4-9-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Με αρκετά συγκρατημένη αισιοδοξία μεταβαίνει αύριο στην Άγκυρα ο υπεξ Γιώργος Γεραπετρίτης και η Ελληνική αντιπροσωπία για την σημαντική προπαρασκευαστική συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν εν όψει της συνάντησης κορυφής Μητσοτάκη- Ερντογάν σε δυο εβδομάδες στη Νεα Υόρκη στο περιθώριο της 78ης ετησίας Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Τα τελευταία 24ωρα πραγματοποιήθηκαν στο υπουργείο εξωτερικών συσκέψεις των διπλωμάτων υπό τον Γιώργο Γεραπετρίτη για ενδεχόμενη επιστροφή στις σχετικές συζητήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ανάμεσα σε επιτελείς των δυο ΓΕΕΘΑ, αλλά και για ζητήματα της λεγόμενης πιο “χαλαρής ατζέντας”,όπως οι μεταφορές, η περιβαλλοντική συνεργασία, οι θαλάσσιες συγκοινωνίες, η οικονομική-εμπορική συνεργασία κα (αναμένεται μία συνάντηση των αρμοδίων υφυπουργών Φραγκογιάννη και Ατσαπάρ μέσα στον Οκτώβριο). Τις επαφές των δυο υπουργών παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον η Ουάσιγκτον, το Βερολίνο, ο επίτροπος για την εξωτερική πολιτική και ασφάλεια της ΕΕ Ζοσέπ Μπορέλ και το ΝΑΤΟ.
Η “σκληρή ατζέντα” είναι αρκετά δύσκολη με την διαδικασία των όποιων επαφών και εξελίξεων να προβλέπεται ότι θα είναι μακροχρόνια. Η Αθήνα εμμένει στα θέματα της οριοθέτησης των ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας,αλλά η Άγκυρα είναι δεδομένο ότι έχει πάντοτε στο μυαλό της πολλά και διευρυμένα ζητήματα, που προσκρούουν σε δικές μας “κόκκινες γραμμές”. Επιπλέον οι συνεχείς αναφορές της Τουρκικής ηγεσίας στο Τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019/ 2022, το ναυτικό δόγμα της “Γαλάζιας Πατρίδας”, τα γεγονότα της Πύλας στη Πράσινη Γραμμή στη Κύπρο (έστω και αν το Κυπριακό δεν είναι στα ακραιφνώς διμερή θέματα), σε συνδυασμό και με την πρόσφατη λεκτικά επιθετική αναφορά για ιστορικά θέματα(από το βήμα της ναυτικής ακαδημίας) από την πλευρά Ερντογάν , περιορίζουν αρκετά τις επιλογές για δυναμική προώθηση των θεμάτων.Πέραν των συναντήσεων σε Βίλνιους και Νέα Υόρκη -υπό λογικές συνθήκες- έπεται μέσα στο φθινόπωρο και η σύνοδος της Θεσσαλονίκης του διμερούς Ανωτάτου Συμβουλίου με την συμμετοχή των δυο ηγετών και πλειάδας υπουργών.
Στο μεταξύ σήμερα συναντώνται στη Κύπρο στα πλαίσια της τριμερούς Ελλάδος-Κύπρου και Ισραήλ οι Μητσοτάκης, Χριστοδουλίδης, και Νετανιέχου , με κύρια θέματα στην ατζέντα τα ενεργειακά, καθώς και περιφερειακής ασφάλειας. Ο Νετανιέχου έφθασε από χθες στη Λεμεσό και συζήτησε με τον Κύπριο πρόεδρο το Κυπριακό, την κατάσταση στη Μέση Ανατολή Συρία, Λίβανος, Γάζα κα), τα ενεργειακά,τις σχέσεις ΕΕ -Ισραήλ καθώς και θέματα της ανατολικής Μεσογείου.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της προεδρίας στη Λευκωσία η συνάντηση των δύο ηγετών αποτελεί συνέχεια της επίσκεψης του Nίκου Χριστοδουλίδη στο Ισραήλ τον περασμένο Μάιο, ενώ μετά τη συνάντηση των δυο ηγετών ακολούθησαν διευρυμένες συνομιλίες μεταξύ των αντιπροσωπειών των δύο χωρών.Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είχε επίσης χθες βράδυ συνάντηση στη Λεμεσό με τον πρώην πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη.Έρντογαν -Πούτιν
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει σήμερα συνομιλίες με τον Ερντογάν στο θέρετρο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας, καθώς η Άγκυρα και τα Ηνωμένα Έθνη επιδιώκουν να αναβιώσουν μια συμφωνία εξαγωγής σιτηρών της Ουκρανίας που ίσχυσε για ένα χρόνο και βοήθησε στην ανακούφιση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης. Η Ρωσία αποχώρησε από τη συμφωνία τον Ιούλιο διαμαρτυρόμενη ότι οι δικές της εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων αντιμετώπιζαν εμπόδια και ότι δεν πήγαιναν αρκετά από τα ουκρανικά σιτηρά σε χώρες που είχαν ανάγκη. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ είπε ότι ο Ερντογάν, ο οποίος στο παρελθόν έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να πείσει τον Πούτιν να τηρήσει τη συμφωνία, έχει συνομιλίες με τον Ρώσο πρόεδρο αλλά δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες.(πληροφορίες του υπογράφοντα αναφέρουν ότι θα συζητηθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι ενεργειακοί αγωγοί, ο πυρηνικός σταθμός του Ακουγιού και η κατάσταση στη βόρεια Συρία) . Ο Τούρκος υπουργός εξωτερικών Χακάν Φιντάν(που βρίσκεται για μονοήμερη επίσκεψη στο Ιράν) συνάντησε τον Ρώσο υπουργό άμυνας Σεργκέι Σόιγκου στη Μόσχα την περασμένη Παρασκευή και συζήτησαν για τα σιτηρά πριν από τη σημερινή συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν.

Ο Σόιγκου είπε ότι δεν φταίει η Ρωσία(!) που η συμφωνία για τα σιτηρά απέτυχε και επανέλαβε τη ρωσική θέση ότι η Μόσχα θα επέστρεφε σε αυτήν αν εκπληρωθούν όλες οι υποσχέσεις που δόθηκαν στη Ρωσία. Η συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας είχε ως στόχο την καταπολέμηση μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης που σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη έχει επιδεινωθεί από την αρχή της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, Γίνονται κινήσεις για την αναβίωση της συμφωνίας. Ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε προχθές ότι έστειλε στον Ρώσο υπουργό εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ «μια σειρά από συγκεκριμένες προτάσεις» με στόχο την αναβίωση μιας συμφωνίας που θα επέτρεπε την ασφαλή εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Ο υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας δήλωσε στη Μόσχα την περασμένη Πέμπτη ότι η αναβίωση της συμφωνίας είναι σημαντική για τον κόσμο.

Οι τιμές του σιταριού στις ΗΠΑ αυξήθηκαν την Παρασκευή, αν και ο Λαβρόφ δήλωσε την Πέμπτη ότι η Ρωσία δεν είδε κανένα σημάδι ότι θα λάβει τις εγγυήσεις που απαιτούνται για την αναβίωση της συμφωνίας για τα σιτηρά. Ο Λαβρόφ είπε ότι η Δύση διαλαλούσε τη συζήτηση για παγκόσμια επισιτιστική κρίση καθώς οι τιμές παρέμειναν γύρω στα επίπεδα του 2021 και αγνόησε τη δέσμευση του Πούτιν να προμηθεύσει τις Αφρικανικές χώρες( Μπουρκίνα Φάσο, τη Ζιμπάμπουε, το Μάλι, τη Σομαλία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την Ερυθραία) ως και 50.000 τόνους σιτηρών τη κάθε μία δωρεάν. Για να πειστεί η Μόσχα να εγκρίνει την αρχική συμφωνία, γνωστή από τους διπλωμάτες ως “Πρωτοβουλία για τα σιτάρια της Μαύρης Θάλασσας” συνάφθηκε μια τριετής συμφωνία βάσει της οποίας αξιωματούχοι του ΟΗΕ συμφώνησαν να βοηθήσουν τη Ρωσία με τις δικές της εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων.

Ο Λαβρόφ είπε ότι συζήτησε την πρωτοβουλία του Πούτιν να προμηθεύσει έως και 1 εκατομμύριο τόνους ρωσικών σιτηρών στην Τουρκία σε μειωμένες τιμές για μεταγενέστερη επεξεργασία σε τουρκικά εργοστάσια και αποστολή σε χώρες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Αυτή η πρόταση συζητείται επίσης με το Κατάρ. Ένα από τα βασικά αιτήματα της Μόσχας είναι η επανασύνδεση της Ρωσικής Αγροτικής Τράπεζας στο σύστημα διεθνών πληρωμών SWIFT. Η ΕΕ το διέκοψε τον Ιούνιο του 2022. Ενώ οι ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων δεν υπόκεινται στις κυρώσεις της Δύσης που επιβλήθηκαν μετά τη ρωσική εισβολή, η Μόσχα είπε ότι οι περιορισμοί στις πληρωμές, τα logistics και την ασφάλιση έχουν εμποδίσει τις αποστολές. Δύο φορτηγά πλοία αναχώρησαν από λιμάνι κοντά στην Οδησσό, δήλωσε την Παρασκευή ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Ουκρανίας ( το τρίτο και το τέταρτο που διέρχονται από ουκρανικά λιμάνια βαθέων υδάτων μέσω της Μαύρης Θάλασσας από τότε που η Ρωσία αποσύρθηκε από τη συμφωνία ασφαλούς διέλευσης ενώ τα πλοία διέρχονται μέσα από Βουλγαρικά και Ρουμανικά χωρικά ύδατα). Την ίδια στιγμή αυξάνονται οι εξαγωγές Ουκρανικών σιτηρών από λιμάνια του Δούναβη προς Ευρωπαϊκούς προορισμούς.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge