8-4-2023

*Το άρθρο εκφράζει αποκλειστικά προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Έχοντας κοινά  στρατηγικά συμφέροντα και αντιμετωπίζοντας  σχεδόν τις ίδιες προκλήσεις, η Ατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ)  και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) συνεργάζονται στενά σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος , εργάζονται από κοινού  στη διαχείριση κρίσεων, στην ανάπτυξη  επαρκών ικανοτήτων  ως και μέσων αντιμετώπισής τους, καθώς και σε πολιτικές διαβουλεύσεις, ενώ επιπρόσθετα παρέχουν υποστήριξη στους κοινούς εταίρους τους στην ανατολικά και  στα νότια της Ευρώπης.Οι δυο οργανισμοί ανταλλάσσουν απόψεις και θέσεις,ενώ ο αρμόδιος για την ΕΕ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής,άμυνας και ασφάλειας Ισπανός Ζοσέπ Μπορέλ παρακάθεται σε συνόδους του ΝΑΤΟ, ενώ ο ΓΓ της Ατλαντικής Συμμαχίας Γενς Στόλντεμπεργκ συμμετέχει σε αρκετές συνόδους της ΕΕ ,που αφορούν ζητήματα ασφάλειας άμυνας και ειδικά τους τελευταίους 12 μήνες τα θέματα της Ουκρανίας. Συχνές είναι οι εκατέρωθεν παρουσιάσεις δραστηριοτήτων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,στη Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Βορείου Ατλαντικού, αλλά και από κοινού στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η ΕΕ είναι ένας μοναδικός και ουσιαστικός εταίρος για το ΝΑΤΟ. Οι δύο οργανισμοί  μοιράζονται την πλειοψηφία των μελών, έχουν κοινές αξίες και αντιμετωπίζουν παρόμοιες απειλές και προκλήσεις.(συμβατικές,μη-γραμμικές,ασύμμετρες,υβριδικές κα) . Οι  διμερείς σχέσεις μεταξύ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ θεσμοθετήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, βασιζόμενες σε βήματα που έγιναν κατά τη δεκαετία του 1990 για την προώθηση μεγαλύτερης Ευρωπαϊκής ευθύνης  και συμμετοχής σε αμυντικά θέματα (συνεργασία ΝΑΤΟ- και της τότε Δυτικής Ευρωπαϊκής Ένωσης.(ΔΕΕ)
Ανάμεσα στους  δυο οργανισμούς  διαχρονικά υπήρξαν  και υπάρχουν οι παρακάτω  βασικές σχέσεις και επαφές

• Η Διακήρυξη ΝΑΤΟ-ΕΕ του 2002 για μια Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ) επιβεβαίωσε ότι η ΕΕ εξασφάλισε πρόσβαση στις δυνατότητες σχεδιασμού του ΝΑΤΟ για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της ίδιας της ΕΕ. Το 2003, οι λεγόμενες ρυθμίσεις «Berlin Plus» έθεσαν τη βάση για τη Συμμαχία να υποστηρίξει επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ στις οποίες το ΝΑΤΟ ως σύνολο δεν εμπλέκεται άμεσα αλλά τις υποστηρίζει με μέσα και στελέχη.
  Στη Σύνοδο Κορυφής της Λισαβόνας το 2010, οι Σύμμαχοι υπογράμμισαν την αποφασιστικότητά τους να βελτιώσουν τη στρατηγική εταιρική σχέση ΝΑΤΟ-ΕΕ, όπως αντικατοπτρίζεται επίσης στην τότε Στρατηγική Αντίληψη του 2010. Η ανάπτυξη των έστω οριακών  Ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων διασφαλίζει τη συνοχή και τη συμπληρωματικότητα ενώ  αποφεύγει τις περιττές επικαλύψεις, και  είναι καίριας σημασίας στις κοινές προσπάθειες για να καταστεί ο Ευρωατλαντικός χώρος ασφαλέστερος  ως και συμβάλλει στον διατλαντικό επιμερισμό των βαρών.(αν και το ΝΑΤΟ και ειδικά οι Αμερικανοί έχουν την πιο ισχυρή παρουσία,υπολογίσιμα πολυεθνικά επιτελεία,κοινές διακλαδικές στρατιωτικές  μονάδες κα) )
  Η στενή συνεργασία μεταξύ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι ένα σημαντικό στοιχείο για την ανάπτυξη μιας διεθνούς «συνολικής προσέγγισης» για τη διαχείριση κρίσεων  ως και  για τις επιχειρήσεις, η οποία απαιτεί την αποτελεσματική εφαρμογή τόσο στρατιωτικών όσο και πολιτικών μέσων(ειδικά σε  ειρηνευτικές,και ανθρωπιστικές επιχειρήσεις στην Αφρική και όχι μόνο)

*Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι οργανισμοί   στην καταδίκη της ωμής, βάναυσης  και απρόκλητης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία  ως και στην υποστήριξη της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και του δικαιώματος αυτοάμυνας της Ουκρανίας.(και στα τραγικά γεγονότα της παράνομης προσάρτησης της Κριμαίας ,και στο Ντονμπάς αλλά και στην εν εξελίξει εισβολή του Φεβρουαρίου 2022 συνδράμοντας οικονομικά,στρατιωτικά, πολιτικά και ανθρωπιστικά .
Η Στρατηγική Αντίληψη του 2022 του ΝΑΤΟ  που παρουσιάστηκε στη Μαδρίτη(Ιούνιος 2022)  περιγράφει την Ευρωπαϊκή Ένωση ως μοναδικό και ουσιαστικό εταίρο για το ΝΑΤΟ και επιζητά  μια ενισχυμένη στρατηγική εταιρική σχέση. Οι Σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και τα μέλη της ΕΕ μοιράζονται τις ίδιες αξίες και διαδραματίζουν συμπληρωματικούς, συνεκτικούς και αμοιβαία ενισχυόμενους ρόλους για την υποστήριξη της διεθνούς ειρήνης και της παγκόσμιας ασφάλειας

*Τον Ιανουάριο του 2023, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ  Γενς Στόλντεμπεργκ,  ο  πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ  και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα  φον  ντερ Λέιεν  υπέγραψαν την τρίτη κοινή δήλωση για τη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ για περαιτέρω ενίσχυση και επέκταση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δυο οργανισμών.Η τρίτη κοινή δήλωση βασίζεται στην άνευ προηγουμένου πρόοδο στη συνεργασία μεταξύ των δύο οργανισμών από τότε που υπογράφηκαν  οι δυο προηγούμενες διακηρύξεις το 2016 και το 2018. Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έχουν σήμερα 23 κοινά κράτη μέλη.(μ τη Φινλανδία)
Προς το μέλλον  των σχέσεων Ειδικότερα  η τρίτη κοινή δήλωση(τι προβλέπει)/Ιανουάριος 2023 ( μεταξύ άλλων) , ενώ δίνει το στίγμα των ευρύτερων σχέσεων ΝΑΤΟ-ΕΕ (προφανώς επηρεαζόμενη  και από τον πόλεμο στην Ουκρανία)    όπως :

*Η στρατηγική εταιρική σχέση ΝΑΤΟ-ΕΕ βασίζεται σε κοινές αξίες, στην αποφασιστικότητά να αντιμετωπιστούν οι  προκλήσεις και την αδιαμφισβήτητη δέσμευσή  προώθησης  και  διαφύλαξης  της ειρήνης, της ελευθερίας και της ευημερία στον Ευρωατλαντικό χώρο.

*Ο βίαιος πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Υπονομεύει την Ευρωπαϊκή και παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα. Ο πόλεμος της Ρωσίας έχει επιδεινώσει τη κρίση τροφίμων και ενέργειας και  επηρεάζει δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.  Η Ρωσία πρέπει να σταματήσει αμέσως αυτόν τον πόλεμο και να αποσυρθεί από την Ουκρανία. Οι δυο οργανισμοί  εκφράζουν  την πλήρη αλληλεγγύη τους  στην Ουκρανία και επαναλαμβάνουν την αταλάντευτη και συνεχή υποστήριξή  για την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της.
Βιώνουμε  μια εποχή αυξανόμενου στρατηγικού ανταγωνισμού. Η αυξανόμενη εμπλοκή  ως  και οι πολιτικές της Κίνας παρουσιάζουν προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν  από κοινού( ΝΑΤΟ και ΕΕ). Οι επίμονες συγκρούσεις, η ευθραυστότητα και η αστάθεια στην Ευρωπαϊκή γειτονιά  υπονομεύουν την ασφάλειά  και παρέχουν πρόσφορο έδαφος σε στρατηγικούς ανταγωνιστές, καθώς και  σε τρομοκρατικές ομάδες,  στο να αποκτήσουν επιρροή, και  να αποσταθεροποιήσουν τις κοινωνίες .

*Όπως υπογραμμίζεται τόσο από τη Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ όσο και από τη Στρατηγική Πυξίδα της ΕΕ, αυτή είναι μια βασική συγκυρία για την Ευρωατλαντική ασφάλεια και σταθερότητα, καταδεικνύοντας περισσότερο από ποτέ τη σημασία του διατλαντικού δεσμού, ζητώντας στενότερη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής άμυνας για τους Συμμάχους του και απαραίτητο για την Ευρωατλαντική ασφάλεια.
Αναγνωρίζουν την αξία μιας ισχυρότερης και πιο ικανής Ευρωπαϊκής άμυνας που  να συμβάλλει θετικά στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια και  να είναι συμπληρωματική και διαλειτουργική με το ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ διαδραματίζουν συμπληρωματικούς, συνεκτικούς και αμοιβαία ενισχυόμενους ρόλους για την υποστήριξη της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.

*Θα ενεργούν  από κοινού  στην αντιμετώπιση υβριδικών και κυβερνοαπειλών, στην επιχειρησιακή συνεργασία, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων θεμάτων, της στρατιωτικής κινητικότητας, των αμυντικών δυνατοτήτων, της αμυντικής βιομηχανίας , των κοινών  ασκήσεων Χειρισμού Κρίσεων(CMX)  , της καταπολέμησης της τρομοκρατίας  ως και της ανάπτυξης ικανοτήτων εταίρων σε άλλες ηπείρους.
*Οι δυο οργανισμοί  θα  εμβαθύνουν περαιτέρω  τη συνεργασία  για να αντιμετωπίσουν  τον αυξανόμενο γεωστρατηγικό ανταγωνισμό, τα ζητήματα ανθεκτικότητας, την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας, τις αναδυόμενες και “ενοχλητικές τεχνολογίες”, το διάστημα, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ασφάλεια, καθώς και  την αντιμετώπιση χειραγώγησης και παρέμβασης ξένων πληροφοριών(προπαγάνδα,παραπληροφόρηση) στα κράτη- μέλη .

Τέλος  ΝΑΤΟ  και ΕΕ  θεωρούν  τη διαφάνεια ως κρίσιμη και ενθαρρύνουν την όσο το δυνατόν πληρέστερη συμμετοχή των Συμμάχων του ΝΑΤΟ που δεν είναι μέλη της ΕΕ στις πρωτοβουλίες της,  ως και την όσο το δυνατόν πληρέστερη συμμετοχή των μελών της ΕΕ που δεν αποτελούν μέρος της Συμμαχίας στις πρωτοβουλίες της.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο

φωτ.ambassadorsatlarge