγνωση, παρά από κατήχηση και μια ιδεολογική δέσμευση για τζιχάντ. και (2) να αποφύγουν την αντιμετώπιση του κεντρικού ρόλου της Χαμάς στη δημιουργία της τραγωδίας της Λωρίδας της Γάζας (που υπαγορεύεται ίσως από την πολιτική αυτών των δημοσιογράφων ή των ΜΚΟ στις οποίες βασίζονται για πληροφορίες, και την ανάγκη να διατηρηθεί η πρόσβασή τους στη Γάζα.) Ως αποτέλεσμα, η Χαμάς, η ντε φάκτο κυβερνητική αρχή στη Γάζα, είναι σχεδόν εντελώς “αόρατη” στις αναφορές από εκεί. Πάντως είναι πολύ νωρίς για να πούμε πώς αυτοί οι παράγοντες θα επηρεάσουν τελικά την πορεία του τρέχοντος πολέμου.

Τέλος, δεν είναι σαφές για πόσο καιρό το Ισραήλ θα είναι “ελεύθερο” να δράσει στη Γάζα. Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα επέκτασης της εβραιοαραβικής βίας στη Δυτική Όχθη , στους Άραβες του Ισραήλ, σε κλιμάκωση με τη Χεζμπολάχ (ακόμα και αν ένας πόλεμος με τη Χεζμπολάχ τουλάχιστον προς το παρόν και μόνο δεν φαίνεται ορατός ), σε πολιτική αστάθεια στον Αραβικό κόσμο , και ίσως σε αυξανόμενη πίεση των ΗΠΑ να τερματίσουν την επιχείρηση λόγω απωλειών αμάχων ή ενός φρικτού γεγονότος που μοιάζει με το τραγικό συμβάν στη Λιβανική Qana. Εν πάση περιπτώσει, αν το παρελθόν είναι πρελούδιο, όσο μεγαλύτερος είναι ο πόλεμος, τόσο πιο πιθανό είναι οι πολιτικοί και ίσως στρατιωτικοί περιορισμοί να εμποδίσουν την ικανότητα του Ισραήλ να επιτύχει τους πολεμικούς του στόχους. Η διαχείριση αυτών των εντάσεων πιθανότατα θα αποδειχθεί ολοένα και πιο δύσκολη, και δεν είναι διόλου εύκολο Ισραήλ να πετύχει τον στόχο του που είναι να εξαλείψει τη Χαμάς ως στρατιωτικό παράγοντα και πολιτική οντότητα στη Γάζα.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.Πρεσβεία Παλαιστίνης-Αθήνα