14-2-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Οι σεισμοί που έπληξαν μεγάλα τμήματα της νοτιοανατολικής Τουρκίας και της βορειοδυτικής Συρίας επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους που έχουν ήδη πληγεί  πάνω από μια δωδεκαετία εμφυλίου πολέμου στη Συρία  ως και  από τη βαρβαρότητα του καθεστώτος Άσαντ..Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), εκτιμάται ότι 6,8 εκατομμύρια  άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη Συρία και άλλα 6,9 εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας. Πολλοί από τους εκτοπισμένους ζουν σε καταυλισμούς σκηνών και άλλα πρόχειρα καταφύγια στην επαρχία Ιντλίμπ στη βορειοδυτική Συρία , την ελεγχόμενη από την αντιπολίτευση περιοχή της Συρίας που επλήγη επίσης από τον σεισμό. Η πρόσβαση της διεθνούς υπηρεσίας αρωγής για να βοηθήσει τους εκτοπισμένους  ως και άλλα θύματα στην Ιντλίμπ έχει περιοριστεί λόγω της απαράδεκτης “συμπαιγνίας” της Ρωσίας με το καθεστώς Άσαντ για τον περιορισμό του προγράμματος διασυνοριακής βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών από την Τουρκία στη βόρεια Συρία σε μία μόνο διέξοδο ,στην ανοικτή  μεθοριακή  διάβαση  Baba al-Hawa.

Η διαδρομή υπέστη   σημαντικές εδαφικές ζημιές από τον σεισμό, αν και τα οχήματα του ΟΗΕ μπόρεσαν να παραδώσουν βοήθεια στη βόρεια Συρία μέσω της διάβασης από τις 8 Φεβρουαρίου, αν και ορισμένοι επικριτές εξέφρασαν ανησυχία ότι η βοήθεια φτάνει μόνο σε περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση Άσαντ. Οι κυβερνήσεις τόσο της Τουρκίας όσο και της Συρίας καλωσόρισαν τους μεγάλους όγκους βοήθειας που υποσχέθηκαν πολλές κυβερνήσεις εντός και εκτός της περιοχής.

Ωστόσο, ο σεισμός έχει γίνει ένας πολύ  σημαντικός παράγοντας στους πολιτικούς υπολογισμούς τόσο του Τούρκου προέδρου  Ερντογάν όσο και του Σύρου δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ, καθώς και των αντίστοιχων υποστηρικτών τους. Για τον Ερντογάν, που αντιμετωπίζει μια δύσκολη μάχη για επανεκλογή στις 14 Μαΐου (αν δεν μετατοπιστεί χρονικά η ημερομηνία)  ο σεισμός εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους. Πολλοί υποστηρίζουν  ότι μόνο μια σχεδόν άψογη διάθεση και κατανομή της  Τουρκικής  ανθρωπιστικής βοήθειας θα προσθέσει στην πολιτική του υποστήριξη, ενώ οποιαδήποτε αναφορά σε αποδιοργάνωση, λάθη ή περιττούς θανάτους είναι βέβαιο ότι θα μειώσει τα σύνολο ψήφων για το  κυβερνών AKP.

Ωστόσο, ο Ερντογάν έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα έναντι της κυβέρνησης Άσαντ επειδή ο Ερντογάν  είναι  εκλεγμένος  αν και  βαθύτατα προβληματικός για τις ΗΠΑ  και τους  συμμάχους τους, ενώ  οι σχέσεις του  με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ΕΕ και τις Ασιατικές δυνάμεις δεν εμποδίζονται από περιορισμούς πολιτικής ή από  οικονομικές κυρώσεις. Οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι εταίροι τους μπορούν εύκολα να έχουν πρόσβαση σε διαδρομές παράδοσης βοήθειας  στην Τουρκία  από την αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ/Αδάνων  την οποία χρησιμοποιούν οι  ΗΠΑ λόγω της ιδιότητας μέλους της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ  ως και των μακροχρόνιων διμερών συμφωνιών ΗΠΑ-Τουρκίας. Το  αποτέλεσμα είναι ότι οι παγκόσμιες υπηρεσίες βοήθειας και οι ομάδες που φθάνουν  στην περιοχή έχουν πάει πολύ περισσότερα στην Τουρκία παρά στη Συρία, αν και η προσπάθεια βοήθειας στην Τουρκία στο  αν  βοηθά ή βλάπτει πολιτικά τον Ερντογάν μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο για αρκετές εβδομάδες.

Για να μειώσει τη διπλωματική και οικονομική απομόνωση του καθεστώτος του, ο Άσαντ επιδιώκει να “εκμεταλλευτεί” πολιτικά τη διεθνή επείγουσα ανάγκη να βοηθήσει τους Σύρους( θύματα του σεισμού). Ο σεισμός φαίνεται, τουλάχιστον αρχικά, να έδωσε σε αρκετά Αραβικά κράτη που απέφευγαν ή περιόριζαν τις επαφές με τη Δαμασκό , συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας, της Αιγύπτου, του Μπαχρέιν, του Ομάν, του Μαρόκου  και του Λιβάνου, μια σχετικά “ακίνδυνη” δικαιολογία στο  να στείλουν αντιπροσωπείες ή να αρχίσει  μια συμπαθητική  και οριακή τηλεφωνική επαφή  των ηγετών τους με τον Άσαντ. Αυτές οι χώρες   ως και άλλα Αραβικά κράτη εκτιμούν να διατηρήσουν επαφή με το καθεστώς(  στην ανοικοδόμηση  δεσμών με τη Δαμασκό )για να προσπαθήσουν να αποδυναμώσουν την Ιρανική επιρροή στη Συρία,  είναι όμως  επιφυλακτικά μήπως προσβάλουν τις ΗΠΑ  και άλλες μεγάλες δυνάμεις  της Δύσης εξομαλύνοντας τις σχέσεις  τους με τη Συρία.

Τα τελευταία δύο χρόνια, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), στενός σύμμαχος της Σαουδικής Αραβίας, είχαν ανάμικτη επιτυχία προσπαθώντας να συνδράμουν στην ευρεία εξομάλυνση των Αραβικών κρατών με τον Άσαντ, αλλά η Συριακή κυβέρνηση αναμένει ότι ο σεισμός θα δώσει κάποια  νέα ώθηση στην προσπάθεια των ΗΑΕ .Ωστόσο, υπάρχουν επίσης κατηγορίες ότι ο Άσαντ συνέχισε να βομβαρδίζει περιοχές όπως τη βορειοδυτική πόλη Mαρέα  δήλωσε η Βρετανή βουλευτής Aλίσια Kερνς σε δήλωσή της προχθές. Το καθεστώς του Άσαντ επιδιώκει επίσης να χρησιμοποιήσει τον σεισμό για να υπονομεύσει τις Αμερικανικές και παγκόσμιες κυρώσεις ,μέτρα που επιβλήθηκαν ως απάντηση σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται κατά αμάχων από το καθεστώς.Η επιμονή  της Δαμασκού – υποστηριζόμενη από στρατιωτικές απειλές κατά οποιασδήποτε απόπειρας χρήσης άλλων σημείων διέλευσης – εκτιμάται  ευρέως ως τέχνασμα για να εξαναγκάσει το ΣΑ/ΟΗΕ να τερματίσει πλήρως το διασυνοριακό πρόγραμμα και να διοχετεύσει όλη τη βοήθεια στη Συρία μέσω εδάφους που ελέγχεται από το καθεστώς,  και επομένως έμμεσα αναγκασμένη να συναινέσει στη νομιμότητα του καθεστώτος.

Οι Σύροι αξιωματούχοι επιδιώκουν  ιδιαίτερα να ξεφύγουν από τους σημαντικούς περιορισμούς και την απομόνωση που επιβάλλονται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του νόμου περί Πολιτικής Προστασίας του Καίσαρα που απαγορεύει τις συναλλαγές των ΗΠΑ με τη Συριακή κυβέρνηση ή οντότητες που ελέγχονται από την Δαμασκό..Οι αξιωματούχοι του καθεστώτος Άσαντ υποστηρίζουν ότι όλες οι κυρώσεις των ΗΠΑ πρέπει να αρθούν για να διευκολυνθεί η ροή της Αμερικανικής βοήθειας και προϊόντων που είναι κρίσιμα για τις αποστολές  ανακούφισης από τους σεισμούς.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει υποσχεθεί βοήθεια για την ανακούφιση από τους σεισμούς, αν και τα περισσότερα από τα ποσά είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν στην Τουρκία.. Περαιτέρω, όπως είναι χαρακτηριστικό στην περίπτωση μιας τόσο σημαντικής καταστροφής όπως ο σεισμός, αξιωματούχοι των ΗΠΑ εξέδωσαν μια «γενική άδεια», εξουσιοδοτώντας τις Αμερικανικές εταιρείες για 180 ημέρες να εξάγουν ένα ευρύ φάσμα απαιτούμενων προϊόντων και υπηρεσιών που σχετίζονται με προσπάθειες ανακούφισης από τους σεισμούς. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις από Αμερικανούς αξιωματούχους ότι ο σεισμός θα προκαλέσει μια συνολική αναθεώρηση της πολιτικής των ΗΠΑ, η οποία εξακολουθεί να έχει ως στόχο να κρατήσει το καθεστώς Άσαντ απομονωμένο έως ότου εκχωρήσει τουλάχιστον μέρος της εξουσίας του στους πολιτικούς του αντιπάλους.

Στις 8 Φεβρουαρίου, η Κεντρική Διοίκηση των ΗΠΑ (CENTCOM), η οποία έχει αναπτύξει περίπου 1000 στρατιωτικούς των ΗΠΑ στη Συρία για την καταπολέμηση των υπολειμμάτων του Ισλαμικού Κράτους, εξέδωσε μια δήλωση ότι βρίσκεται σε «στενό συντονισμό με το Υπουργείο Άμυνας, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, την Υπηρεσία των Η.Π.Α. για τη Διεθνή Ανάπτυξη και τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις μας SDF,(σε μεγάλο βαθμό κουρδική πολιτοφυλακή που βοηθά στην καταπολέμηση του ISIS) σε επιχειρήσεις ανακούφισης από τους σεισμούς – παραλείποντας εμφανώς οποιαδήποτε αναφορά σε πιθανή συνεργασία με το καθεστώς Άσαντ.Ας μην λησμονούμε  ότι σε αυτές τις περιοχές της βορειοδυτικής Συρίας εδρεύουν γνωστά  και βίαια Ισλαμικά δίκτυα(HTS-ISIS) που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν προς το συμφέρον τους την χαοτική  μετασεισμική κατάσταση.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο ambassadorsatlarge.com

*Τα κείμενα που δημοσιεύονται στην ενότητα “Απόψεις” του Diplomatic Point απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους.