1-9-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Μιλώντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας προ 4 εβδομάδων , ο Πούτιν είπε ότι “τα δυτικά εδάφη της Πολωνίας είναι ένα δώρο του Στάλιν στους Πολωνούς”(!). Αυτό που δεν είπε, είναι ότι η Σοβιετική Ένωση προσάρτησε τα ανατολικά εδάφη της Πολωνίας ως μέρος της διχοτόμησης της χώρας με τη Ναζιστική Γερμανία, όπως συμφωνήθηκε στο άθλιο και απαράδεκτο Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ (υπεξ των Στάλιν αι Χίτλερ) που υπογράφηκε πριν από ογδόντα τέσσερα χρόνια (αυτές τις ημέρες).Την παραμονή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Μόσχα συνήψε τη συμφωνία με αυτό που θεωρούσε ως την κατεξοχήν απειλητική δύναμη στην Ευρώπη(Ναζιστική Γερμανία) για να διαιρέσει τα μικρότερα έθνη μεταξύ τους.

Σήμερα, η Ρωσία του Πούτιν επιδιώκει παρόμοια ανίερη “ρύθμιση” με την εισβολή της στην Ουκρανία.Το Κρεμλίνο προσπαθεί για άλλη μια φορά να επεκτείνει τα σύνορά του με τη βία και να κάνει μια συμφωνία με κάποια μεγάλη δύναμη σε βάρος της μικρότερης χώρας που θέλει να κατακτήσει. Ορισμένοι ανυπόμονοι δυτικοί ηγέτες ,συνωμοσιολογούντες , ανιστόρητοι και γενικότερα άσχετοι και κακο-πληροφορημένοι αναλυτές (που δεν εμβαθύνουν) δεν κατανοούν τις δυσκολίες που είναι εγγενείς στην Ουκρανική αντεπίθεση σε καλά προετοιμασμένες αμυντικές θέσεις(πολλαπλά ναρκοθετημένες και με αντιαρματικά χαρακώματα κλπ) ανησυχούν(!) για την σχετικά αργή πρόοδο της αντεπίθεσης των δυνάμεων του Κιέβου..

Αυτό οδήγησε τους γνωστούς φιλορώσους πολιτικούς σχολιαστές πασιφιστές και άσχετους σε μία ενισχυμένη συζήτηση για πιθανή διευθέτηση της σύγκρουσης μέσω διαπραγματεύσεων . Η Ρωσία θα συνεχίσει να επιδιώκει μια μεγάλη συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την «ευρωπαϊκή ασφάλεια» με βάση τα συμφέροντα της Μόσχας και χωρίς τη συμβολή των εθνών που επηρεάζονται, ιδιαίτερα της Ουκρανίας. Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας οι πολιτικοί , οι στρατιωτικοί και οι διπλωμάτες των ΗΠΑ να συμπεριλάβουν πλήρως το Κίεβο σε όλες τις μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Αυτό ισχύει επίσης για τυχόν διαλόγους . Διαφορετικά, οι ΗΠΑ θα ενίσχυαν την εσφαλμένη πεποίθηση της Μόσχας ότι -όπως έκανε το 1939 με τη Ναζιστική Γερμανία- μπορεί να εμπλακεί σε εδαφικό εμπόριο εδαφών , εξαναγκάζοντας μικρότερα κράτη σε βαριές υποχωρήσεις και κάνοντας επαχθείς διαπραγματεύσεις με μεγαλύτερα.

Επιπλέον, η περιφρόνηση του Πούτιν για την κυριαρχία των μικρότερων κρατών καταδεικνύει ότι μόνο οι εγγυήσεις ασφαλείας που υποστηρίζονται από ορατή και ισχυρότατη στρατιωτική δύναμη μπορούν να αποτρέψουν την όποια μελλοντική ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας. Η Ουκρανία και η Ρωσία κάποτε θα έρθουν στο τραπέζι για να συμφωνήσουν κάποιου είδους όρους για να σταματήσουν οι εχθροπραξίες. Αλλά αν οι δυτικοί ηγέτες θέλουν αυτές οι διαπραγματεύσεις και τα επακόλουθά τους να είναι επιτυχείς, θα κάνουν καλά να έχουν κατά νου το ανθρώπινο και εδαφικό κόστος του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ .
Σφαίρες επιρροής

Στις 23 Αυγούστου 1939, η τότε Ναζιστική Γερμανία και η Σταλινική Σοβιετική Ένωση υπέγραψαν αυτό που έγινε γνωστό ως Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ από τους υπουργούς εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας, Βιάτσεσλαβ Μολότοφ και Γιόακιμ φον Ρίμπεντροπ. Για τον κόσμο, ήταν ένα σύμφωνο μη επίθεσης. Ενώ πολλοί υποψιάζονταν ότι οι χώρες διεξήγαγαν επίσης εδαφικές εμπορικές συναλλαγές , ο γενικός πληθυσμός έμαθε για τα μυστικά πρωτόκολλα που οριοθετούσαν τις σοβιετικές και γερμανικές «σφαίρες αμοιβαίου ενδιαφέροντος στην Ανατολική Ευρώπη» μέχρι τις δίκες της Νυρεμβέργης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.(ο υπογράφων αποκάλυψε στο εξωτερικό σε συνεργασία με άλλους αναλυτές την περίοδο 1989-1994 πολλά και απαράδεκτα έγγραφα). Τα πρωτόκολλα της ντροπής χώρισαν την Πολωνία μεταξύ των δύο δυνάμεων, ενώ παραχωρούσαν τη Φινλανδία, τα κράτη της Βαλτικής και τη Βεσσαραβία (η οποία ήταν μέρος της Ρουμανίας και ευθυγραμμίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη σύγχρονη Μολδαβία) στη Σοβιετική Ένωση. Η Γερμανία εισέβαλε στη δυτική Πολωνία περίπου μια εβδομάδα αργότερα, την 1η Σεπτεμβρίου 1939, και στις 17 Σεπτεμβρίου η τότε Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην ανατολική Πολωνία. Στις 22 Σεπτεμβρίου, οι Σοβιετικοί και οι Ναζί στρατιώτες πραγματοποίησαν κοινή στρατιωτική παρέλαση στο Μπρεστ-Λιτόφσκ.
Η κυριαρχία της Πολωνίας ήταν μόνο το πρώτο ντόμινο που ανέτρεψε το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ. Δύο ημέρες μετά την παρέλαση της με τους Ναζί στο Μπρεστ-Λιτόφσκ, η Σοβιετική Ένωση έστρεψε την προσοχή της στα κράτη της Βαλτικής και τη Φινλανδία, αναγκάζοντας και τις τέσσερις χώρες να υπογράψουν “συμφωνίες αμοιβαίας βοήθειας”(!) που θα επέτρεπαν στην αλήστου μνήμης Σοβιετική Ένωση να αναπτύξει στρατεύματα στο έδαφός τους. Τα τρία κράτη της Βαλτικής(Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία) συμφώνησαν οδυνηρά, ενώ η άρνηση της Φινλανδίας να υπογράψει οδήγησε στον Χειμερινό Πόλεμο του 1939-1940. Όταν η Φινλανδία τελικά παραχώρησε σχεδόν το 10% της επικράτειάς της στη Σοβιετική Ένωση για να διατηρήσει την κυριαρχία της, οι Σοβιετικοί έστρεψαν την προσοχή τους ξανά στα κράτη της Βαλτικής. Ενώ ο Χειμερινός Πόλεμος ήταν σε εξέλιξη, οι Σοβιετικοί είχαν ήδη σταθμεύσει στρατεύματα στα μικρά κράτη της Βαλτικής. Χρησιμοποίησε την παρουσία αυτών των στρατευμάτων και τους ναυτικούς αποκλεισμούς για να παραβιάσει τους κανόνες στις συνθήκες αμοιβαίας βοήθειας που είχαν εγγυηθεί την κυριαρχία των κρατών της Βαλτικής εγκαθιστώντας κυβερνήσεις ανδρείκελου που δήλωναν ότι ήθελαν να ενταχθούν στη Σοβιετική Ένωση.

Μετά την προσάρτηση των χωρών της Βαλτικής στη τότε Σοβιετική Ένωση, δεκάδες χιλιάδες Βαλτικοί πολίτες και στρατιώτες είτε σκοτώθηκαν είτε απελάθηκαν και δεν ανέκτησαν την κυριαρχία τους μέχρι την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης την περίοδο 1989-1991. Η Μόσχα έχει πάει πέρα δώθε για το αν και πώς θα αναγνωρίσει τα μυστικά πρωτόκολλα του συμφώνου. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε την ύπαρξή τους. Υπό τη glasnost το 1989, η Σοβιετική Ένωση του αείμνηστου Μιχαήλ Γκορμπατσόφ αναγνώρισε το σύμφωνο και το κατέστησε γνωστό μέσα από τα αρχεία. Πιο πρόσφατα, ο Πούτιν χαρακτήρισε το σύμφωνο αναγκαίο κακό(!) και το Κρεμλίνο προσπάθησε να το αποκαταστήσει, είτε σημειώνοντας ότι η διαίρεση του κόσμου σε σφαίρες επιρροής ήταν συνήθης πρακτική εκείνη την εποχή είτε κατηγορώντας την Πολωνία, την Εσθονία και τη Λετονία για τον ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.(!) Που μας φέρνει πίσω στο σήμερα.

Τα μαθήματα του συμφώνου για την Ουκρανία
Τόσο με τα λόγια όσο και με τις πράξεις του, ο Πούτιν αποδεικνύει ότι δεν πιστεύει στην κυριαρχία των μικρών κρατών Πιστεύει στο εμπόριο εδαφών μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, και έτσι είναι μόνο οι εγγυήσεις ασφάλειας μιας μεγάλης δύναμης και η άρνηση του εμπορίου εδαφών που μπορούν να τον αποτρέψουν. Μέχρι να ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ(που ασφαλώς και θα γίνει) οι Ουκρανοί παραμένουν ευάλωτοι σε επιθέσεις ανεξάρτητα από το πόσες φορές οι ηγέτες της Μόσχας διαβεβαιώνουν ότι θα σεβαστούν την ουκρανική κυριαρχία. Οτιδήποτε εκτός από αξιόπιστες εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία δεν θα αποτρέψει τη Ρωσία. Το Μνημόνιο της Βουδαπέστης του 1994 (Κλίντον , Μέιτζορ και Γιέλτσιν)παρείχε διαβεβαιώσεις στην Ουκρανία (και η Ρωσία) η οποία δεν το σεβάστηκε και εισέβαλε ούτως ή άλλως το 2014. Οι Ηνωμένες Πολιτείες , οι σύμμαχοι και οι εταίροι τους αύξησαν την οικονομική και στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία μετά την εισβολή του 2014, και πάλι τον Φεβρουάριο του 2022. Και παρόλα αυτά, η Ρωσία εισέβαλε από το Ντονμπάς μέχρι την ανατολική Ζαπορίζια.Οι υποσχέσεις για παροχή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας στην Ουκρανία δεν έχουν μακροπρόθεσμη ισχύ και δεν θα αποτρέψουν τις μελλοντικές ρωσικές εισβολές
Η ελπίδα ότι η Ρωσία θα συνθηκολογήσει μπροστά στις μακροπρόθεσμες οικονομικές δεσμεύσεις των ΗΠΑ ή της Ομάδας των Επτά (G7) στην Ουκρανία, αγνοεί τη μακρά ιστορία της Ρωσίας να μπορεί να απορροφά τον πόνο και την τιμωρία(κυρώσεις κλπ) για να κερδίσει. Πράγματι, τα θεωρεί αυτό ως ένα από τα μεγαλύτερα δυνατά της σημεία έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και των δημοκρατικών συμμάχων και εταίρων τους. Για να αποτρέψει πλήρως τις μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις, η Ουκρανία πρέπει να λάβει πολυδιάστατες, σαφέστατες και επιβεβαιωμένες εγγυήσεις ασφαλείας που θα υποστηρίζονται από έναν στρατιωτικό μηχανισμό επιβολής. Στην ιδανική περίπτωση, αυτό θα σήμαινε ένταξη στο ΝΑΤΟ. Δεδομένων των εγγενών πολιτικών δυσκολιών της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ(για 2-3 χρόνια) πιθανότατα θα είναι απαραίτητες προσωρινές εγγυήσεις ασφαλείας σε διμερή ή πολυμερή βάση. Αυτό μπορεί να λάβει τη μορφή μιας πολυεθνικής ειρηνευτικής δύναμης(ΝΑΤΟ-ΕΕ-Ασιατικά συμμαχικά κράτη) μιας δύναμης θαλάσσιας ασφάλειας που να συνοδεύει πλοία σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα(ΝΑΤΟ) ή κάτι περισσότερο παρόμοιο με μια Δύναμη Ασφαλείας – Ανασυγκρότησης. Όποια και αν είναι η ακριβής μορφή της, είναι επιτακτική ανάγκη οποιαδήποτε εγγύηση στο Κίεβο να υποστηρίζεται από έναν αξιόπιστο στρατιωτικό μηχανισμό επιβολής. Όπως δείχνει η ιστορία, η Μόσχα δεν θα σεβαστεί τίποτα λιγότερο.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge