11-6-2023

Γράφει ο Παναγιώτης Γέροντας, Ιστορικός – συγγραφέας

11 Ιουνίου 1835

Πεθαίνει ο Ναύαρχος της Επανάστασης Ανδρέας Μιαούλης. Παρακάτω παρατίθενται δύο ναυμαχίες κατά τις οποίες έλαμψε το άστρο του.

Ο Ανδρέας Μιαούλης (Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο)

20 Φεβρουαρίου 1822

Η Ναυμαχία των Πατρών

Ο σουλτάνος, βλέποντας ότι τα περισσότερα φρούρια της Πελοποννήσου έχουν πέσει στα χέρια του εχθρού αποφάσισε ότι ο Οθωμανικός Στόλος έπρεπε πλέον να δράσει με αποφασιστικότητα για να σώσει τα τελευταία φρούρια, τα οποία κατείχαν ακόμη οι Οθωμανοί, δηλαδή το Ναύπλιο, τη Μεθώνη, την Κορώνη και την Πάτρα. Ο στόλος αυτός, μετά από προετοιμασίες, εξέπλευσε από τα Δαρδανέλλια (Ιανουάριος 1822) με ναύαρχο τον Πεπέ Αλή. Σκοπός του ήταν ο ανεφοδιασμός των φρουρίων και η εκεί απόβαση στρατευμάτων. Τα οθωμανικά πλοία ήταν 70 και μερικά από αυτά ήταν από την Αίγυπτο, την Αλγερία και την Τύνιδα με αρχηγό τον Ισμαήλ-Γιβραλτάρ· μετέφεραν 4.000 στρατιώτες.

Αφού ο Ισμαήλ-Γιβραλτάρ εφοδίασε το φρούριο της Μεθώνης, στη συνέχεια κινήθηκε εναντίον του φρουρίου του Νεοκάστρου-Ναυαρίνου, το οποίο απέτυχε να ανακαταλάβει. Στη συνέχεια, λόγω κακοκαιρίας, κατέπλευσε στην Πάτρα, όπου και αποβίβασε 20 πεδινά πυροβόλα. Ο Ελληνικός Στόλος, αποτελούμενος από 27 υδραίικα πλοία υπό τον Ανδρέα Μιαούλη, ο οποίος είχε αντικαταστήσει τον Τομπάζη, από 20 σπετσιώτικα υπό τον Γκίκα Τσούπη και από 16 ψαριανά υπό τον Νικόλαο Αποστόλη, αμέσως κίνησε για να συναντήσει τον εχθρικό στόλο στην Πάτρα. Αποτέλεσμα αυτής της τόλμης ήταν η Ναυμαχία των Πατρών, ο πρώτος πραγματικός εκ παρατάξεως αγώνας μεταξύ του Ελληνικού Στόλου και του Οθωμανικού, η οποία διεξήχθη αποκλειστικά με το πυροβολικό.

Οι Οθωμανοί αιφνιδιάστηκαν, καθώς δεν περίμεναν πως οι Έλληνες θα έκαναν επίθεση με τα μικρά τους πλοία, με τέτοια κακοκαιρία. Η ναυμαχία κράτησε πέντε ώρες. Έλαμψε η ιδιοφυία του Μιαούλη, καθώς οι ναυτικοί ελιγμοί των Ελλήνων ήταν αυτοί που τρομοκράτησαν τους Οθωμανούς και τους ανάγκασαν να καταφύγουν στη βρετανοκρατούμενη Ζάκυνθο. Αν και οι δύο στόλοι είχαν υποστεί σημαντικές ζημιές, εντούτοις ο Οθωμανικός ήταν αυτός που έχασε πλήρως το ηθικό του. Όπως είχε εκμεταλλευθεί τη νύχτα για να αγκυροβολήσει στη Ζάκυνθο, πάλι τη νύχτα εκμεταλλεύθηκε για να φύγει από εκεί, αφού ο Ελληνικός Στόλος είχε αγκυροβολήσει στο Κατάκωλο προς επιτήρησή του. Πολλοί αγωνιστές ξεχώρισαν σε αυτήν τη ναυμαχία, όπως οι Γεώργιος Σαχτούρης, Αναστάσιος Τσαμαδός, Αντώνης Κριεζής, Μανώλης Τομπάζης, Γκίκας Τσούπης και Νικόλαος Αποστόλης.

Η Ναυμαχία της Πατρών υπήρξε γεγονός μεγάλης σημασίας για τον κατά θάλασσα αγώνα των Ελλήνων, παρά τις μικρές οθωμανικές απώλειες. Ήταν η πρώτη φορά που ελληνικά πλοία αντιμετώπισαν κατά παράταξη τον στόλο του σουλτάνου, χωρίς να χρησιμοποιήσουν πυρπολικά.

Ο ιστορικός της Ελληνικής Επανάστασης Σπυρίδων Τρικούπης αναγράφει:

«…Μέχρι τούδε ο ελληνικός, οσάκις απήντα τόν εχθρικόν παρεφύλαττε μάλλον τά κινήματά του ή εφώρμα, προσπαθών νά τόν βλάψη διά μόνων τών πυρπολικών· αλλ’ ο νέος ναύαρχος, ο μεγαλότολμος Μιαούλης, ήλλαξε τόν τρόπον τού πολεμείν, έδωκε τό σημείον τής εκ συστάδην μάχης, καί πρώτος, άν καί ο επικρατών αντίπλους άνεμος έγεινε σφοδρότερος, ώρμησεν εις τό μέσον δύο φρεγατών εκπλήξας καί αυτόν τόν εχθρόν διά τής τόσης τόλμης. Κατόπιν ήλθαν εις τό μέσον ο Μανώλης Τομπάζης, ο Σαχτούρης, ο Αντώνης Κριεζής, ο Γκίκας Τσούπας, ο ναύαρχος τών Ψαρών, ο Κωνσταντίνος Κοτσιάς, ο Κοσμάς καί ο Λάμπρος, καί έφεραν άνω κάτω όλον τόν εχθρικόν στόλον.

Πέντε περίπου ώρας διήρκεσεν η ναυμαχία τών Πατρών επικρατούσης σχεδόν τρικυμίας. Τρείς Έλληνες εσκοτώθησαν, δέκα επληγώθησαν, καί τά ελληνικά πλοία μεγάλως εβλάφθησαν. Άδηλος η ζημία τού εχθρικού στόλου, αλλ’ ο τρόμος του κατάδηλος· διότι, αφ’ ού διεχωρίσθησαν οι στόλοι περί τήν εσπέραν, κατέφυγεν ούτος ως εις άσυλον εις τόν φιλικόν του λιμένα τής Ζακύνθου τόσον ατάκτως, ώστε δύο πλοία του έπεσαν τήν νύκτα εις τά ρηχά πρός τό λοιμοκαθαρτήριον· εκινδύνευσαν δέ νά πάθωσι καί τά λοιπά υπό τών φίλων χειρότερα παρ’ όσα έπαθαν υπό τών εχθρών, διότι τά ευρεθέντα εν τώ λιμένι τής Ζακύνθου πολεμικά αγγλικά καί αυστριακά τόσον εφοβήθησαν μήπως τά ατάκτως εισπλέοντα υπό τό σκότος πέσωσιν επ’ αυτά, ώστε τά εκανονοβόλησαν τήν νύκτα ως εχθρικά. Τόσον δέ τά τουρκικά εφοβούντο τά παραφυλάττοντα έξωθεν τού λιμένος ελληνικά, ώστε έτοιμα ήσαν νά κανονοβολήσωσιν εν τή απελπισία των τήν πόλιν άν εξελαύνοντο. Αφ’ ού ο ελληνικός στόλος περιέπλευσε δύο ημέρας έξωθεν τής Ζακύνθου κατέπλευσεν εις τό Κατάκωλον πρός ύδρευσιν.»

29 Αυγούστου 1824

Η Ναυμαχία του Γέροντα

Οι ελληνικές μοίρες, οι οποίες προστάτευαν τη Σάμο, μετά την αποχώρηση του Σουλτανικού Στόλου απέπλευσαν· η μεν υδραίικη στα βόρεια της νήσου Λειψώ, η δε σπετσιώτικη στην Πάτμο. Ο Μιαούλης με το μεγαλύτερο μέρος του Στόλου, ο οποίος περιπολούσε το Νότιο Αιγαίο, μόλις πληροφορήθηκε ότι ο Σουλτανικός Στόλος έχει καταπλεύσει στην Κω και ότι ο Αιγυπτιακός κατέφθανε, έπλευσε προς τη νήσο Λειψώ και ενώθηκε με την υδραίικη μοίρα, ενώ η σπετσιώτικη κατέφθασε λίγο αργότερα.

Ο ενωμένος Οθωμανικός Στόλος (Αιγυπτιακός-Σουλτανικός) περιελάμβανε 100 περίπου πολεμικά πλοία (από τα οποία 1 δίκροτο, 20 φρεγάτες, 25 κορβέτες, 50 ημιολίες), τα οποία μετέφεραν 8.000 ναύτες, 2.500 στρατιώτες και 2.500 πυροβόλα. Αυτόν συνόδευαν 400 περίπου πλοία που μετέφεραν 8.000 στρατιώτες και 1.000 ιππείς. Ο Ελληνικός Στόλος στον αντίποδα, αποτελείτο από 70 περίπου πλοία, κυρίως πάρωνες και ημιολίες με 5.000 άνδρες και 800 πυροβόλα, καθώς και πολλά πυρπολικά.

Στις 24 Αυγούστου, διεξήχθη η Ναυμαχία Κω-Αλικαρνασσού, η οποία δεν είχε σαφή έκβαση και διεκόπη από τη νύχτα και την τρικυμία. Ο Οθωμανικός Στόλος αγκυροβόλησε στον κόλπο της Αλικαρνασσού-Μποντρούμ και ο Ελληνικός, στον Κόλπο του Γέροντα, προκειμένου να εμποδίσει ενδεχόμενη επιθετική ενέργεια των εχθρών στη Σάμο. Στις 29 Αυγούστου έλαβε χώρα η Ναυμαχία του Γέροντα, κατά την οποία έλαμψε η ιδιοφυία του Μιαούλη, που υπερκέρασε τα μειονεκτήματα -όπως το ότι δεν είχε ευνοϊκό άνεμο και τη διασπορά του στόλου στην περιοχή -και οδήγησε τον Ελληνικό Στόλο στη νίκη. Σημαντική συμβολή επίσης σημείωσαν και τα πυρπολικά, καθόσον προξένησαν ζημιές και πανικό στον εχθρό.

Οι εχθροί, όμως, παρά την ήττα τους, προσπάθησαν εκ νέου να επιτεθούν στη Σάμο, αλλά και πάλι για δέκα ημέρες το Ελληνικό Ναυτικό απέκρουσε τον Οθωμανικό Στόλο. Μετά από αυτές τις αποτυχίες, ο Σουλτανικός Στόλος έπλευσε προς τα Δαρδανέλλια, ενώ ο Αιγυπτιακός προς την Κω, όπου ο Ιμπραήμ συμπλήρωσε τον στρατό του και τιμώρησε κάποιους κυβερνήτες, θεωρώντας ότι δεν έκαναν το καθήκον τους. Κατόπιν, κατευθύνθηκε προς την Κρήτη.

Δώδεκα μίλια βόρεια του Ηρακλείου, ο Αιγυπτιακός Στόλος συγκρούστηκε με τον Ελληνικό υπό τον Μιαούλη και υπέστη συντριπτική ήττα. Ο Μιαούλης εκμεταλλεύθηκε το γεγονός ότι ο εχθρικός στόλος ήταν χωρισμένος σε δύο τμήματα· το πρώτο ήταν μοίρα πολεμικών που συνόδευε τα μεταγωγικά, ενώ το δεύτερο αποτελούταν από 12 δώδεκα μεγάλες φρεγάτες υπό τον Ιμπραήμ. Η Ναυμαχία βορείως Ηρακλείου Κρήτης διεξήχθη στις 2 Νοεμβρίου και πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις, μία πρωινή και μία βραδινή. Ο Αιγυπτιακός Στόλος, αν και υπέρτερος σε οπλισμό, αριθμό και μέγεθος πλοίων λόγω των επιδέξιων χειρισμών των Ελλήνων, έχασε γρήγορα το ηθικό του. Ακόμα και ο ίδιος ο Ιμπραήμ τρομοκρατήθηκε -διαλύθηκε και περιέπεσε σε σύγχυση. Αποτέλεσμα ήταν ο Ελληνικός Στόλος να αρχίσει να καταδιώκει τα αιγυπτιακά πλοία, ενώ αυτά μέσα σε σύγχυση να κανονιοβολούν το ένα το άλλο.

Ο Παναγιώτης Ι. Καρατζάς έγραψε από την Πίζα στον Μιαούλη για την επιτυχία του: «Μόνος ο Μιαούλης είναι ο μη θαυμάζων τον Μιαούλην» (Δημήτριος Σταμέλος, Ανδρέας Μιαούλης, εκδ. Εστία, Αθήνα 2003, σελ.125).

Ναυμαχία του Γέροντα – α’ φάση, οι ελιγμοί των στόλων προ μεσημβρίας
Ημερομηνία: 29 Αυγούστου 1824

Αντίπαλοι: Ο Ελληνικός Στόλος, υπό την γενική αρχηγία του Α. Μιαούλη, αποτελούταν από 70 πλοία, κυρίως πάρωνες και ημιολίες καθώς και έναν αριθμό πυρπολικών. Τα ελληνικά πολεμικά ήταν εξοπλισμένα με 800 πυροβόλα και επανδρωμένα με 5.000 άνδρες. Ο ενωμένος Οθωμανικός Στόλος είχε ως εξής: ο Σουλτανικός Στόλος υπό τη διοίκηση του Χοσρέφ, ο Αιγυπτιακός υπό τον Ισμαήλ-Γιβραλτάρ, ενώ τη γενική αρχηγία την είχε ο Ιμπραήμ πασά. Ο Οθωμανικός Στόλος αποτελούταν από 100 πλοία, από τα οποία 1 δίκροτο, 20 φρεγάτες, 25 κορβέτες και 44 πάρωνες. Αυτά ήταν εξοπλισμένα με 2.500 πυροβόλα και επανδρωμένα με 8.000 ναύτες και 2.500 στρατιώτες.

Σκοπός του Ιμπραήμ πασά ήταν να καταναυμαχήσει τον Ελληνικό Στόλο και στη συνέχεια να καταλάβει τη νήσο Σάμο. Μετά, θα τερμάτιζε την Επανάσταση στην Πελοπόννησο.

Ε, Ε, Ε: Αγκυροβόλια του Ελληνικού Στόλου.

Τ, Τ, Τ: Αγκυροβόλια ενωμένου Οθωμανικού Στόλου.

Α: 22 Ελληνικά πλοία, μεταξύ των οποίων αυτά του Σαχτούρη, Τομπάζη, Τσαμαδού κ.ά., υπό τον Μιαούλη, διασκορπισμένα εντός του Κόλπου του Γέροντα λόγω της άπνοιας.

Β: 50 περίπου ελληνικά πλοία διασκορπισμένα μεταξύ νησίδων Λειψούς, Φαρμακούσας και Γαϊδουρονησίου.

Γ: Ο Οθωμανικός Στόλος υπό τον Ιμπραήμ αφού διέπλευσε τον πορθμό Κω-Αλικαρνασσού, κινείται βόρεια για να συναντηθεί με τον Ελληνικό.

1: Το δεξί τμήμα του Οθωμανικού Στόλου υπό τον Ισμαήλ-Γιβραλτάρ προσπαθεί να αποκόψει τα ελληνικά πλοία που βρίσκονταν μέσα στον κόλπο.

2: Το αριστερό τμήμα υπό τον Χοσρέφ κινείται να προσβάλει τα ελληνικά πλοία που βρίσκονταν στις νησίδες Λειψώ και Φαρμακούσα.

3: Ελληνικά πλοία υπό τον Μιαούλη κατορθώνουν κατόπιν ρυμουλκήσεως αυτών με λέμβους, να εξέλθουν του κόλπου και να ιστιοπλοήσουν.

4: Ελληνικά πλοία υπό τον Αποστόλη, μόλις ο άνεμος το επέτρεψε, κινούνται για να συναντήσουν τον Μιαούλη.

5: Ομάδα από τρία πυρπολικά (Πιπίνου και Νικόδημου τα δύο) επιτίθεται ανεπιτυχώς κατά της αρχηγίδας του Χοσρέφ, ο οποίος με τη μοίρα του είχε ανοίξει πυρ κατά της μοίρας του Αποστόλη, με σκοπό να εμποδίσει την ένωσή της με τον Μιαούλη.

Η Ναυμαχία του Γέροντα- β’ φάση, κυρίως συμπλοκή μετά μεσημβρίας

Αντίπαλοι: Ως ανωτέρω.

Ε/1 και Τ/1: Θέσεις των αντίπαλων στόλων κατά τη μία μ.μ. (13.00). Οι στόλοι έχουν ενωθεί και αρχίζει η συμπλοκή με το πυροβολικό από μικρή απόσταση.

1: Θέση από την οποία αρχίζει η επίθεση των πυρπολικών υπό τους Ματρόζο, Βατικιώτη και Μουσσού, εναντίον της εχθρικής γραμμής. Πυρπολείται ένας εχθρικός πάρων.

2: Ο εχθρικός πάρων αναφλέγεται.

Ε/2 και Τ/2: Θέσεις των αντίπαλων στόλων κατά τις τέσσερις μ.μ. (16.00), μετά την αναστροφή του Οθωμανικού Στόλου, ως αποτέλεσμα της επίθεσης των πυρπολικών.

3: Θέση από την οποία αρχίζει η δεύτερη επίθεση των πυρπολικών υπό τους Γ. Παπαντωνίου και Γ. Θεοχάρη.

4: Η τυνησιακή φρεγάτα 44 πυροβόλων που πυρπολήθηκε από τα ελληνικά πυρπολικά και κυρίως από του Θεοχάρη.

Τ/3: Ο Οθωμανικός Στόλος σε σύγχυση μετά την επίθεση των πυρπολικών στρέφεται προς τα νότια και αποχωρεί από τη ναυμαχία.

Τ/4: Ο Οθωμανικός Στόλος καταδιωκόμενος από τον Ελληνικό, διαπλέει κατά το απόγευμα τον Πορθμό Κω-Αλικαρνασσού και βρίσκει καταφύγιο στα ορμητήριά του στους κολπίσκους.

Μεταξύ τοπικισμού και κεντρικής διοίκησης. Η περίπτωση του Ναυτικού

Είναι γνωστή η σύγκρουση μεταξύ Υδραίων – Μανιατών και Κυβερνήτη Καποδίστρια. Οι λόγοι ήταν πολλοί. Ο πρώτος και ο βασικότερος ήταν το πέρασμα στην νεωτερικότητα. Οι Επαναστάτες του 1821 είχαν μόνο μια νεφελώδη αντίληψη του τι επρόκειτο να δημιουργηθεί. Ένα συγκεντρωτικό εθνικό κράτος με μία πρωτεύουσα, στο οποίο ανισωτικές καταστάσεις δεν θα ήταν ανεκτές. Δεύτερον η πραγματική φτωχοποίηση της Ύδρας που φαίνεται από πολλά σημεία αλλά κυρίως: α) στην δραματική πτώση του tonnage των πλοίων και β) στα διατάγματα αλλά και τα λαχεία οικονομικής βοήθειας για το νησί που εκδίδονται επί εποχής Όθωνα και αργότερα.

Η σύγκρουση είναι γνωστό που κατέληξε. Στην δολοφονία του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια αλλά και στο ατόπημα του Μιαούλη που ήταν να πυρπολήσει εθνικά πλοία. Η ταπεινή μου άποψη είναι ότι δεν πρέπει να επισκιάζεται η προσωπικότητα του Μιαούλη, ο οποίος για τις ικανότητες και επιτυχίες του εναντίον των Οθωμανών και Αιγυπτίων δίκαια μπορεί να ονομαστεί «ο Κολοκοτρώνης της Θάλασσας». Χωρίς τον Τρινήσιο Στόλο (Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά) η Ελληνική Επανάσταση δεν θα επιβίωνε καθώς άμα τη εκρήξει της οι Οθωμανοί θα διενεργούσαν απόβαση στην Πελοπόννησο ακυρώνοντας κάθε πιθανότητα επιτυχούς έκβασης. Ο Τρινήσιος Στόλος ήταν αυτός που έκανε το Αιγαίο mare clausum για την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ένας στόλος που από εμπορικός έγινε άμεσα πολεμικός (τότε ένα εμπορικό πλοίο έχοντας κανόνια για τους πειρατές ήταν και πολεμικό) και κατέστη ένας από τους πιο αξιόμαχους της τότε Ευρώπης.

Για την εποχή της Αντιβασιλείας και του Όθωνα πρέπει να επισημανθούν τα ακόλουθα. Πρώτον από άποψης διοικητικών αρχών η Αντιβασιλεία και ο Όθων συνεχίζουν το έργο του Καποδίστρια. Σκοπός είναι η δημιουργία ενός νεωτερικού συγκεντρωτικού κράτους. Όσο αφορά στην παρέμβαση των Άγγλων δέον είναι να τονιστεί ότι και ο Όθωνας πλήρωσε με την πτώση του την αντιπαράθεση με την Μ. Βρετανία. Η Υπόθεση Πατσίφικο και η στάση της Ελλάδος στον Κριμαϊκό Πόλεμο (καθώς και άλλα ζητήματα) προκάλεσαν την μήνιν του Λόρδου Πάλμερστον. Ο πρέσβης της Μ. Βρετανίας στην Ελλάδα Sir Edmund Lyons θα πει χαρακτηριστικά: «Η Ελλάδα μπορεί να είναι είτε ρωσική είτε βρετανική. Ρωσική αποκλείεται να είναι».

Σκοπός των παρακάτω παραγράφων είναι το να καταδείξει του πώς προχώρησε η ένταξη των Υδραίων στο νέο βασίλειο. Μετά την σύγκρουση επήλθε η ένταξη. Στην οθωνική περίοδο παρατηρείται ότι οι Υδραίοι «εντάσσονται» στο επίσημο Βασιλικό Ναυτικό. Κατά πρώτον, αυτό φαίνεται από τους ανθρώπους που αναλαμβάνουν την ηγεσία της Γραμματείας επί των Ναυτικών και αργότερα του Υπουργείου. Συγκεκριμένα, από τους 30 που ανέλαβαν τη θέση, υδραίικης καταγωγής ήταν οι 13. Αυτοί ήταν οι Δ. Βούλγαρης (1833, 1847, 1847 ) Α. Κριεζής (πέντε φορές: 1836, 1837, 1841, 1841, 1849), Γ. Κουντουριώτης (1848 ) και Αθ. Μιαούλης (1855, 1857, 1862 ). Οι εγγραφές συμπληρώνονται από τον Ι. Κωλέττη (Ήπειρος), Α. Μαυροκορδάτο (Κωνσταντινούπολη), Ι. Ρίζο Νερουλό (Κωνσταντινούπολη), Κ. Κανάρη (Ψαρά), Α. Μεταξά (Κεφαλλονιά), Δ. Καλλέργη (Κρήτη), Α. Ζυγομαλά (Σμύρνη), Δ. Μ. Μπότσαρη (Σούλι) και Ν. Μέξη (Σπέτσες).

Μια όμως ολοκληρωμένη εικόνα του Ναυτικού δίνεται με την κατάσταση προσωπικού του Βασιλικού Ναυτικού του 1833 (αρχείο Κωβαίου, Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο). Η συγκεκριμένη κατάσταση είναι άκρως διαφωτιστική, διότι περιέχει όλα τα ονόματα του προσωπικού του Ναυτικού, τον τόπο καταγωγής καθώς και σε ποια θέση υπηρετούσαν. Συγκεκριμένα, σε σύνολο δύναμης 155 ατόμων, οι Υδραίοι αποτελούν την πλειοψηφία του προσωπικού με 48 άτομα. Από αυτά, 26 έχουν τοποθετηθεί στον Ναύσταθμο, 17 στα πλοία, ένα στη διοίκηση και ένα στα συνεργεία. Δεύτερος τόπος καταγωγής έρχεται ο Πόρος με 39 στο σύνολο άτομα. Το τελευταίο εξηγείται από το γεγονός ότι ο πρώτος Ναύσταθμος του Πολεμικού Ναυτικού ιδρύθηκε στον Πόρο ήδη το 1828. Αυτοί είναι τοποθετημένοι ως επί το πλείστον στον Ναύσταθμο (29), ενώ πολύ λιγότεροι βρίσκονται στα πλοία (10). Πρέπει να σημειωθεί ότι κάποιοι Ποριώτες που αναφέρονται στον κατάλογο φέρουν ονόματα που απαντώνται και στην Ύδρα. Συγκεκριμένα απαντούν τα Κριεζής (μία φορά), Πιπίνος (δύο φορές), Πάνος (δύο φορές) και Γκούμας (μία φορά).

Στην τρίτη θέση έρχονται οι Σπέτσες (στον κατάλογο αναγράφονται Πέτσα ή Πέτσαι), ενώ πολύ λίγοι είναι από τα Ψαρά, μόλις 13, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι στα πλοία. Άνδρες από άλλες περιοχές είναι 26 στο σύνολο, εκ των οποίων οι περισσότεροι εντοπίζονται στα συνεργεία και στη διοίκηση. Αυτό πιθανώς να οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά τα καθήκοντα είχαν τη λιγότερη σχέση με την θάλασσα. Στα ονόματα των διοικητικών υπαλλήλων συναντάμε δύο ονόματα: Σταμάτιος Δάρας και Δημ. Ησαΐας. Ο πρώτος από τη Χίο και ο δεύτερος από τη Σμύρνη. Και οι δύο ίσως να ανήκαν στους πρόσφυγες από τις παραπάνω περιοχές που είχαν συρρεύσει στην Ερμούπολη της Σύρου.

Σύμφωνα με έγγραφο της Δημογεροντίας της Ερμούπολης, οι πρόσφυγες ανέρχονται περίπου στα 15.000 άτομα. Από αυτούς 4.500 ήταν από τη Χίο αλλά και 1.500 από τη Σμύρνη. Το χαρακτηριστικό επώνυμο Ησαΐας (από τη Σμύρνη) απαντάται πολλά χρόνια αργότερα, το 1922. Ο τελευταίος διευθυντής του Γραικικού Νοσοκομείου της Σμύρνης ήταν ο Μιχαήλ Ησαΐας. Τέλος, στην κατηγορία άλλες περιοχές πέρα από τη Χίο και τη Σμύρνη, βρίσκουμε εγγραφή από την Ήπειρο, καθώς και την Τήνο.

Κατάλογος μισθοδοσίας Ναυτικού 1833 (Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο).

Οπότε έχουμε τον παρακάτω πίνακα:

Περιοχή Ναύσταθμος Πλοία Διοικητικοί Υπάλληλοι Συνεργεία Απόμαχοι Σύνολο

Ύδρα 26 17 1 1 3 48

Σπέτσες 16 12 1 0 0 29

Ψαρά 2 8 3 0 0 13

Πόρος 29 10 0 0 1 39

Α. Π. 5 5 4 5 7 26

Στον πίνακα αναγράφονται οι περιοχές με τις περισσότερες εγγραφές, δηλαδή η Ύδρα, οι Σπέτσες, τα Ψαρά και ο Πόρος. Η στήλη συμπληρώνεται με την κατηγορία «Άλλες Περιοχές» (Α. Π). Στο διάγραμμα οπτικοποιείται ο παραπάνω πίνακας.

Από όλα τα παραπάνω συνάγεται ότι το Ναυτικό δεν ήταν μόνο χώρος για τους ισχυρούς της Ύδρας, αλλά και ένας τρόπος βιοπορισμού για τους «απλούς Υδραίους» δεδομένου μάλιστα ότι η Ύδρα από οικονομικής άποψης είναι πια η σκιά από αυτό που ήταν πριν την Επανάσταση.  Συμπερασματικά, θα μπορούσε να λεχθεί ότι η σχέση της Ύδρας με την κεντρική διοίκηση πέρασε δύο φάσεις. Από τη σύγκρουση στην καποδιστριακή περίοδο, στην  ένταξη στην κρατική διοίκηση κατά την οθωνική. Δεν είναι τυχαίο ότι εξέχοντες Υδραίοι της εποχής διετέλεσαν αρκετές φορές πρόεδροι της Κυβερνήσεως, όπως ο Κριεζής και ο Γεώργιος Κουντουριώτης.

Δημοσιεύεται στο methormisakathektou.politics.blog