4-6-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Η ένταση  μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου  εκτοξεύτηκε  στα ύψη  για άλλη μια φορά τις τελευταίες ημέρες , με αφορμή τις  τοπικές  εκλογές τις οποίες μποϊκόταρε  η Σερβική πλειοψηφία στους 4 δήμους του  βόρειου Κοσόβου..Υπήρξαν βίαιες συγκρούσεις εκεί , με την  αστυνομία της χώρας  και τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ/KFOR  να αντιπαρατίθενται με σκληροπυρηνικούς ντόπιους Σέρβους.. Η Σερβία διέταξε τον στρατό της να είναι έτοιμος για σύγκρουση  και να προχωρήσει προς τη διασυνορική ζώνη πυροδοτώντας ανησυχίες  για μια συνολική σύγκρουση  σε περιοχή που χαρακτηρίζεται από  βαθιές εθνοτικές διαιρέσεις της.

Ποια είναι η  πρόσφατη ιστορία της διαμάχης Σερβίας-Κοσόβου;

Το Κόσοβο  ήταν μέρος της Σερβίας πριν ανακηρύξει την ανεξαρτησία της το 2008. Είναι ευθυγραμμισμένο με τη Δύση και η ανεξαρτησία του έχει αναγνωριστεί από περίπου 110 χώρες  του ΟΗΕ  ,  συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Καναδά,  των πλείστων κρατών της ΕΕ, της Ιαπωνίας   της Τουρκίας. κα. Από την άλλη πλευρά, η Σερβία, παρά τις φιλοδοξίες της να ενταχθεί στην ΕΕ και να αποτελέσει μέρος του Ευρωπαϊκού πολιτικού τοπίου, έχει ιστορικά στενούς δεσμούς με την Ανατολή. Η Ρωσία και η Κίνα έχουν ταχθεί υπέρ της Σερβίας και την έχουν υποστηρίξει στο να μην αναγνωριστεί η ανεξαρτησία του Κοσόβου από ορισμένα κράτη-μέλη του ΟΗΕ .Στο Κόσοβο η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι  Αλβανικής καταγωγής.

Ο πόλεμος του Κοσόβου 1998-1999 ήταν μια φονική  σύγκρουση που στοίχισε χιλιάδες ζωές και αποσταθεροποίησε την περιοχή, ενώ αυτό που είναι σήμερα το Κόσοβο  διοικούνταν από μια πολυεθνική  διοίκηση (OHE-EE ) για μια δεκαετία πριν αποσχιστεί  από τη Σερβία. Η τελευταία παρόλο που δεν έχει καμία πραγματική εξουσία στην περιοχή, συνεχίζει να διεκδικεί την κυριαρχία του  Κοσόβου. Η περιοχή είναι σημαντική για τη Σερβία, ένα έθνος που παραδοσιακά υπερηφανεύεται για τη θρησκεία του, λόγω της παρουσίας πολυάριθμων Σερβικών ορθόδοξων εκκλησιών και μοναστηριών ,στο  έδαφος του αποσχισθέντος κράτος(τα οποία χρονολογούνται (όλα )αιώνες πίσω στο χρόνο.(Πετς, Γκρατσάνιτσα)

Από την άλλη πλευρά, οι Αλβανοί που ζουν στο Κόσοβο κατηγορούν τη Σερβία για  χρόνια καταστολή και διεκδικούν τη γη ως δική τους. Όταν η Σερβία ξεκίνησε μια βίαιη εκστρατεία κατά των Αλβανικών εξεγέρσεων το 1998, το ΝΑΤΟ παρενέβη  με αεροπορικούς βομβαρδισμούς και η περιοχή τέθηκε υπό τον έλεγχο διεθνών ειρηνευτικών δυνάμεων, γεγονός που άνοιξε το δρόμο για την τελική ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου το 2008.

Τι προκάλεσε την τελευταία έξαρση βίας ;

Οι “σπόροι”  της νέας έντασης σπάρθηκαν τον περασμένο μήνα, όταν οι Σέρβοι μποϊκόταραν τις τοπικές εκλογές για τέσσερις δήμους στο βόρειο Κόσοβο (Ζβετσάν , Ζούμπιν Ποτόκ, Βόρεια Μιτρόβιτσα και Λεπόσεβατς)  δηλαδή στις περιοχές όπου οι Σέρβοι αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού. Η συμμετοχή  στις λογ΄ς ήταν μικρότερη από 4%, σύμφωνα με επίσημες μετρήσεις, αλλά η επικράτηση  για τους Αλβανούς δημάρχους εξακολουθεί να ισχύει. Τα πράγματα έφτασαν στα άκρα  όταν οι νεοεκλεγεντες  δήμαρχοι επρόκειτο να εγκατασταθούν στα γραφεία τους την περασμένη Παρασκευή. Σέρβοι διαδηλωτές και εξτρεμιστικά”στοιχεία”  συγκεντρώθηκαν έξω από τα κτίρια για να εμποδίσουν την είσοδο των δημάρχων, προκαλώντας ταραχές που οδήγησαν  την αστυνομία  στο να εκτοξεύει δακρυγόνα. Τα πράγματα κλιμακώθηκαν τη  περασμένη Δευτέρα καθώς οι Σέρβοι συγκρούστηκαν με την τοπική αστυνομία και τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ.(Ιταλοί και Ούγγροι) Το Βελιγράδι  διέταξε τον στρατό του να είναι έτοιμος για μάχη και να προχωρήσει προς τα σύνορα με το Κόσοβο.

Τι θέση παίρνει η διεθνής κοινότητα.

 Υπήρξαν καταδίκες και εκκλήσεις για ηρεμία από όλες τις γωνιές του κόσμου. Οι ΗΠΑ, η ΕΕ, το ΝΑΤΟ, η Τουρκία, η Γαλλία, η Γερμανία,η Ιταλία  και άλλες δυνάμεις εξέφρασαν όλες ανησυχίες και προέτρεψαν για  την άμεση διακοπή των εχθροπραξιών. Το ΝΑΤΟ είπε επίσης ότι θα στείλει εκατοντάδες επιπλέον στρατεύματα στο Κόσοβο(ήδη έφθασαν 700) . Η Ρωσία έχει προειδοποιήσει ότι η κλιμάκωση θα μπορούσε να προκαλέσει άλλη μια σύγκρουση στην Ευρώπη, ενώ η Κίνα υπεστήριξε  τη Σερβία, λέγοντας ότι υποστηρίζει τις «προσπάθειες του Βελιγραδίου να διαφυλάξει την κυριαρχία και την εδαφική του ακεραιότητα».(!) Το Λονδίνο έδειξε να υποστηρίζει το Κόσοβο,Η Ρωσία με σειρά ενεργειών της,κατασκοπεία, υβριδικές επιλογές,παραπληροφόρηση  κα , ενεργεί αποσταθεροποιητικά στα Βαλκάνια και ειδικά σε Κόσοβο, Βόρεια Μακεδονία και Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Τι γίνεται για την επίλυση της σύγκρουσης;

Υπήρξαν αρκετές προσπάθειες στο παρελθόν από διεθνείς παράγοντες για ειρήνη στην περιοχή. Ωστόσο, με τις δύο χώρες υπό την ηγεσία των εθνικιστικών κυβερνήσεων δείχνουν λίγη προθυμία για συμβιβασμούς, και  η ειρήνη παραμένει απίθανη προοπτική αυτή τη στιγμή. Ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Άρμπιν Kούτρι υποστηρίζει  ακόμα και την ένωση της χώρας του με την Αλβανία και απορρίπτει κάθε συμβιβασμό, ενώ ο πρόεδρος της Σερβίας Aλεξάντερ Βούτσιτς  επιμένει ότι η χώρα του δεν θα υποχωρήσει αν δεν συμβιβαστεί το Κόσοβο. Η ΕΕ θα μπορούσε να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο αφού τόσο η Σερβία όσο και το Κόσοβο  θέλουν να ενταχθούν στο μπλοκ, κάτι που μπορεί να συμβεί μόνο αφού εξομαλύνουν τις  διμερείς σχέσεις τους. Η υπόσχεση για ένταξη στην ΕΕ θα μπορούσε να είναι ένα ισχυρό κίνητρο για να έρθουν οι δύο πλευρές σε συμφωνία, αλλά το πώς θα γίνει αυτό στην πραγματικότητα μένει να φανεί.Ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα δήλωσε χθες υποτιμητικά  ότι η δύναμη του Σερβικού στρατού στα σύνορα με το Κόσοβο είναι «μηδενική» και δεν μπορεί να κάνει τίποτα για τις εξελίξεις εκεί. Οι δηλώσεις Ράμα έγιναν στο Παγκόσμιο Φόρουμ Ασφάλειας της Μπρατισλάβα (GLOBSEC) στην πρωτεύουσα της Σλοβακίας, εν μέσω αυξανόμενης έντασης στο βόρειο Κόσοβο.(ήταν στο ίδιο πάνελ με τον πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας Κοβασέφσκι) . Είπε ότι η ανάπτυξη του στρατού της Σερβίας στα σύνορα με το Κόσοβο  είναι το ίδιο με τον Μεξικανικό στρατό στα σύνορα των ΗΠΑ.(!) «Είναι ακριβώς όπως ο Μεξικανικός στρατός που εμφανίζεται στα σύνορα των ΗΠΑ απέναντι από Τέξας, Αριζόνα, Καλιφόρνια και Νέο Μεξικό. τι μπορεί να κάνει; Ζητώ συγγνώμη, αγαπώ το Μεξικό, αλλά τι μπορεί να κάνει; Τίποτα, απολύτως τίποτα. Αφορά μόνο την εσωτερική πολιτική. Αυτό που συμβαίνει στο βόρειο τμήμα του Κοσόβου  σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την εσωτερική πολιτική», είπε ο Ράμα.

Στο  μεταξύ, ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ   Ισπανός επίτροπος Ζοζέπ Μπορέλ συναντήθηκε  χθες με τον πρωθυπουργό του Κοσόβου  Αρμπίν Κούρτι. «Η τρέχουσα κατάσταση είναι επικίνδυνη και μη βιώσιμη. Χρειαζόμαστε επείγουσα αποκλιμάκωση και λύση μέσω διαλόγου», δήλωσε ο Μπορέλ μετά τη συνάντηση. Τα περισσότερα κράτη μέλη του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Τουρκίας, αναγνώρισαν το Κόσοβο  ως ξεχωριστή χώρα μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του από τη Σερβία το  Φεβρουάριο του 2008. Η Ισπανία, η Σλοβακία, η Κύπρος, η Ρουμανία και η Ελλάδα είναι οι 5 χώρες της ΕΕ που δεν έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge