20-4-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Φονικές συγκρούσεις μεταξύ δύο ένοπλων φατριών, των Ενόπλων Δυνάμεων του Σουδάν (SAF) και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), ξέσπασαν στο Χαρτούμ και σε ολόκληρο το Σουδάν στις 15 Απριλίου. Έξι  ημέρες μετά τη σύγκρουση, τουλάχιστον 350 άμαχοι έχουν σκοτωθεί και εκατοντάδες τραυματιστεί  στα διασταυρούμενα πυρά. Εκτεταμένες μάχες γίνονται στο Χαρτούμ,  και όχι μόνο . Νοσοκομεία στοχοποιούνται και χιλιάδες  τραυματίες  βρίσκονται σε καταφύγια χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Υπολογίζεται ότι 15,8 εκατομμύρια  κάτοικοι στο Σουδάν, περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού, χρειάζονταν ανθρωπιστική βοήθεια πριν από το ξέσπασμα των συγκρούσεων, και ο αριθμός αυτός είναι πιθανό να αυξηθεί καθώς συνεχίζονται οι συγκρούσεις. Τα παρακάτω  Ερωτήματα παρουσιάζουν  μια εικόνα για τα αίτια της σύγκρουσης, τις βασικές φατρίες και παράγοντες και τον ρόλο της διεθνούς κοινότητας στη διαδικασία διαμεσολάβηση της σύγκρουσης.

Ερώτηση 1: Τι πυροδότησε τις βίαιες συγκρούσεις στο Σουδάν;

 Απάντηση 1: Η βία επιταχύνθηκε από μια σειρά τεταμένων διαπραγματεύσεων που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των SAF και RSF τις τελευταίες εβδομάδες σχετικά με τη μεταρρύθμιση του τομέα ασφάλειας της χώρας. Σύμφωνα με τους όρους της πολιτικής συμφωνίας πλαισίου που θα έδινε τον στρατό να παραδώσει την εξουσία σε πολιτικούς ηγέτες, οι SAF και οι  RSF διαπραγματεύονταν τους όρους υπό τους οποίους αυτές οι δυνάμεις θα συγχωνεύονταν σε έναν ενιαίο, εθνικό στρατό. Αυτό δημιούργησε αυξανόμενες εντάσεις επειδή οι σκληροπυρηνικές φατρίες εντός του στρατού αντιστέκονται στο να ενσωματώσουν στον επαγγελματικό τους στρατό αυτό που θεωρούν ως λιγότερο επαγγελματική υπηρεσία ασφαλείας. Από την αντίθετη πλευρά, οι διοικητές των RSF διέτρεχαν την προοπτική να γίνουν υποταγμένοι σε αξιωματικούς του στρατού και να αφαιρεθούν από τους βαθμούς και τους μισθούς τους, που δεν ήταν σύμφωνοι με τα πρότυπα του στρατού.

Ερώτηση 2: Ποιοι είναι οι στρατηγοί πίσω από τις δύο οντότητες  ασφαλείας;

Απάντηση 2 :Οι Ένοπλες Δυνάμεις του Σουδάν έχουν ως επικεφαλής τον στρατηγό Mohammad Fattah al-Burhan και οι παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης είναι υπό την ηγεσία  του στρατηγού  Mohamed Mamdan Dagalo, γνωστό ευρέως ως Hemedti. Οι SAF είναι ο εθνικός στρατός του Σουδάν και έχει μακρά ιστορία στο επίκεντρο της Σουδανικής πολιτικής και παραμένει ο πιο κυρίαρχος θεσμός της χώρας. Έχουν εκπαιδευτεί από τον στρατό της Αιγύπτου και θεωρούν τους εαυτούς τους συνταγματικούς προστάτες της χώρας. Οι  RSF είναι η διάδοχος δύναμη των Αραβικών δυνάμεων της πολιτοφυλακής Janjaweed που ο πρώην δικτάτορας Omar al-Bashir οργάνωσε για να εφαρμόσει τις πολιτικές του στο Νταρφούρ στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Σε αναγνώριση αυτών των προσπαθειών, ο Μπασίρ έκανε τους RSF επίσημο μέρος των υπηρεσιών ασφαλείας της χώρας και τις χρησιμοποίησε ως στρατιωτικό αντίβαρο στον στρατό, σε μια προσπάθεια να «προστατέψει» το καθεστώς του. Από τη δημιουργία τους, οι RSF και ο Hemedti έχουν πλουτίσει προσφέροντας τη δύναμη ως μισθοφόρος στρατός στα κράτη του Κόλπου στην Υεμένη και τη Λιβύη. Ο Hemedti έχει επίσης αναλάβει τον έλεγχο των περιοχών εξόρυξης χρυσού στο Νταρφούρ, επιτρέποντάς του να δημιουργήσει ένα πολεμικό σώμα και να στρατολογήσει σημαντικές νέες δυνάμεις, καθιστώντας τις RSF έναν αρκετά ισοδύναμο αντίπαλο με τον εθνικό στρατό.

Ερώτηση 3: Τι σημαίνει η μάχη για υπάρχουσες και νέες ανθρωπιστικές ανάγκες;

 Απάντηση 3: Το ένα τρίτο των 45 εκατομμυρίων ανθρώπων του Σουδάν εξαρτώνται ήδη από διεθνή βοήθεια  ως και επισιτιστική βοήθεια. Με το διεθνές αεροδρόμιο και τους περισσότερους μεγάλους δρόμους κλειστούς λόγω των συγκρούσεων, αυξάνεται η πιθανότητα τεράστιες περιοχές της χώρας να στερηθούν σύντομα ζωτικής σημασίας προμήθειες. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις προηγούμενες συγκρούσεις στο Σουδάν που έλαβαν χώρα σε κυρίως αγροτικές περιοχές κατά μήκος της τεράστιας περιφέρειας του Σουδάν, η πλειονότητα των μαχών τώρα διεξάγεται σε αστικά κέντρα, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας Χαρτούμ. Για αυτούς τους κατοίκους των πόλεων, που δεν έχουν ιστορικό σύλληψης σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, υπάρχουν πολύ λιγότεροι μηχανισμοί αντιμετώπισης από αυτούς που έχουν πρόσβαση οι άνθρωποι στις αγροτικές περιοχές. Καθώς οι μάχες συνεχίζονται στις πόλεις και καθώς καταστρέφονται περισσότερες μη στρατιωτικές υποδομές όπως νοσοκομεία, αντλιοστάσια νερού και σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, τόσο περισσότεροι κάτοικοι τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές θα συνεχίσουν να υφίστανται πίεση.

 Ερώτηση 4: Πώς θα επηρεάσουν οι συγκρούσεις την ευρύτερη δημοκρατική μετάβαση του Σουδάν;

 Απάντηση 4: Είναι δυστυχώς σωστό να πούμε ότι η δημοκρατική μετάβαση στο Σουδάν βρίσκεται σε απεριόριστη αναμονή. Είναι ενδιαφέρον ότι οιπολιτικοί που υποτίθεται ότι διαπραγματεύονται με στρατιωτικούς ηγέτες για τους όρους της μετάβασης έχουν αποσιωπηθεί. Η πολιτική συμφωνία που υποτίθεται ότι θα άνοιγε το δρόμο για την επιστροφή στην πολιτική διακυβέρνηση έχει καταστεί σε μεγάλο βαθμό αμφισβητήσιμη και η ιδέα να διασωθεί η προοπτική μιας πολιτικής μετάβασης φαίνεται μακρινή προοπτική έως ότου ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση της ασφάλειας.

Ερώτηση 5: Πώς μπορεί η διεθνής κοινότητα, από την Αφρικανική Ένωση έως τις Ηνωμένες Πολιτείες, να μεσολαβήσει μεταξύ των RSF και του στρατού;

Απάντηση 5: Υπάρχουν πολύ λίγες ενδείξεις ότι τα αντιμαχόμενα μέρη είναι επί του παρόντος ανοιχτά σε εξωτερική διαμεσολάβηση. Η κορυφαία προτεραιότητα της Ουάσιγκτον φαίνεται να είναι να διασφαλίσει ότι τα γειτονικά κράτη και οι περιφερειακοί παράγοντες δεν θα πάρουν θέση σε αυτή τη σύγκρουση και δεν θα αποφασίσουν να εμπλακούν. Αυτό θα μπορούσε γρήγορα να οδηγήσει αυτή τη  αντιπαράθεση  σε μια ακόμη πιο δαπανηρή περιφερειακή σύγκρουση. Το Συμβούλιο Ειρήνης και Ασφαλείας της Αφρικανικής Ένωσης συνεδρίασε α και εξέφρασε ανησυχία και προσφέρθηκε να στείλει τον Πρόεδρο Moussa Faki στο Σουδάν για να διαπραγματευτεί μια κατάπαυση του πυρός. Ομοίως, ο πρόεδρος της Κένυας Γουίλιαμ Ρούτο ανακοίνωσε ότι θα ηγηθεί μιας αντιπροσωπείας αρχηγών κρατών από το γειτονικό Τζιμπουτί και το Νότιο Σουδάν στο Χαρτούμ για να πιέσει για ειρήνη, αλλά δεν είναι σαφές ότι θα μπορέσουν ακόμη και να προσγειωθούν λόγω ζημιών στο  αεροδρόμιο του Χαρτούμ. Η Ουάσιγκτον έχει ίσως το μεγαλύτερο μοχλό και μαζί με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα,  και φαίνεται να εργάζεται μέσω παρασκηνίων για να πιέσει τα μέρη να σταματήσουν τις μάχες για να επιτρέψουν την ανθρωπιστική πρόσβαση και να εκκενώσουν τους χιλιάδες αμάχους που έχουν παγιδευτεί στα πυρά των αστικών μαχών.

*Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

φωτ.ambassadorsatlarge