18-6-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Οι  απλοί  και  γενικόλογοι παρατηρητές (αλλά όχι οι σοβαροί και εξοικειωμένοι  στρατιωτικό-διπλωματικοί αναλυτές) στα “πεδία μάχης “των μέσων κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να ανησυχούν όταν ανακαλύπτουν ότι ο πόλεμος συνεπάγεται  και απώλειες. Δεν είναι  ασφαλώς ένας χρήσιμος τρόπος για να κατανοήσουμε τον πόλεμο. Οι περιοχές Zαπορίζια  και Ντόνετσκ  στη νότια Ουκρανία, καταγράφουν «ενεργές μάχες» (στα πλαίσια της  εξελισσόμενης Ουκρανικής αντεπίθεσης), δήλωσε ένας υπεύθυνος για τη Ρωσική κατοχή, τη στιγμή που οι Ουκρανικές αρχές  σταδιακά δηλώνουν έτοιμες να εξαπολύσουν  κλιμακωτά  τη μεγάλη αντεπίθεση. Οι εικόνες  ενός αριθμού κατεστραμμένων τεθωρακισμένων που προμηθεύτηκαν  οι Ουκρανοί από τη Δύση φαίνεται να έχουν πυροδοτήσει φόβους ότι η πολυαναμενόμενη αντεπίθεση της Ουκρανίας αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα.

Το μυστήριο δεν είναι ότι τα καλύτερα στρατεύματα της Ουκρανίας έχουν απώλειες. Αυτός είναι ο λόγος που κάποιος εκπλήσσεται. Ορισμένες αναφορές των δυτικών μέσων μετατοπίζονται μεταξύ του ασήμαντου και του φαρσικού. Ένα άρθρο διακήρυξε ότι η Ουκρανία έχασε τα μισά από τα άρματα  που προμήθευσε η Φινλανδία. Αλλά η Φινλανδία είχε στείλει μόνο έξι τροποποιημένα οχήματα Leopard 2R και συνεπώς  η απώλεια τριών από τα εκτιμώμενα 800 άρματα μάχης της Ουκρανίας δεν σημαίνει  το θάνατο των Ουκρανικών τεθωρακισμένων. Τα Ρωσικά μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ότι ένα Leopard 2 είχε καταστραφεί και τελικά αποδείχθηκε ότι ήταν ένα αγροτικό τρακτέρ. Ωστόσο, υπάρχουν απώλειες. Η Ουκρανία μπορεί να έχει χάσει τουλάχιστον 16 από τα 109 οχήματα μάχης πεζικού M2 Bradley κατασκευής των ΗΠΑ, ως  και τέσσερα κύρια άρματα μάχης Leopard 2  καθώς  και τρία άροτρα ναρκοπεδίων Leopard, σύμφωνα με ένα  ευρέως αναγνωρισμένο Ολλανδικό  ιστότοπο  ο οποίος καταγράφει τις απώλειες στο Ουκρανορωσικό μέτωπο.

Τα βίντεο έδειξαν ορισμένα  Bradley ως  και ένα Leopard 2 να καταστράφηκαν ή να εγκαταλείφθηκαν κατά τη διάρκεια μιας Ουκρανικής επίθεσης που τέλειωσε σε Ρωσικό ναρκοπέδιο, πριν χτυπηθούν από φράγμα πυροβολικού. (Για αναφορά, η ίδια “δεξαμενή σκέψης”  λέει ότι η Ρωσία έχει χάσει περισσότερα από 10.000 οχήματα  διαφόρων κατηγοριών από τότε που ξεκίνησε ο ολοκληρωτικός πόλεμος, συμπεριλαμβανομένων και  2.027 τανκς.) Δεν είναι ότι αυτές οι απώλειες είναι υπερβολικές από μόνες τους. Η επίθεση σε οχυρωμένες γραμμές γεμάτες με ναρκοπέδια και “δόντια δράκου” και υποστηριζόμενη από πυροβολικό και αντιαρματικά όπλα, ήταν αναπόφευκτα μια αιματηρή εξέλιξη.

Επειδή τα  διάφορα τεθωρακισμένα οχήματα που προμηθεύονται από τη Δύση συγκεντρώνονται στις 12 νέες μηχανοκίνητες ταξιαρχίες που θα αποτελέσουν την αιχμή της επίθεσης της Ουκρανίας, αυτές φυσικά θα είναι  και οι πρώτες που θα υποστούν ζημιά. Για να μην αναφέρω ότι η Ρωσία θα τις στοχοποιήσει εσκεμμένα μόνο για την αξία της προπαγάνδας. Κατά ειρωνικό τρόπο, ένα πρόβλημα είναι ότι η Ουκρανία μπορεί να είναι θύμα της δικής της επιτυχίας στον πόλεμο της πληροφορίας. Η περιστροφή του Κιέβου στη σύγκρουση –οι έξυπνοι Ουκρανοί ξεπερνούν τις αδέξιες ορδές των Ρωσικών «όρκ»– τείνει να κυριαρχεί στις δυτικές ειδήσεις και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αν και τα Ουκρανικά στρατεύματα πιθανότατα γνωρίζουν καλύτερα, το δυτικό κοινό μπορεί να έχει ελπίδες για μια άμεση Ρωσική κατάρρευση, όπως οι Αραβικοί στρατοί κατέρρευσαν κατά τη διάρκεια της Ισραηλινής επίθεσης στον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967.

Μια τέτοια σκέψη δεν είναι τελείως λογική . Το να βασίζεσαι σε στρατεύματα αυτοκτονίας και μισθοφόρους είναι σημάδι Ρωσικής αδυναμίας. Και με βάση τους ναζιστικούς αστραπιαίους πολέμους, τους Αραβο-ισραηλινούς πολέμους και τον Πρώτο Πόλεμο του Κόλπου του 1991, ένας καλά εξοπλισμένος και καλά εκπαιδευμένος στρατός που χρησιμοποιεί ευέλικτες τακτικές συνδυασμένων όπλων μπορεί να κερδίσει με ελάχιστο κόστος. Αλλά είναι ευσεβής πόθος να φανταστούμε ότι ο στρατός του Πούτιν είναι τόσο φτωχός όσο αυτός του  Σαντάμ Χουσεΐν. Αν και η φαντασίωση του Πούτιν για τον εαυτό του ως νέο Πέτρο τον Μέγα έχει καταρρεύσει, η Ρωσία παραμένει ένα έθνος ικανό να κατασκευάζει υπερηχητικούς πυραύλους, μαχητικά αεροσκάφη ,  και άρματα μάχης – και του οποίου η ιστορία συμπεριλαμβάνει την ήττα του Χίτλερ το 1943-1944 ως  και του Ναπολέοντα το 1812 . Όπως και σε αυτές τις συγκρούσεις, η Ρωσία δεν χρειάζεται να κερδίσει όλες ή ακόμα και τις περισσότερες μάχες. Αντίθετα, η Ρωσία πρέπει να κάνει ό,τι κάνει καλύτερα : να χρησιμοποιήσει αριθμούς, γεωγραφία – και απόλυτη περιφρόνηση για τις ζωές των πολιτών της – για να προκαλέσει αρκετές απώλειες για να σταματήσει την Ουκρανική επίθεση και να δημιουργήσει έναν πόλεμο φθοράς που η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει.

Είναι παράλογο να περιμένουμε από τον Ουκρανικό στρατό να αναπαράγει τη νίκη των ΗΠΑ στην Καταιγίδα της Ερήμου το 1990-1991. Αν και γενναίος και πολυμήχανος, ο στρατός της Ουκρανίας μεταβαίνει ήδη  βιαστικά από έναν τρόπο πολέμου Σοβιετικού σε δυτικού τύπου. Είναι παρόμοιο με την κατασκευή ενός αεροσκάφους μετά την απογείωση. Και το κάνει αυτό ενώ προσπαθεί να διεισδύσει σε πολλαπλές αμυντικές γραμμές επανδρωμένες από έναν αντίπαλο ανώτερο σε ποσότητα ανθρώπινου δυναμικού, τεθωρακισμένων, πυροβολικού και αεροπορικής δύναμης. Για παράδειγμα, αυτή η αποτυχημένη επίθεση  των οχημάτων Μπράντλεϋ φαίνεται ακριβώς τι μπορεί να συμβεί στα στρατεύματα που χρησιμοποιούν άγνωστο εξοπλισμό και τακτικές. Στο πρόβλημα συμβάλλει μια περίεργη αντίληψη ότι η δυτική υπεροπλία είναι κατά κάποιο τρόπο άτρωτη. Στην πραγματικότητα,  άρματα μάχης Abrams καταστράφηκαν στη Καταιγίδα  της Ερήμου, όπως και τα Leopard 2 στη Συρία. Ως επί το πλείστον, αυτό μπορεί να αποδοθεί σε κακές τακτικές ή ακόμη και σε φίλια πυρά (το ίδιο ισχύει και για τις απώλειες Ρωσικών αρμάτων μάχης στην Ουκρανία).

Είτε έτσι είτε αλλιώς, λάθος που έγινε σε ένα ναρκοπέδιο όπως έκανε η Ουκρανική μονάδα, ακόμη και το μεγαλύτερο θωρακισμένο μεγαθήριο θα μετατραπεί σε κάποια στιγμή σ φλεγόμενα συντρίμμια. Ίσως ο πραγματικός φόβος δεν είναι ότι η Ουκρανία χάνει  κάποια από τα καλύτερα όπλα της, αλλά ότι αυτά τα όπλα δεν μπορούν να αντικατασταθούν. Τα έθνη που διεξάγουν μηχανοκίνητο πόλεμο είτε απολαμβάνουν  το να έχουν μια μεγάλη αμυντική κατασκευαστική βάση, όπως οι ΗΠΑ. Ή βασίζονται σε έναν  ισχυρό προστάτη για αντικαταστάσεις, όπως κάνει το Ισραήλ με την Αμερική. Η Ουκρανία δεν έχει τους πόρους για να κατασκευάσει μεγάλο αριθμό πολύπλοκων όπλων, όπως τανκς. Αλλά δεν μπορεί να βασίζεται στους συμμάχους της.( ειδικά στην Ευρώπη). Η καθυστερημένη και χαοτική προσπάθεια ανεφοδιασμού του ΝΑΤΟ δεν παρεμποδίστηκε απλώς από την πολιτική δειλία αλλά απλά δεν υπάρχουν τεράστια αποθέματα πυρομαχικών ως  και παραγωγικής ικανότητας μετά το τέλος τον Ψυχρού Πόλεμου (ιδιαίτερα στην Ευρώπη).

Σε τελική ανάλυση, το θέμα δεν είναι απλώς να μετράμε τις απώλειες. Αν η απώλεια μερικών Bradley ήταν το τίμημα για την επίτευξη ενός στρατηγικού στόχου όπως η απομόνωση της Ρωσικής χερσονήσου της Κριμαίας, αυτό θα ήταν μια συμφωνία. (και ούτως ή άλλως, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γερμανία έχουν υποσχεθεί περισσότερα άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα για να αντισταθμίσουν τις απώλειες στο πεδίο της μάχης.) Αυτό που δεν μπορεί να αντέξει η Ουκρανία είναι να σπαταλήσει τα δυτικά τεθωρακισμένα της για να ανακαταλάβει απλώς μερικά χωριά. Πρέπει να κυριαρχήσει στον νέο δυτικό εξοπλισμό της. Και αυτό σημαίνει μια ακριβή καμπύλη μάθησης. Μερικά κατεστραμμένα Bradley αναμένονται από μια πρώτη μάχη. Ας δούμε πώς θα κάνει η Ουκρανία στο επόμενο.

Το παρατεταμένο αδιέξοδο στα χαρακώματα του πολέμου στην Ουκρανία δίνει τη θέση του σε μάχες υψηλής έντασης και αυτή η κλιμάκωση δημιουργεί αμέσως ευρεία διεθνή απήχηση, στην οποία οι προσδοκίες για μια Ουκρανική νίκη αναμειγνύονται με ανησυχίες για μια Ρωσική ήττα. Τώρα, η πρωτοβουλία ανήκει ξεκάθαρα στις Ουκρανικές δυνάμεις, οι οποίες, από τις 5 Ιουνίου, ξεκίνησαν μια σειρά διερευνητικών επιθέσεων κατά μήκος της πρώτης γραμμής των 600 μιλίων, επιμένοντας στην πλήρη σιωπή πληροφοριών σχετικά με το εύρος και την έκβασή τους .Οι Ρωσικές επίσημες δηλώσεις, που δεν είναι πιο αξιόπιστες από τις αναφορές πολλών «στρατιωτικών-πατριωτών» μπλόγκερ, διακηρύσσουν ότι η πλήρους κλίμακας επίθεση από εκπαιδευμένες από τον Οργανισμό Βορειοατλαντικής Συμφωνίας Ουκρανικές ταξιαρχίες έχει απωθηθεί, αναφέροντας απώλειες αρμάτων μάχης Leopard-2. που ουσιαστικά σημαίνει ότι σημαντικές εφεδρείες δεσμεύονται για την ενίσχυση της άμυνας της Ρωσίας .

ΟιΡωσικές ενισχύσεις είναι αναπόφευκτα εκτεθειμένες στις επιθέσεις πυροβολικού και πυραύλων υψηλής ακρίβειας της Ουκρανίας και η ισορροπία των ρευστών μαχών μπορεί να αλλάξει ξαφνικά και ίσως ακόμη και αποφασιστικά. Μια συγκλονιστική εξέλιξη εν μέσω αυτής της Ουκρανικής «προ-επίθεσης» ήταν η κατατροφή του φράγματος Kakhovka τις πρώτες πρωινές ώρες της 6ης Ιουνίου, με αποτέλεσμα καταστροφικές πλημμύρες στην περιοχή της Χερσόνας. Η Μόσχα κατηγόρησε αμέσως το Κίεβο για την πρόκληση αυτής της καταστροφής με φράγματα πυροβολικού. Ωστόσο, ακόμη και με αυστηρά στρατιωτικο-στρατηγικούς όρους, αυτή η εκδοχή δεν έχει βάση , καθώς οι Ουκρανικές δυνάμεις είχαν επίμονα πολεμήσουν για τον έλεγχο πολλών μικρονησιών στον ποταμό Ντνίπρο, επιδιώκοντας να τα μετατρέψουν σε προγεφυρώματα για μια πιθανή δευτερεύουσα επίθεση .

Τα Ρωσικά στρατεύματα τράπηκαν γρήγορα σε φυγή από τις αμυντικές τους θέσεις κατά μήκος του ποταμού για να αντιμετωπίσουν τις Ουκρανικές επιθέσεις προς τις κατευθύνσεις Tοκμάκ  και Mελιτούπολης. Δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα “αυθόρμητης” κατάρρευσης του φράγματος ηλικίας 67 ετών, το οποίο δεν είχε λάβει την κατάλληλη συντήρηση, αν και τα στοιχεία της Ρωσικής δραστηριότητας δείχνουν το αντίθετο και η σύμπτωσή του με την Ουκρανική επίθεση είναι μάλλον πολύ βολική  Σεισμικά δεδομένα από διάφορες πηγές δείχνουν έκρηξη στο κεντρικό κτίριο του υδροηλεκτρικού σταθμού, το οποίο ελέγχονταν από τις ρωσικές δυνάμεις . Τα στοιχεία μπορεί να μην είναι απολύτως πειστικά, αλλά υποδηλώνουν έντονα ότι οι Ρωσικές δυνάμεις έστησαν την έκρηξη επιδιώκοντας να διαταράξουν τα σχέδια της Ουκρανίας για διάρρηξη σε αρκετά βασικά ευάλωτα σημεία  .Τα στρατηγικά κέρδη μπορεί να φαίνονται ακαταμάχητα σε σύγκριση με την κολοσσιαία οικολογική ζημιά στα εδάφη που η Μόσχα ισχυρίζεται ότι αποτελούν «συνταγματικά» μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Στον υπολογισμό κόστους-οφέλους της Ρωσικής ανώτατης διοίκησης, ωστόσο, ένα ακόμη έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντος μετράει πολύ λιγότερο από μια επίδειξη αποφασιστικότητας  να προχωρήσει  σε ακραία μέτρα για να αποφύγει την ήττα.. Το Κρεμλίνο πιθανότατα γνωρίζει το ιστορικό προηγούμενο της 18ης Αυγούστου 1941, όταν η Σοβιετική διοίκηση διέταξε την έκρηξη του φράγματος της Δνείπρου  επιδιώκοντας να παρεμποδίσει τη Γερμανική επίθεση και να αφήσει τα στρατεύματα που υποχωρούσαν σε απελπιστική κατάσταση . Χιλιάδες έχασαν  τότε τη ζωή τους στις καταστροφικές πλημμύρες, αλλά η Μόσχα κατηγόρησε το Βερολίνο για αυτό το έγκλημα και προσπάθησε ακόμη και να προσθέσει αυτή την υπόθεση στη διαδικασία των δικαστηρίων της Νυρεμβέργης 1945-1946 – χωρίς ωστόσο να παράσχει καμία απόδειξη .

Το ωστικό κύμα από την καταστροφή του φράγματος  της  Nova Kakhovka έγινε αισθητό σε όλο τον κόσμο. Και ένας επανεκλεγείς ηγέτης, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, ανακάλυψε(!) μια ευκαιρία σε αυτή την καταστροφή, επικοινωνώντας πρώτα με τον Ζελένσκι  και στη συνέχεια με τον  Πούτιν. Κατά τη διάρκεια των τηλεφωνημάτων, ο Ερντογάν υποστήριξε τη σύσταση διεθνούς επιτροπής για τη διερεύνηση της υπόθεσης .. Ενώ η ιδέα έλαβε μηδενικές θετικές απαντήσεις, ο Τούρκος πρόεδρος κατάφερε να διατηρήσει το προφίλ του ως ο βασικός μεσολαβητής μεταξύ των ασυμβίβαστων μερών.(!). Ο άμεσος στόχος του είναι να εξασφαλίσει μια ακόμη παράταση της «συμφωνίας σιτηρών» για την εξαγωγή Ουκρανικού καλαμποκιού και σιταριού δια θαλάσσης, εξουδετερώνοντας τις απειλές της Μόσχας ,να την ακυρώσει μετά από έκρηξη στον αγωγό αμμωνίας, ο οποίος παρέμεινε αδρανής από την αρχή του πολέμου, αλλά ήταν κεντρικό θέμα στις σύνθετες διαπραγματεύσεις  στην Άγκυρα

Οι Τουρκικές προσπάθειες για την καλλιέργεια διαλόγου έχουν ωθήσει αρκετά μέρη που αναζητούν την προσοχή από τον Παγκόσμιο Νότο  στο να παρουσιάσουν πρωτοβουλίες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και την αποτροπή της ήττας της Ρωσίας. Ο υπουργός άμυνας της Ινδονησίας Πραμόμπο  Συμπάντο εξέπληξε τους συμμετέχοντες στη φετινή  κορυφαία διάσκεψη Shangri-La  στην Σιγκαπούρη, με την πρόταση να δημιουργηθεί μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στα «αμφισβητούμενα εδάφη» , μια ιδέα που απορρίφθηκε άμεσα  από την Ουκρανία .

Ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Κύριλ Ραμαμπόσα προωθεί την προβληματική και απαράδεκτη  Αφρικανική πρωτοβουλία, η οποία ακολουθεί σε γενικές γραμμές το άμορφο πρότυπο του Κινεζικού «ειρηνευτικού σχεδίου» και έτσι έλαβε ένα “νεύμα έγκρισης” από το Πεκίνο . Σε γενικές γραμμές, αυτές οι ασαφείς προτάσεις αντικατοπτρίζουν τις ανησυχίες σε πολλά μέρη του Παγκόσμιου Νότου σχετικά με τη ενισχυθείσα  δυτική αλληλεγγύη που επικεντρώνεται στη δέσμευση να διασφαλιστεί η νίκη της Ουκρανίας. Ως εκ τούτου, πολλές αναπτυσσόμενες χώρες γέρνουν υπέρ της Ρωσίας. Η Μόσχα, ωστόσο, δεν μπορεί να επωφεληθεί από αυτές τις οιονεί καλή θέληση (αλλά στην πραγματικότητα, αρκετά προκατειλημμένες) πρωτοβουλίες, επειδή οποιαδήποτε μείωση των μαξιμαλιστικών στόχων της θα σήμαινε φιάσκο της μεγάλης προσπάθειας διεκδίκησης του Ρωσικού «μεγαλείου» στην παγκόσμια αρένα υποτάσσοντας την Ουκρανία.

Η κοινή γνώμη στη Ρωσία μπορεί να είναι έτοιμη να δεχτεί τη διακοπή των μαχών σε βάρος ορισμένων από τα πρόσφατα προσαρτημένα εδάφη, αλλά το Κρεμλίνο είναι παγιδευμένο στο μείγμα διογκωμένων φιλοδοξιών, αυταπάτες για τη στρατιωτική του ισχύ και φόβους να δείξει αδυναμία αποδεχόμενος οποιοδήποτε συμβιβασμό. Ο Πούτιν μπορεί να ισχυριστεί ότι η Ουκρανική αντεπίθεση είναι ανεπιτυχής, αλλά δεν μπορεί να εξηγήσει τη βαθιά επιδείνωση της εσωτερικής ασφάλειας της Ρωσίας . Η επιτυχία της από καιρό υποσχεθείσας και αναμενόμενης  Ουκρανικής επίθεσης δεν είναι σε καμία περίπτωση απόλυτα  εγγυημένη και κάθε τετραγωνικό μίλι απελευθερωμένης γης μπορεί να απαιτεί ένα οδυνηρό τίμημα. Αυτό που μπορεί να αποδείξει αυτή η αποφασιστική προσπάθεια, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι η Ρωσία συνεχίζει να χάνει τον πόλεμο και δεν έχει την ικανότητα να ανατρέψει το ρεύμα.

Η Ουκρανία έχει ήδη επιδείξει απίστευτη ανθεκτικότητα στην υπεράσπιση της κυριαρχίας της και τώρα επιδεικνύει επίμονη βούληση για την αποκατάσταση της εδαφικής της ακεραιότητας. Η μπερδεμένη και απογοητευμένη Ρωσία δεν έχει κανέναν από αυτούς τους πόρους και οι αμυντικές της γραμμές μπορούν ξαφνικά να παραβιαστούν όπως ακριβώς έγινε  με το φράγμα στο Δνείπερο . Η Δύση, ωστόσο, δεν μπορεί να υπολογίζει  αποκλειστικά σε μια τέτοια σημαντική εξέλιξη και πρέπει να διατηρήσει την ορμή της ενότητας και της αποφασιστικότητας να νικήσει, και  να αποτρέψει, το Κρεμλίνο, το οποίο έχει  ήδη μετατραπεί σε παγκόσμια απειλή. Η Ουκρανία εξαρτάται από αυτή τη δυναμική και η επιτυχία της στο πεδίο της μάχης μπορεί και πρέπει να εδραιωθεί στην επικείμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη