17-7-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία εισέρχονται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη και ακόμα πιο λεπτεπίλεπτη χρονική περίοδο.Ακόμα και αν τα θέματα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και θαλασίων ζωνών είναι νομικά, δεν μπορούμε να τα βλέπουμε και ακτινογραφούμε μόνο από μία τέτοια οπτική γωνία. Απαιτείται να τα αναλύσουμε πολιτικά, επιχειρησιακά και στρατηγικά.Ασφαλώς για αυτά ζητήματα το νομικό πλαίσιο είναι σημαντικό, αλλά και αυτό θα πρέπει να λάβει υπόψη τις εξελίξεις στην περιοχή μας, τις επιπτώσεις του πολέμου του Πούτιν στην Ουκρανία(που έχει πολύ μέλλον), τα νέα απόρρητα σχέδια του ΝΑΤΟ που υιοθετήθηκαν στο Βίλνιους (και το επισημαίνω πολύ αυτό….), ως και άλλες περιφερειακές διαστάσεις και παραμέτρους που έχουν τις επιπτώσεις τους σε οποίες και αν υπάρξουν συμφωνίες.Μην τα αξιολογούμε νομικίστικα όλα. Στην ευρύτερη εικόνα υπάρχουν και άλλα….(αυτοί που τα βλέπον μόνο νομικά ….να προσέχουν πολύ….και να μην βιάζονται….)
Πρώτο : Αν φθάσουμε στο Σχέβενιγκεν της Χάγης είναι σημαντικό να τονίσουμε ,ότι το Διεθνές Δικαστήριο(ΔΔΧ) δεν λειτουργεί ή ενεργεί όπως συγκεκριμένα τα εθνικά δικαστήρια. Πολλοί λένε “ας πάμε στη Χάγη” αλλά δεν είναι απλά τα πράγματα. Απαιτούνται “συγκλίσεις” των δυο πλευρών (και αυτές δεν επιτυγχάνονται άμεσα). Απαιτείται συνυποσχετικό προσφυγής στη Χάγη , και δεν είναι εύκολο(αφού εμείς εμμένουμε στα γνωστά και η Άγκυρα προσθέτει και θα προσθέσει ζητήματα που θα στοχεύουν σε αλλαγή πολλών , πχ σε εύρος εναέριου χώρου ή σε μερική αποστρατικοποίηση νήσων , ή σε αναδιάταξη περιοχής Μεγίστης/Καστελόριζου και ανατολικά 38ου μεσημβρινού …κλπ ). Το ΔΔΧ είναι αρκετά ευάλωτο σε κάθε λογής έξωθεν πιέσεις, ενώ υιοθετεί πολλές φορές αποφάσεις στηριζόμενες σε πολιτικά κριτήρια. Και άλλα κράτη (ας μην αναφερθό σε επιμέρους περιπτώσεις) πήγανε στη Χάγη και δέχθηκαν ψυχρολουσία. Είναι άγνωστο , αν θα καταφέρεις το 50-55% από αυτά που περιμένεις να αποκομίσεις. Ας μην παρασύρονται κάποιοι “εραστές” της Χάγης , γιατί οι μετέπειτα συνέπειες θα εγκυμονούν άλλες παρενέργειες. Επαναλαμβάνω μην βλέπουμε τα θέματα στατικά και νομικίστικα. Αλλά να τα αναλύουμε ευρύτερα , και πάρα τα περί Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας , τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Άλλη η περίπτωση Γερμανίας, Ολλανδίας και Δανίας στο ΔΔΧ , ή της Λιβύης/Τυνησίας και Μάλτας , και διαφορετική η περίπτωση της ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου.
Δεύτερο : Βάσει των συνομιλιών στο Βίλνιους διαφαίνεται ότι πλέον βαίνουμε σε ανώτατο πλαίσιο επαφών Μητσοτάκη-Γεραπετρίτη και ίσως συμμετοχής τρίτου ανώτατου διπλωμάτη μας , με Ερντογάν-Φιντάν και προφανώς των πρέσβεων Ακίφ Κίλιτς ή του έμπειρου πρέσβη της γειτονικής χώρας στην Αθήνα Τσαγατάι Ερτσιγές. Τούτο σημαίνει ότι οι επί χρόνια γύροι επαφών (που άλλωστε δεν απέδωσαν κάποια αποτελέσματα) μεταφέρονται στο χρονοντούλαπο της ιστορίας , ενώ προσωπικά εκτιμώ ότι η “εμπλοκή” των υπουργών άμυνας στην φάση των επαφών Αθήνας-Άγκυρας θα ειναι αρκετά περιορισμένη. Άλλωστε και τα περιβόητα ΜΟΕ δεν είχαν ούτε έχουν υπολογίσιμο μέλλον. Εδώ δεν είναι η περίπτωση MBFR επί Ψυχρού Πολέμου ή οι ενδο-κορεατικές αποτυχημένες επικοινωνίες στον 38ο γεωγραφικό παράλληλο για αποκλιμάκωση κλπ. Δεν είχαν ούτε έχουν μέλλον. Συνεπώς οι παραπάνω ηγέτες αναλαμβάνουν την πολιτική ευθύνη, ενώ κανένας δε θα πρέπει να αποκλείει “υβριδικές” κινήσεις της Άγκυρας εν μέσω επαφών και διαπραγματεύσεων.

Τρίτο : Στα περί “υποχωρήσεων” που κάποιοι γνωστοί στην χώρα μας για την “φοβικότητά τους” ανέγνωσαν , ο υπογράφων τις καταγράφει ως “αναπροσαρμογές” , δηλαδή μερικής και ανάλογα εξελισσόμενης “απαγκίστρωσης” από το αυστηρά νομικό πλαίσιο.Είμαι βέβαιος ότι ο πρωθυπουργός έχει αναγνώσει τι έρχεται.περιφερειακά και όχι μόνο .. , και πως θα επηρεάζει τα ισχύοντα. Περίτεχνα ο Ερντογάν δεν μίλησε για “Γαλάζια Πατρίδα”, ούτε για ανατολική Μεσόγειο, ούτε ασφαλώς και για το προβληματικό Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο του Νοεμβρίου του 2019(αλλά αυτά υπάρχουν). Όλα αυτά δεν τα παραμέρισαν οι Τούρκοι μαξιμαλιστές. Ούτε λέχθηκε κουβέντα για Κυπριακό, που δεν είναι διμερές θέμα, αλλά αφού ο Ερντογάν επανήλθε (έστω λεκτικά) στα περί Τελωνειακής Ένωσης, απελευθέρωσης βίζας κα, δηλαδή σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, η Κύπρος είναι κράτος -μέλος της ΕΕ και συνεπώς έχει λόγο.. Δεδομένου ότι δεν μετακινείται η Άγκυρα από τα περί δυο κρατών , ας μην αναμένει κάποιος αλλαγή στη στάση της.Σε όλα αυτά για το Κυπριακό θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι θα πει στον ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προσεχώς ο Τούρκος υπεξ Χακάν Φιντάν.
Τέταρτο :Βρισκόμαστε μπροστά σε καθοριστικές στιγμές που απαιτούν προσοχή , διορατικότητα, καλές πληροφορίες, από-συνωμοσιολογία, και ακτινοσκόπηση καθημερινά των κινήσεων της Άγκυρας.Όταν ανέφερα περί υβριδικών κινήσεων εννοούσα κάτι σαν αυτό που έθεσε ο Ερντογάν για Δυτική Θράκη και μουφτήδες. Αν διαβαστεί το κείμενο ουσιαστικά το θέμα το κλιμάκωσε , και άνοιξε ανάλογα για τα “πέραν των μουφτήδων..”.Και κάτι άλλο…Από πολύ καλές πηγές έχω πληροφορίες ότι όλο και πιο πολύ Τούρκοι αναλυτές και διεθνολόγοι θα γράφουν και στέλνουν προς δημοσίευση κείμενα και άρθρα προς την δική μας πλευρά. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Είναι πάντα θετική η ύπαρξη “καναλιού επαφών” μεταξύ γειτόνων αλλά την ίδια στιγμή χρειάζεται ευρύτερη σκέψη περί των προθέσεων της Άγκυρας. Σταθερά, προσεκτικά και χωρίς βιασύνη βήματα.Σε αναμονή της συνάντησης Γιώργου Γεραπετρίτη- Χακάν Φιντάν , καθώς και προετοιμασίες για τις προσεχείς συναντήσεις Μητσοτάκη-Ερντογάν πιθανότατα στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη στα τέλη Σεπτεμβρίου , και στην Θεσσαλονίκη στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας για να έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για το που βαίνουν τα πράγματα…

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη