5-8-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η πρόσφατη ανακοίνωση της Άγκυρας ( Ιούνιος 2023 )σχετικά με τη μείωση της μεγάλης εξάρτησης της Τουρκίας από το Ρωσικό φυσικό αέριο προκάλεσε σοκ στους περιφερειακούς ενεργειακούς τομείς. Ο Μπέρις Εκιντζί, εν ενεργεία γενικός διευθυντής του Τμήματος Ενέργειας του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών, έκανε αυτή την πρωτοποριακή δήλωση κατά τη διάρκεια διάσκεψης για την ενεργειακή ασφάλεια που πραγματοποιήθηκε στην Ουάσιγκτον. Επί του παρόντος, βρίσκεται στο 36 -37% της Τουρκικής κατανάλωσης, η εξάρτηση από το Ρωσικό αέριο αλλά τα λεχθέντα έχουν εγείρει ανησυχίες για γεωπολιτικές “ευπάθειες” ως και οικονομικούς περιορισμούς .

Στη διαφοροποίηση των πηγών φυσικού αερίου της, η Άγκυρα αναζητά ευκαιρίες στην Κασπία Θάλασσα, στην Ανατολική Μεσόγειο και ερευνά νέες πιθανές πηγές στο Ιράκ. Το 2021, η Τουρκία εισήγαγε περίπου το 44,9% των προμηθειών της φυσικού αερίου από τη Ρωσία, το 16% από το Ιράν, το 15% από το Αζερμπαϊτζάν, το 10,2% από την Αλγερία και το 8,1% από τις Ηνωμένες Πολιτείες . Έτσι, φαίνεται ότι οι επιπτώσεις αυτού του φιλόδοξου εγχειρήματος θα είναι εκτενείς, θέτοντας τις βάσεις για έντονους γεωπολιτικούς ελιγμούς και διαμορφώνοντας τη μελλοντική δυναμική του περιφερειακού ενεργειακού τοπίου. Τον Μάιο του 2023, η Άγκυρα και η Μόσχα συμφώνησαν να αναβάλουν τις πληρωμές για Ρωσικό φυσικό αέριο προς την Τουρκία που υπερβαίνουν ένα άγνωστο όριο

Στο Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης τον Ιούνιο του 2023, η Ρωσία εξέφρασε προσδοκίες για την επιτάχυνση του προτεινόμενου έργου κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία, με την Gazprom να υποβάλλει ένα εννοιολογικό έγγραφο για την ανάπτυξή του. Συνολικά, η πρόσφατη άνοδος των τιμών της ενέργειας οδήγησε σε διπλασιασμό των εισαγωγών ενέργειας της Τουρκίας, προκαλώντας δυναμική ενεργειακή διπλωματία από την Άγκυρα . Ως εκ τούτου, η Τουρκία στοχεύει να γίνει κεντρικός κόμβος για τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Επιδιώκει να προσελκύσει διεθνείς επενδύσεις από εξέχουσες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου για να ενισχύσει τον ενεργειακό της τομέα και να γίνει πιο ενεργός παίκτης στις παγκόσμιες αγορές . Έτσι, η Τουρκική κυβέρνηση, φέτος, ανακοίνωσε σχέδια για έναρξη υλοποίησης του έργου του κέντρου διανομής φυσικού αερίου όπως πρότεινε η Μόσχα, μετά από διαπραγματεύσεις με άλλες χώρες τροφοδοσίας αερίου για την εξασφάλιση επαρκών προμηθειών για αυτόν τον πιθανό κόμβο.

Ενώ αυτό μπορεί να θεωρηθεί ότι η Τουρκία βαθαίνει την εξάρτησή της από τη Ρωσία, η Άγκυρα έχει εκφράσει τις προθέσεις της να χρησιμοποιήσει τον κόμβο φυσικού αερίου όχι μόνο για Ρωσικό αέριο αλλά και για εξαγωγές ενέργειας προς άλλες χώρες. Επιπλέον, η Τουρκία συνεχίζει αδιάκοπες τις γεωτρήσεις της. Οι προοπτικές αυξάνονται για κοιτάσματα φυσικού αερίου στις περιοχές Kastamonu, Ordu και Rize κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας Και η παραγωγή ρεκόρ αναμένεται στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και στις περιοχές Gabar και Kato. Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ τόνισε τις εντατικές προσπάθειες έρευνας στη θάλασσα και τα σημαντικά αποτελέσματα από τις δραστηριότητες γεώτρησης.

Αναφέρθηκε στην πρόσφατη ανακάλυψη του πεδίου φυσικού αερίου Sakarya, του μεγαλύτερου της Τουρκίας, και τόνισε την εντατικοποίηση των επιχειρήσεων σε ανεξερεύνητες περιοχές. Πράγματι, αυτές οι προσπάθειες είναι ζωτικής σημασίας για την κάλυψη του 20% των ενεργειακών αναγκών της χώρας . Η πρόσφατη δήλωσh Ερντογάν προκάλεσε σάλο, καθώς αποκάλυψε ότι, όταν αυτό το έργο φτάσει σε πλήρη δυναμικότητα, θα μπορούσε να καλύψει περίπου το 30% των ετήσιων ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας. Αυτό το φιλόδοξο εγχείρημα όχι μόνο στοχεύει να μειώσει σημαντικά την εξάρτηση της Άγκυρας από το εισαγόμενο φυσικό αέριο, αλλά έχει επίσης τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσει το ενεργειακό τοπίο της χώρας.. Επιπλέον, η Τουρκική κυβέρνηση κινητοποιεί ενεργά ολόκληρο το δυναμικό ηλεκτρικής ενέργειας της, που περιλαμβάνει την πυρηνική ενέργεια, την ηλιακή και την αιολική ενέργεια, καθώς και την υδροηλεκτρική ενέργεια.

Ένα άλλο σημαντικό έργο στην προσπάθεια της Τουρκίας να μειώσει την εξάρτησή της από το φυσικό αέριο ειδικά από τη Ρωσία είναι ο Trans-Caspian Oil Pipeline. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Κέντρου Ενεργειακών Στρατηγικών και Πολιτικής Έρευνας στην Τουρκία Ογκουζάν Ακενέρ οι χώρες που επιθυμούν περισσότερο την υλοποίηση αυτού του αγωγού είναι το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν. Το έργο έχει σχεδιαστεί για τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν στο Αζερμπαϊτζάν και από εκεί στις διεθνείς αγορές. Το έργο αποτελείται από δύο τμήματα: έναν αγωγό πετρελαίου που μεταφέρει πετρέλαιο από το Καζακστάν στο Μπακού και έναν αγωγό φυσικού αερίου που μεταφέρει φυσικό αέριο από το Τουρκμενμπάσι στο Μπακού

Η Τουρκία έχει εκφράσει την υποστήριξή της σε αυτό το έργο, καθώς η χώρα θα αποτελέσει βασικό κρίκο για τη μεταφορά των ενεργειακών προμηθειών στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου, η Τουρκία έχει υιοθετήσει μια συνολική πολιτική με στόχο τη μείωση της εξάρτησής της από το φυσικό αέριο ενσωματώνοντας ενεργά εναλλακτικές πηγές ενέργειας, πραγματοποιώντας διάφορες έρευνες για νέα αποθέματα φυσικού αερίου και διαφοροποιώντας τις εισαγωγές φυσικού αερίου της από μια διευρυμένη ομάδα εταίρων. Τελικά, αυτές οι κινήσεις έχουν βασικές γεωπολιτικές επιπτώσεις για τη γύρω περιοχή. Αρχικά, πιθανότατα θα διαταράξει τη σχέση της Άγκυρας με τη Μόσχα, καθώς η μείωση των εισαγωγών Ρωσικού φυσικού αερίου από την Τουρκία θα μπορούσε να έχει οικονομικές και πολιτικές συνέπειες. Αυτές οι εξελίξεις ανοίγουν επίσης ευκαιρίες για δέσμευση με άλλες χώρες παραγωγής ενέργειας, όπως οι παράκτιες χώρες της Κασπίας και αυτές της Ανατολικής Μεσογείου.

Για παράδειγμα, οι Τουρκικές προσπάθειες για την αναζήτηση φυσικού αερίου από την Κασπία Θάλασσα συνεπάγονται βαθύτερη δέσμευση με χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν . Αυτό πιθανότατα θα ενισχύσει στενότερους πολιτικούς , στρατιωτικούς ως και οικονομικούς δεσμούς μεταξύ της Τουρκίας και αυτών των χωρών. Στην Ανατολική Μεσόγειο, η εξερεύνηση και η εξόρυξη αποθεμάτων φυσικού αερίου από την Τουρκία έχουν ήδη πυροδοτήσει εντάσεις και εδαφικές διαμάχες μεταξύ των κρατών της περιοχής. Στην πραγματικότητα, αυτές οι προσπάθειες μπορεί να χρησιμεύσουν για να επιδεινώσουν τις υπάρχουσες γεωπολιτικές συγκρούσεις και να αυξήσουν τις εντάσεις με χώρες όπως η Ελλάδα και η Κύπρος . Θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε περαιτέρω ανταγωνισμό και διαπραγματεύσεις μεταξύ των περιφερειακών παραγόντων για τον έλεγχο των πόρων φυσικού αερίου.

Στο μεταξύ, με την ελπίδα να διατηρήσει την επιρροή της στον ενεργειακό τομέα της Τουρκίας, η Ρωσία θα μπορούσε να κινηθεί για να προσφέρει πιο ανταγωνιστικές τιμές, πιο ευνοϊκές συμβάσεις, πρόσθετα κίνητρα και αυξημένες επενδύσεις , ασκώντας παράλληλα διπλωματική πίεση και παρέχοντας γεωπολιτικά και οικονομικά κίνητρα για να αποθαρρύνει την Άγκυρα από τη διαφοροποίησή της. εισαγωγές. Ωστόσο, καθώς η Τουρκία και η Ρωσία μοιράζονται ένα ευρύ φάσμα γεωπολιτικών σχέσεων, η Άγκυρα δεν θα μειώσει πλήρως τις εισαγωγές Ρωσικού φυσικού αερίου. Συνολικά, η επιδίωξη της Τουρκίας για προμήθειες ενέργειας από εναλλακτικές πηγές έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει τις γεωπολιτικές σχέσεις εντός της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης των σχέσεων με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας και το Ιράκ, ενώ δυνητικά επιδεινώνει τις συγκρούσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Μπορεί επίσης να εισάγει νέες προκλήσεις και εντάσεις στο γεωπολιτικό τοπίο, ειδικά σε περιοχές όπου διαδραματίζονται ήδη εδαφικές διαφορές και ανταγωνιστικά συμφέροντα.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge