16-9-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Για αιώνες, οι Αρμένιοι είχαν στενές σχέσεις με τη Ρωσία. Ωστόσο, αυτοί οι δεσμοί έχουν πιεστεί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο καθώς η Ρωσία, βαλτωμένη στην Ουκρανία, έχει παραμεριστεί σε μεγάλο βαθμό, ενώ ο Αρμένιος σύμμαχός της αντιμετωπίζει ολοένα πιο αυξανόμενη πίεση από το Αζερμπαϊτζάν, χωρίς να αποκλείεται ένας νέος πόλεμος στο νότιο Καύκασο.Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, το Ερεβάν έχει πλησιάσει σε οριακό σημείο καθώς η κυβέρνηση της Αρμενίας υπό τον πρωθυπουργό Νικόλ Πασινιάν έχει κάνει αρκετές επιδεικτικές κινήσεις επικρίνοντας τη Μόσχα και αποστασιοποιούμενη από τη Ρωσία. Επιπροσθέτως, το Ερεβάν φιλοξενεί Αμερικανούς στρατιώτες για μια άνευ προηγουμένου κοινή στρατιωτική άσκηση, η οποία ξεκίνησε πριν τρεις ημέρες.Κάποιοι μάλιστα Ρώσοι αναλυτές εκτιμούν ότι η Αρμενία άρχισε” να κινείται προς τη Δύση.”

Αυτού του είδους οι εικασίες οδήγησαν ανώτερους αξιωματούχους τόσο από την Αρμενία όσο και από τη Ρωσία να αρνηθούν ότι το Ερεβάν κινείται προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ενώ η πλήρης στροφή προς τη Δύση δεν είναι στα χαρτιά, (λένε οι αναλυτές) η Αρμενία καταβάλλει συντονισμένη προσπάθεια να διαφοροποιήσει την εξωτερική της πολιτική μακριά από την προηγούμενη ισχυρή της εξάρτηση από τη Ρωσία. Και επιταχύνει αυτή την προσπάθεια, καθώς η δική της κατάσταση ασφάλειας είναι τόσο επισφαλής όσο ποτέ και η ανάγκη της για εξωτερική υποστήριξη έντονη. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, η Αρμενία έστειλε μια σειρά από ηχηρά μηνύματα σχετικά με τη σχέση της με τη Ρωσία, τα οποία, λένε οι αναλυτές, φαίνεται ότι θα τραβήξουν τη διεθνή προσοχή. Το Ερεβάν έστειλε πακέτο ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία, το οποίο παρέδωσε προσωπικά η σύζυγος του Πασινιάν, Άννα Χακόμπιαν.( Αυτό της χάρισε μια φιλική φωτογραφία με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Ζελένσκι τον εχθρό Νο. 1 της Μόσχας).

Η Αρμενία μέχρι τώρα προσπάθησε να κρατήσει χαμηλό προφίλ στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, ούτε επικρίνοντας τη ρωσική εισβολή ούτε υποστηρίζοντας την. Το υπουργείο εξωτερικών της Ρωσίας απάντησε στο ταξίδι της Χακόμπιαν καλώντας τον πρεσβευτή της Αρμενίας στη Μόσχα για διαβουλεύσεις και κατηγόρησε τη χώρα ότι βοηθά «το ναζιστικό καθεστώς του Κιέβου»(!). Ταυτόχρονα, υπήρξε μια σειρά από οξύτατες επικρίσεις για τη Ρωσία από κορυφαίους Αρμένιους αξιωματούχους. Ο Πασινιάν παραχώρησε συνέντευξη σε ιταλική εφημερίδα στην οποία είπε ότι η διαχρονική εξάρτηση από τη Ρωσία ήταν “στρατηγικό λάθος” Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου της Αρμενίας, Άλεν Σιμονιάν, μπήκε σε λογομαχία με την εκπρόσωπο του ρωσικού υπουργείου εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα, που κατέληξε στο να την αποκαλέσει υποτιμητικά ότι είναι “κάποια γραμματέα σε κάποιο τμήμα”

Ο Πούτιν είπε στις 12 Σεπτεμβρίου ότι η χώρα του “δεν έχει προβλήματα με την Αρμενία”, αλλά ο Σιμονιάν είπε επίσης ότι η Αρμενία είναι πιθανό να επικυρώσει το Καταστατικό της Ρώμης, μια συνθήκη του 1998 που τέθηκε σε ισχύ τέσσερα χρόνια αργότερα, ιδρύοντας το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Η επικύρωση του καταστατικού θα σήμαινε ότι η Αρμενία είναι υποχρεωμένη να συλλάβει τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, σε Αρμενικό έδαφος( και ο οποίος καταζητείται από το δικαστήριο της Χάγης.) Ο Σιμονιάν είχε προτείνει νωρίτερα ότι η επικύρωση δεν ήταν προτεραιότητα για την Αρμενία. “Κάθε ένα από αυτά τα μικρά βήματα θα ήταν αρκετά για να δημιουργήσει κάποιο σκάνδαλο στις σχέσεις Αρμενίας-Ρωσίας, αλλά όλα μαζί, δημιουργούν την εντύπωση ότι αυτό είναι πιο σοβαρό από οτιδήποτε έχει συμβεί στο παρελθόν”,επισημαίνουν Αρμένιοι αναλυτές οι οποίοι παράλληλα τονίζουν ότι “η Αρμενία δεν θα γίνει κατά κάποιο τρόπο δυτικός πληρεξούσιος “.

Απογοητευμένοι με Μόσχα. Κινούνται πολυδιάστατα…

Οι Αρμένιοι νιώθουν απογοητευμένοι από τη Μόσχα με την οποία είχαν στενές σχέσεις από τις πρώτες μέρες της επέκτασης της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στον Καύκασο πριν από περισσότερους από δύο αιώνες. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 η Ρωσία ήταν ο κύριος εγγυητής της ασφάλειας της Αρμενίας, στην οποία διατηρεί στρατιωτική βάση με μερικές χιλιάδες στρατιώτες στο Gyumri, κοντά στα τουρκικά σύνορα, ενώ οι ρωσικές συνοριακές δυνάμεις φρουρούν τα σύνορα της Αρμενίας με την Τουρκία και το Ιράν. Η Αρμενία είναι μέλος του παραπαίοντος Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) υπό τη Ρωσία,( ενός συμφώνου αμοιβαίας άμυνας). Και από το τέλος του Δεύτερου Πολέμου του Ναγκόρνο Καραμπάχ το 2020, μια ρωσική ειρηνευτική δύναμη 2.000 ανδρών έχει αναπτυχθεί στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, την αποσχισθείσα περιοχή που ελέγχεται εν μέρει από την Αρμενία και βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγκρουσης της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν

Αλλά από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι Αρμένιοι αισθάνθηκαν απογοητευμένοι από τον σύμμαχό τους. Οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις έχουν αποδειχθεί ανίκανες ή απρόθυμες να απωθήσουν τις επαναλαμβανόμενες προσπάθειες του Αζερμπαϊτζάν να καταλάβουν νέο έδαφος ή να βελτιώσουν τις θέσεις τους. Το Αζερμπαϊτζάν έχει επίσης εξαπολύσει επανειλημμένες επιθέσεις στην ίδια την Αρμενία και ο CSTO απέτυχε να ανταποκριθεί στα αιτήματα της Αρμενίας για παρέμβαση. Το Ερεβάν διαφοροποιεί την εξωτερική του πολιτική προς διάφορες κατευθύνσεις. Καλλιεργεί ενεργά σχέσεις με την Ινδία ως νέα πηγή όπλων, αφού οι αποστολές από τη Ρωσία, τον παραδοσιακό προμηθευτή της, “αποξηράνθηκαν” μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η Αρμενία καλλιεργεί επίσης τη σχέση της με τον γείτονά της στο νότο, το Ιράν, το οποίο έχει προτείνει ότι θα υπερασπιστεί το αρμενικό έδαφος έναντι πιθανής επίθεσης του Αζερμπαϊτζάν. Και το πιο εμφανές είναι ότι έχει ενισχύσει τους δεσμούς και με τις δυτικές χώρες. Χαιρέτισε τους παρατηρητές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα σύνορά της καθώς η ΕΕ έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν για την επίλυση της σύγκρουσής τους.

Το Ερεβάν προσέλαβε έναν πρώην ΓΓ του ΝΑΤΟ, τον Δανό Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, ως λόμπι στα.Με αυτόν τον ρόλο, ο Ρασμούσεν έχει υποστηρίξει τις Αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας και την Ευρωπαϊκή στρατιωτική βοήθεια. Ενώ οι σχέσεις με το Ιράν και την Ινδία δεν ανησυχούν τη Μόσχα, οι δεσμοί με τις δυτικές χώρες είναι πιο ευαίσθητοι. “Στη Ρωσία, είναι πολύ πιθανό να εκληφθεί ότι η Αρμενία περνά στη Δύση. Ό,τι και να κάνει η Αρμενία, αν δεν είναι φιλορωσικό, τότε η Ρωσία το βλέπει ως φιλοδυτικό και αντιρωσικό”, είπαν στον υπογράφοντα Αρμένιοι αναλυτές.

«Τα κίνητρα του Ερεβάν πρέπει να αξιολογηθούν, να εξηγηθούν και να διατυπωθούν από την αρμενική πλευρά, όχι από εμάς», είπε η Ζαχάροβα προ ημερών. Παραθέτοντας αρκετές από τις αντιρωσικές δηλώσεις που έχουν κάνει οι Αρμένιοι αξιωματούχοι, πρόσθεσε: “Θεωρούμε αυτά τα βήματα ως μη φιλικά και τα έχουμε συζητήσει με τους Αρμένιους συναδέλφους, εταίρους, φίλους σε διμερή κανάλια, αλλά τώρα έχει φτάσει σε πιο έντονο στάδιο και υπάρχουν όλο και περισσότερες ερωτήσεις” Οι στρατιωτικές ασκήσεις ισοδυναμούν με «ένα μήνυμα»

Οι στρατιωτικές ασκήσεις ισοδυναμούν με «ένα μήνυμα»Εν μέσω της αντιρωσικής ρητορικής εκστρατείας, η Ουάσιγκτον και το Ερεβάν ανακοίνωσαν ότι πραγματοποιούν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις στην Αρμενία. Η άσκηση Eagle Partner 2023 που βρίσκεται σε εξέλιξη στις εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις Zar και Armavir κοντά στο Ερεβάν αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 22 Σεπτεμβρίου. Η ίδια η άσκηση δεν έχει μεγάλη σημασία από στρατιωτική άποψη: Οι άσκηση προσανατολίζεται σε ειρηνευτικές αποστολές και συμμετέχουν μόλις 95 στρατιώτες των ΗΠΑ. Ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι αποτελούν ένα σαφές μήνυμα, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη ότι η Αρμενία αρνήθηκε νωρίτερα φέτος να λάβει μέρος στις ασκήσεις του CSTO. Οι ασκήσεις ισοδυναμούν με ένα μήνυμα προς το Μπακού και τη Μόσχα ότι η Αρμενία έχει περισσότερες επιλογές και “φλερτάρεται “από φίλους.

Ευρωπαίοι αναλυτές εκτιμούν ότι είναι πιθανό ο Πασινιάν να έχει λάβει κάποια μηνύματα από τη Δύση, τα οποία τον ενθάρρυναν να είναι πιο τολμηρός όταν πρόκειται για σχέσεις με τους Ρώσους, λέει ένας αναλυτής και “Φαίνεται ότι ο Πασινιάν πιστεύει ότι για να κάνει καλύτερες σχέσεις με τη Δύση θα πρέπει να κάνει κάτι που να εκνευρίζει τη Ρωσία”.

Ανησυχίες για νέο πόλεμο

Οι Αρμένιοι έχουν θορυβηθεί από αναφορές για κινήσεις στρατευμάτων από τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν προς τα σύνορα, νέες αποστολές όπλων από το Ισραήλ και όλο και πιο ανυπόμονη ρητορική από το Μπακού.Για πολύ καιρό, η Αρμενία θεωρούνταν σύμμαχος της Ρωσίας και αυτό χρησιμοποιήθηκε από το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία για να δικαιολογήσουν τη χρήση βίας και οτιδήποτε έκαναν. Εκτιμάται τώρα τώρα ότι στέλνει ένα μήνυμα που προορίζεται για τη Δύση και το Αζερμπαϊτζάν δείχνοντας ότι “είμαστε στο πλευρό της Δύσης και οποιαδήποτε επίθεση εναντίον της Αρμενίας θα ήταν επίθεση σε έναν πιθανό σύμμαχο της Δύσης ή σε κάποιον που προσπαθεί να εξέλθει από τη ρωσική σφαίρα επιρροής”.

Πάντως η Αρμενική κυβέρνηση είναι αρκετά προσεκτική ώστε να πιέσει αλλά” να μην ξεπεράσει τη γραμμή”. Φαίνεται ότι ο Πασινιάν θέλει να καταστήσει τη Ρωσία υπεύθυνη για όλες τις αποτυχίες και τις κακοτυχίες της Αρμενίας, οπότε η Ρωσική κυβέρνηση δεν θέλει να του δώσει επιπλέον επιχειρήματα.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge