11-5-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Έντονος προβληματισμός κυριαρχεί ανάμεσα στους κορυφαίους Ευρωπαίους αναλυτές αναφορικά με την επόμενη ημέρα των διπλών εκλογών (προεδρικών και βουλευτικών) στη Τουρκία.Ειδικοί σε Ολλανδία, Βέλγιο, Γερμανία και Σουηδία( με τους οποίους επικοινώνησε  και επικοινωνεί ο υπογράφων)

διαψεύδουν τις Γερμανικές ελπίδες(διαφόρων πολιτικών) για μια φιλοδυτική στροφή στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας ως αποτέλεσμα μιας πιθανής(;)  επικράτησης της αντιπολίτευσης στις προεδρικές εκλογές. Χαρακτηριστικά επισημαίνουν ότι η  Γερμανία και άλλες δυτικές δυνάμεις δεν μπορούν να ελπίζουν σε ευθυγράμμιση της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας με τις δυτικές /Νατοϊκές απαιτήσεις, ακόμη και αν η Τουρκική αντιπολίτευση κερδίσει τις προεδρικές εκλογές την Κυριακή,(αν και όλα είναι στη κόψη του ξυραφιού , με άγνωστες τις αντιδράσεις του καθεστώτος Ερντογάν) σύμφωνα με εκτιμήσεις παρατηρητών και ειδικών “δεξαμενών σκέψης”  αλλά και  δηλώσεων  κορυφαίων εκπροσώπων της αντιπολίτευσης  που συνδέονται με τον Kεμάλ Κιλιντσντάρογλου.

Συνεπώς  το Βερολίνο, η Χάγη  και οι Βρυξέλλες θα βρεθούν αντιμέτωπες με Τουρκικές  προκλητικές αξιώσεις για  τα αποθέματα φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο και στο μέλλον, και όπως απείλησε πρόσφατα ο αρχηγός του CHP με τις προσπάθειες της Άγκυρας να «πάρει πίσω» τα Ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Η Γερμανία, και η Δύση συνολικά, θα πρέπει να ζήσουν με το γεγονός ότι, ακόμη και μετά από μια πιθανή(;) αλλαγή προσωπικού στην προεδρία, η Τουρκία θα επιδιώξει συμβιβασμό με τον  αυταρχικό πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ ,ενώ  θα συνεχίσει τη συνεργασία της με τη Ρωσία. Οι ειδικοί το αποδίδουν αυτό όχι μόνο στη δομή των εισαγωγών και των εξαγωγών της Τουρκίας, αλλά και στην παράδοση της εξωτερικής πολιτικής της να μην ευθυγραμμίζεται εύκολα  με ορισμένες Αμερικανό- Ευρωπαϊκές θέσεις.. Αυτό είναι εμφανές σήμερα στην επιμονή της Άγκυρας όχι μόνο για συνεργασία με τη Δύση αλλά και στη συνεργασία με τη Ρωσία.

Οι εικασίες στη Γερμανία  ως και σε άλλες δυτικές χώρες ότι μια νίκη της αντιπολίτευσης στις προεδρικές εκλογές της Τουρκίας την Κυριακή θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναπροσαρμογή της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας με το διατλαντικό μπλοκ(εν μέσω πολέμου στην Ουκρανία)  σχετίζονται επίσης με ορισμένες δηλώσεις σχετικά με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ του  προεδρικού υποψηφίου της αντιπολίτευσης του CHP. Εάν κερδίσει, υποστηρίζει ότι  θέλει να επιτύχει ταξίδια χωρίς βίζα για τους Τούρκους πολίτες στην ΕΕ εντός τριών μηνών από την ανάληψη των καθηκόντων του. Στο Βερολίνο αυτό θεωρείται εντελώς μη ρεαλιστικό. Ωστόσο, θα απαιτούσε την προσέγγιση της Άγκυρας με την ΕΕ, όπως επίσης και ο στόχος του ηγέτη του CHP  είναι να συνεχίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της ΕΕ με τις Βρυξέλλες. Ο Κιλιτσντάρογλου σκοπεύει επίσης να συμμορφωθεί με τα  γνωστά αιτήματα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), να απελευθερώσει από τη φυλακή τον αντίπαλο του Ερντογάν Οσμάν Καβάλα, καθώς και τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς, πολιτικό της Κουρδικής  αντιπολίτευσης.(που είναι επί χρόνια στις φυλακές της Αδριανούπολης)

Ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης θέλει επίσης να ακολουθήσει μια λιγότερο συγκρουσιακή προσέγγιση όσον αφορά το ΝΑΤΟ. Έχει δεσμευτεί, για παράδειγμα, να συμφωνήσει με την ένταξη της Σουηδίας στη στρατιωτική συμμαχία. Μερικοί στη Δύση ελπίζουν σε ακόμη περισσότερες παραχωρήσεις, όπως μια αυξημένη εμπλοκή στη στρατιωτική ανάπτυξη του ΝΑΤΟ στην ανατολική πλευρά. της συμμαχίας. «Ανεξάρτητα από τα πολιτικά κόμματα» Οι παρατηρητές και οι ειδικοί συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό ότι παρόλο που μια αλλαγή στην προεδρία της Τουρκίας θα μπορούσε να φέρει ένα λιγότερο συγκρουσιακό στυλ στις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Δύσης, ωστόσο δεν θα οδηγήσει σε σοβαρές διορθώσεις πορείας. Πρόσφατα, ο Kιλιντσντάρογλου  το επιβεβαίωσε. Σε εκλογική εκδήλωση για τους τουρκόφωνους πολίτες της Βουλγαρίας, σημείωσε ότι η εξωτερική πολιτική και η πολιτική των εξοπλισμών  τη «διαχειρίζεται το κράτος» και είναι «ανεξάρτητες από θέσεις πολιτικών κόμματων». πολιτικές για τις οποίες ο  Ερντογάν είχε ιδιαίτερα έντονες διαφωνίες με τη Δύση γενικά και με την ΕΕ ειδικότερα για την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή  αλλά και την πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ρωσίας.Παράλληλα με τους ιστορικά καθιερωμένους προσανατολισμούς, η βάση αυτής της συνέχειας βρίσκεται στα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας

 “Πάρτε πίσω τα νησιά” (!)

 Στην ανατολική Μεσόγειο, μια υποθετική  κυβέρνηση με επικεφαλής τον Kιλιντσντάρογλου  θα συνεχίσει τις προκλητικές ενέργειες  για να αποκτήσει πρόσβαση στα κοιτάσματα φυσικού αερίου στο βυθό  γύρω από την Κύπρο. Δεν αναμένεται αλλαγή πλεύσης ούτε στη διαμάχη για τα Ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Οι παρατηρητές επισημαίνουν το γεγονός ότι και ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης είχε ήδη ζητήσει να αρπάξουν(!) ορισμένα από τα νησιά από τον Ελληνικό έλεγχο, «να τα πάρουν πίσω». Το πώς θα πετύχει αυτό είναι  επιεικώς αδιανόητο, ιδιαίτερα στην περίπτωση των Ελληνικών νησιών, τα οποία η Αθήνα, σε καμία περίπτωση, δεν είναι διατεθειμένη να  υποχωρήσει  και εγκαταλείψει.Και μην αναμένουμε κάποια εντυπωσιακή αλλαγή στάσης στο Κυπρικό.

Έναντι της Συρίας δεν διαφέρει πολύ  η στάση του από την προσέγγιση της Άγκυρας υπό τον  Ερντογάν. Ένας προφανώς καλά ενημερωμένος εκπρόσωπος της σημερινής Τουρκικής αντιπολίτευσης φέρεται να είπε ότι σε περίπτωση προεδρικής αλλαγής, η Άγκυρα θα επιδιώξει να ξεκινήσει διάλογο με τον πρόεδρο της Συρίας .Αυτό ανταποκρίνεται στις προηγούμενες απαιτήσεις της Τουρκικής αντιπολίτευσης, απαιτήσεις τις οποίες ο Ερντογάν, στο μεταξύ(τελευταία) , εκπλήρωσε. Ήδη στις αρχές του έτους, ο Ερντογάν έχει δει θετικά  την προοπτική μιας συνάντησης κορυφής με τον Άσαντ ,προφανώς ως στοιχείο των πρόσφατων πολιτικών της Άγκυρας που επιδιώκει μια   άμβλυνση των σχέσεων με τη  Συρία,( που ξεκίνησε ήδη πολύ νωρίτερα  με τις Ηνωμένες Πολιτείες/ως ένα βαθμό/, τα  Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ)  το Ισραήλ, την Αρμενία, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία. )

 Ο Ερντογάν και ο Kιλιντσντάρογλου   συνδέουν  τις σχέσεις με τη Δαμασκό εξίσου με την προσπάθειά τους να επισπεύσουν τον επαναπατρισμό εκατομμυρίων Σύριων προσφύγων ή την απέλασή τους από την Τουρκία. Τα Τουρκικά στρατεύματα που σταθμεύουν στη βόρεια Συρία δεν θα αποσυρθούν αμέσως, αλλά οι όροι για την αποχώρησή τους θα καθοριστούν μέσω διαπραγματεύσεων. Το σχέδιο είναι να επιστρέψουμε στη Συμφωνία των Αδάνων του 1998, η οποία επιτρέπει στον Τουρκικό στρατό, στη μάχη του ενάντια στο PKK, να επιχειρεί σε πλάτος πέντε χιλιομέτρων συριακού εδάφους κατά μήκος των κοινών συνόρων.

 Ούτε αναμένονται σημαντικές αλλαγές στην Άγκυρα, σε σχέση με τις πολιτικές του Ερντογάν έναντι της Ρωσίας.

Η  Τουρκία (υποθετικά αν εκλεγεί ο αρχηγός του CHP ) δεν θα ενταχθεί στις κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας για την εισβολή  στην Ουκρανία,  ούτε θα εγκαταλείψει το σημερινό της καθεστώς ως μεσολαβητής μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, που αφορά, για παράδειγμα, τη μεταφορά Ουκρανικών σιτηρών στην παγκόσμια αγορά μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Λέγεται ότι ο υποψήφιος των 6 κομμάτων  παραμένει αναποφάσιστος  για το αν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί το Ρωσικό αντιπυραυλικό σύστημα S-400 ή αν θα επιστρέψει στα μαχητικά F-35 που έχει ήδη αγοράσει η Άγκυρα στις ΗΠΑ. αλλά τα οποίο η Ουάσιγκτον παρακρατεί λόγω της αγοράς των S-400 από την Άγκυρα.

Σύμφωνα με αναλυτές σε κορυφαίες δεξαμενές σκέψης στα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης  τα οικονομικά είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η αντιπολίτευση δεν είναι διατεθειμένη να παραιτηθεί από τη συνεργασία της με τη Ρωσία. Η Τουρκία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη μεγάλη ποσότητα ενεργειακών πόρων με σχετικά χαμηλή τιμή από τη Ρωσία. Ο πυρηνικός σταθμός Akkuyu βρίσκεται υπό κατασκευή και θα λειτουργεί από τη Ρωσική εταιρεία Rosatom. Οι Τουρκικές εταιρείες χρησιμοποιούν τη φθηνή ενέργεια για να παράγουν βιομηχανικά προϊόντα για την ευρωπαϊκή αγορά. Επομένως, η Άγκυρα εξαρτάται από τη Μόσχα, ενώ ταυτόχρονα εξαρτάται από την Ευρωπαϊκή αγορά πωλήσεων.

Επιπλέον, ο διττός προσανατολισμός – προς την ανατολή και τη δύση – αντιστοιχεί σε μια παλιά παράδοση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, την οποία οι ειδικοί περιγράφουν ότι κλίνει προς “αδέσμευτα ρεύματα”. Οι αναλυτές υποστηρίζουν  ότι ακόμη και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Άγκυρα( σε εποχές Ετσεβίτ,Οζάλ, Ντεμιρέλ κα)  παρά την  διαχρονική ένταξη της στο ΝΑΤΟ, διατήρησε σε αρκετά ζητήματα το  αδέσμευτο..

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge