6-8-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η Ρωσία έχει μετατρέψει μεγάλο μέρος της Μαύρης Θάλασσας σε άλλο ένα θέατρο παρατεταμένων πολεμικών συγκρούσεων, προσθέτοντας μια σημαντική θαλάσσια διάσταση στην υφιστάμενη διάσταση του χερσαίου πολέμου. Αυτή η σύγκρουση στη θάλασσα αναπαράγει ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά των προϋπαρχόντων παρατεταμένων συγκρούσεων που ξεκίνησε η Ρωσία(η μόνη υπεύθυνη) στην ξηρά γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, ιδίως στην Αμπχαζία, στη Νότια Οσετία(της Γεωργίας το 2008) στην Υπερδνειστερία στη Μολδαβία,στο Ντονμπάς και στην Κριμαία(στην Ουκρανία).Σε αυτή την εμπλοκή της , η Μόσχα ακολουθεί ένα στημένο μοντέλο.

Πρώτο, η ανάφλεξη της στρατιωτικής σύγκρουσης δίνει τη δυνατότητα στη Ρωσία να αποκτήσει πλήρη έλεγχο σε μια συγκεκριμένη περιοχή και αυτός είναι ένας θαλάσσιος χώρος στην περίπτωση της Μαύρης Θάλασσας.

Δεύτερο, η Ρωσία καταλαμβάνει το έδαφος ή επιβάλει ναυτική και αεροπορική υπεροχή στην προκειμένη περίπτωση, που είναι εξ ορισμού αδιαμφισβήτητη.

Τρίτο, η παρουσία της Ρωσίας ipso facto αποτρέπει την είσοδο ξένων δυνάμεων ή κάποια σημαντική διεθνή εποπτεία, όπως φαίνεται και σε αυτή την περίπτωση: οι δυτικές ναυτικές δυνάμεις έχουν κρατηθεί μακριά από τη Μαύρη Θάλασσα από τον Ιανουάριο του 2022 (η συλλογή πληροφοριών από απόσταση εξακολουθεί να παραμένει δυνατή).
ΤέταρτοΗ Ρωσία προσαρτά de-facto τμήματα του εδάφους της χώρας, στην οποία επιτίθεται μετατοπίζοντας μονομερώς και προφανώς παράνομα τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα (σε αυτή την περίπτωση, καταλαμβάνοντας τμήματα των χωρικών υδάτων και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών αυτής της χώρας πχ της Ουκρανίας από το 2014 έως σήμερα και της Γεωργίας το 2008).

Πέμπτο, η Μόσχα θέτει την ελεγχόμενη περιοχή εκτός της εμβέλειας του διεθνούς δικαίου επιβάλλοντας τους δικούς της κανόνες για τη ναυσιπλοΐα και το εμπόριο στη Μαύρη Θάλασσα, όπως παραδειγματικά έκανε τόσο με τη συμφωνία σιτηρών όσο και με την πρόσφατη αναστολή της συμφωνίας.

Έκτο, η Ρωσία επιφυλάσσεται(!) της επιλογής παύσης και επανέναρξης στρατιωτικών ενεργειών κατά βούληση σε αυτόν τον θαλάσσιο χώρο σύμφωνα με το πρότυπο που παρατηρήθηκε σε προηγούμενες παρατεταμένες συγκρούσεις στην ξηρά.
Από την άλλη πλευρά, η συμφωνία για τα σιτηρά που έχει ανασταλεί , επαναλαμβάνει τις προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες αντιμετώπισης των παρατεταμένων συγκρούσεων σε αυτή την περιοχή μέσω συνεργασίας με την διαρκώς επιτιθέμενη Ρωσία. Αυτή η προσέγγιση θεωρεί τη Ρωσία ως επιδιώκουσα την επιθυμητή, λύση των προβλημάτων και ως σταθεροποιητή(!) αντί να την αναγνωρίζει ως πηγή βίαιης αποσταθεροποίησης και κύρια πρόκληση του πολέμου. Η συμφωνία για τα σιτηρά θυμίζει εκείνες τις προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες .
Οι προεκτάσεις και επιπτώσεις των ανωτέρω είναι πάρα πολλές και προκαλούν εύλογα ερωτηματικά για την απαράδεκτη και πολεμοχαρή συμπεριφορά της.

Πρώτο ‘ Η Ρωσία αντιμετωπίζει μια ενιαία διάσταση της σύγκρουσης ( ως και μια παράγωγη οικονομική διάσταση ) αποτυγχάνοντας να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει την ουσία της σύγκρουσης
Δεύτερο: Οι διεθνείς συντάκτες ως και υποστηρικτές της συμφωνίας για τα σιτηρά έχουν ‘κλείσει τα μάτια τους” στην κάθετη, ξεκάθαρη ως και πολυδιάστατη παραβίαση του διεθνούς δικαίου από τη Ρωσία σε μεγάλο μέρος της Μαύρης Θάλασσας (όπως στην ηπειρωτική Ουκρανία και σε όλες τις παρατεταμένες συγκρούσεις στην περιοχή). Έτσι, τα Ηνωμένα Έθνη και άλλα κράτη προσπαθούν να διατηρήσουν τη συμφωνία επί των σιτηρών λειτουργώντας με κανόνες και όρους σχεδιασμένους από τη Ρωσία.(!)
Τρίτο: Όλες οι παρατεταμένες συγκρούσεις στην περιοχή που καθοδηγούνται από τη Ρωσία έχουν δείξει τους κινδύνους της σύναψης συμφωνιών με τη Μόσχα ειδικά όταν οι δυτικές δυνάμεις απουσιάζουν από το θέατρο και έχουν μικρή όρεξη να εισέλθουν σε αυτό.
Τέταρτο: Σε τέτοιες συνθήκες, η Ρωσία από μόνη της έχει την εξουσία να επιβάλει την όποια συμφωνία ή να επιλέξει μέρη της, να επιβάλει την ερμηνεία της συμφωνίας η ίδια ,να υπερβεί τους όρους της συμφωνίας, να την παραβιάσει ευθέως ή να απειλήσει να τη διακόψει(όλα ατιμώρητα)
Πέμπτο: Το διεθνές πλαίσιο που δημιουργήθηκε για τη διαχείριση της συμφωνίας για τα σιτηρά, που περιλαμβάνει τη Ρωσία, τον ΟΗΕ, την Τουρκία και την Ουκρανία, θυμίζει επίσης τις προηγούμενες παρατεταμένες συγκρούσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Αποκλείει τις δυτικές δυνάμεις, επιτρέπει στη Ρωσία να ασκεί απαράμιλλο εκβιασμό με χρήση των οικονομικών κινήτρων που προσφέρει η Μόσχα στην Άγκυρα.(με αποτέλεσμα η Τουρκία να μην αντιδρά)

Έκτο :Ένα τέτοιο διεθνές πλαίσιο, όσο ανεπαρκές και αν είναι από μόνο του, προσδίδει μια όψη “νομιμότητας’ στις εντελώς παράνομες ενέργειες της Ρωσίας, όπως σε προηγούμενες περιπτώσεις. Η μονομερής αναστολή της “Πρωτοβουλίας” για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας από τη Ρωσία (η οποία επέτρεψε στην Ουκρανία να εξάγει γεωργικά προϊόντα) σημαίνει, στην πράξη: ακύρωση του «ανθρωπιστικού διαδρόμου» εντός του οποίου η Ρωσία επέτρεψε σε εμπορικά πλοία να περάσουν από τα διεθνή ύδατα της Μαύρης Θάλασσας ως και ανάκληση των εγγυήσεων του Κρεμλίνου περί ασφαλούς εμπορικής ναυσιπλοΐας μέσω αυτού του διαδρόμου ή αλλού στη Μαύρη Θάλασσα,(είτε σε διεθνή είτε σε Ουκρανικά χωρικά ύδατα και εναέριο χώρο.)

Αυτές οι «εγγυήσεις» ήταν καταρχήν υπό όρους, και η Μόσχα εξέλαβε τον εαυτό της ως αδέσμευτη από τις 17 Ιουλίου, την ημέρα που ανέστειλε τη συμφωνία για τα σιτηρά. Ως εκ τούτου, το Ρωσικό υπουργείο άμυνας εξέδωσε μια γενική προειδοποίηση στις 18 Ιουλίου: «Σε ισχύ από τις 00:00 ώρα Μόσχας στις 20 Ιουλίου, όλα τα πλοία που κατευθύνονται προς Ουκρανικά λιμάνια θα θεωρούνται ως πιθανοί μεταφορείς στρατιωτικών φορτίων» . Ταυτόχρονα, το Ρωσικό υπουργείο εξωτερικών ενημέρωσε τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό/IMO (μια εξειδικευμένη υπηρεσία του ΟΗΕ): «Σε ισχύ από τις 18 Ιουλίου, η Ρωσία ακυρώνει τον ανθρωπιστικό διάδρομο και αποσύρει τις εγγυήσεις της για την ασφάλεια της ναυτιλίας στη Μαύρη Θάλασσα» Από τις 18 Ιουλίου έως τις 24 Ιουλίου, η Ρωσία εξαπέλυσε επανειλημμένα επιθέσεις με drones και πυραύλους στην Οδησσό, το κοντινό λιμάνι Τσορνομόρσκ, και, χωρίς προηγούμενο, σε λιμάνια της ενδοχώρας της Ουκρανίας κατά μήκος του ποταμού Δούναβη που χρησιμεύουν ως σημεία εξαγωγής σιτηρών(Ρένι-Ιζμαίλ, Κάλι κα) και μάλιστα πολύ κοντά σε Ρουμανικό έδαφος.

Ανώτατοι Ρώσοι αξιωματούχοι υποστήριξαν ποικιλοτρόπως και θρασύτατα ότι τα χτυπήματα ήταν «προληπτικά» ή «αντεκδικητικά»(!). Σύμφωνα με το υπουργείο εξωτερικών, τα πλήγματα αυτά είχαν στόχο λιμενικές εγκαταστάσεις όπου προετοιμάζονταν τρομοκρατικές ενέργειες(!) κατά της γέφυρας του Στενού του Κερτς και της Σεβαστούπολης . Σύμφωνα με τη Ρωσική αντιπροσωπεία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Μόσχα ισχυρίστηκε χωρίς στοιχεία ότι η Ουκρανία χρησιμοποίησε τη συμφωνία για τα σιτηρά για να συγκαλύψει στρατιωτικές δραστηριότητες και τα λιμάνια της συμμετέχουν στη συμφωνία για την παραλαβή δυτικών όπλων(!). Η Ρωσία θεωρεί τα Ουκρανικά λιμάνια ως νόμιμους στόχους, τα ξένα πλοία που κατευθύνονται προς αυτά τα λιμάνια ως πιθανούς μεταφορείς στρατιωτικού φορτίου και τις χώρες σημαίας τέτοιων πλοίων ως εμπλεκόμενα στη σύγκρουση υποστηρίζοντας το Κίεβο..
Η Μόσχα ανακάλυψε αυτές τις “άθλιες δραστηριότητες” μόνο όταν διέκοψε τη συμφωνία για τα σιτηρά, και όχι κατά τους 12 μήνες λειτουργίας της συμφωνίας της Κωνσταντινούπολης.. Η συμφωνία για τα σιτηρά ήταν εγγενώς εσφαλμένη από την έναρξή της. Η Ρωσία την ανέστειλε όχι μόνο επειδή οι όροι της Μόσχας παραμένουν ανεκπλήρωτοι μέχρι σήμερα. Πέρα από αυτό, ο πλήρης αποκλεισμός των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας επιτρέπει στη Μόσχα να μετακινηθεί στις θέσεις των αγορών του Κιέβου παγκοσμίως, αποκόπτοντας έτσι την Ουκρανία από μια σημαντική πηγή εθνικών εσόδων της και μεγιστοποιώντας τα αγροτικά και όχι μόνο συμφέροντα της Ρωσίας.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge