Γιατί η Ρωσία ρέπει στον επιθετικό Ασιατισμό;

20-6-2023

Άρθρο του Γεωπολιτικού Αναλυτή Αλέξανδρου Ιτιμούδη

Για όσους γνωρίζουν την ιστορία της Ρωσίας δεν πρέπει να τους κάνει εντύπωση η εξής αλληλουχία στοιχείων που συνθέτουν την ρωσική στρατηγική κουλτούρα:

Η τάση για επιθετικότητα και διαφύλαξη ζωτικός χώρου, ο δεσποτισμός και η χιλιαστική ταυτοτική αναφορά.

Τα δύο πρώτα αποτελούν συγκερασμό δύο βασικών στοιχείων: Του γεωγραφικού και του πολιτισμικού.

Το γεωγραφικό έχει να κάνει με την έλλειψη φυσικών κολλημάτων στο κέντρο βάρους της Ρωσίας που ήταν ανέκαθεν η περιοχή της Μοσχοβίας. Έτσι η Ρωσία ήξερε ανέκαθεν ότι θα έπρεπε να κατακτά εδάφη προκειμένου να ενισχύει το μοναδικό στοιχείο που θα την έκανε να αντέξει σε συντονισμένη επίθεση: Το να δίνει έδαφος και να οπισθοχωρεί, μέχρι να αντεπιτεθεί.

Το δεύτερο εχει να κανει με τον χαρακτηρα του λαου. Οι Ρως ξεκίνησαν ως Βίκινγκ, και στην συνέχεια αφομοιώθηκαν από το πολυπληθές σλαβικό στοιχείο. Όμως το βασικό χαρακτηριστικό που διαμόρφωσε κυρίως την κουλτούρα τους ήταν η επί 400 χρόνια υποταγή τους στους Μογγόλους της Χρυσής Ορδής.

Συγκεκριμένα ο Αλεξάντερ Νιέφσκι, εθνικός ήρωας των Ρώσων επέλεξε να δηλώσει υποταγή στον Μογγόλο Χαν, και έτσι ενσταλλάχτηκε στην Ρωσία η νοοτροπία της στέπας η οποία βρήκε πρόσφορο έδαφος στον πολεμικό νορδικό χαρακτήρα των Ρώσων.

Η Ρωσία ακόμα και σήμερα αποτελεί τον γεωπολιτικό κληρονόμο της Μογγολικής Αυτοκρατορίας καθώς επικάθεται σχεδόν στην ίδια έκταση, που καταλάμβανε η Αυτοκρατορία του Τζένγκις Χαν.

Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως ακόμα και σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της ρωσικής ελίτ διαπνέεται από τα ιδεώδη του ευρασιατισμού, ο οποίος είναι εκ φύσεως αντι-δυτικός και επιζητά εμπορικούς διαδρόμους ώστε να εξάγει τα προϊόντα τα οποία ανέκαθεν είχαν σε αφθονία οι ασιατικές χώρες.

Ένα άλλο στοιχείο του νομαδισμού που διέπει την ρωσική νοοτροπία είναι η αδυναμία αφομοίωσης των λαών που ευρίσκονται στα εδάφη της Ρωσίας και αυτός είναι και ο λόγος που η Ρωσία σήμερα στερείται ουσιαστικού συμμάχου. Όσοι λαοί ευρίσκονται υπό την αγκαλιά της Ρωσίας ουσιαστικά ασφυκτιούν και λειτουργούν συνήθως με την απόδοση υποτέλειας μέσω πολεμάρχων (βλ. Kadyrov).

Οι μόνες φορές που η Ρωσία επεδίωξε να είναι συνδεδεμένη με την Ευρώπη ήταν επί Πέτρου του Μέγα και επί Μεγάλης Αικατερίνης. Για να μην αναφερθούμε φυσικά στον δεσποτικό χαρακτήρα ο οποίος ξεκινάει από τον Χαν, περνάει στους Τσάρους και φτάνει μέχρι το κομμουνιστικό κόμμα. Ουσιαστικά ο λαός της Ρωσίας δεν γνώρισε ποτέ δημοκρατία όπως κάθε ασιατική χώρα άλλωστε.

Το τρίτο στοιχείο είναι η ιδιόμορφη ενσωμάτωση της ορθοδοξίας στην ρωσική σκέψη. Ουσιαστικά δεν μιλάμε για την ελληνική εκδοχή της αλλά για ένα επιθετικό μηχανισμό θρησκευτικού μανδύα ο οποίος αξιοποιείται κατά κάποιον τρόπο ως ένα από σώματα στρατού της Ρωσίας.

Μάλιστα υπάρχουν αναφορές πως οι ιεραποστολικές ρωσικές κινήσεις δεν έχουν την λεπτότητα των ελληνορθόδοξων αντίστοιχων, καθώς είναι πολύ πιο πιεστικές και στερούνται ουσιαστικής επιρροής. Το βασικό στοιχείο επιρροής της Ρωσίας είναι η στρατιωτική ισχύς, την οποία η Ρωσία δεν διστάζει να χρησιμοποιεί κατά κόρον.

Η ενσωμάτωση της ορθοδοξίας στον ρωσικο ψυχισμό έχει διαμορφώσει μια νοοτροπία υπέρτατης αποστολής για τον ρωσικό λαό. Η Ρωσία ουσιαστικά θεωρεί πως η Δύση είναι εξ ορισμού διεφθαρμένη και ότι αυτή έχει την δυνατότητα να την βάλει στον σωστό δρόμο.

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Πούτιν πως αν δεν υπάρχει Ρωσία στον κόσμο τότε τίποτα δεν εχει σημασία να υπάρξει από κει και πέρα, αναφερόμενος στα πυρηνικά που κατέχει η Ρωσία.

Επομένως ο νομαδικός ευρασιατικός χαρακτήρας της Ρωσίας υπερτερεί κατά πολύ τον άλλων γνωρισμάτων που κατά καιρούς έχει ενδυθεί η Ρωσία (ορθοδοξία, πανσλαβισμός, κομμουνισμός).

Ο μόνος τρόπος για να έρθει κοντά η Ρωσία με την Ευρώπη είναι να υιοθετήσει τον ρόλο ενός κανονικού έθνους κράτους και όχι αυτόν της ευρασιατικής αυτοκρατορίας, κάτι που φαντάζει δύσκολο αν αναλογιστεί κανείς την κυκλικότητα της Ρωσικής ιστορίας.