Υπάρχουν δυνατότητες ομαλής συμβίωσης αλλά…πολλά εξαρτώνται από την συμπεριφορά του Ερντογάν

12-2-2023

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός αναλυτής

Οι ισχυροί σεισμοί της  περασμένης Δευτέρας  στη Τουρκία και στη βόρεια Συρία θα έχουν επιπτώσεις στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή. Ασφαλώς  θα έχουν ως αποτέλεσμα τη ροή  ανθρωπιστικής βοήθειας στις πληγείσες περιοχές, ενώ  ενδέχεται να έχουν σημαντικές συνέπειες για τις σχέσεις μεταξύ των χωρών της περιοχής.

Πρώτο :Σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας

Το Ισραήλ έσπευσε να στηρίξει την Τουρκία απέναντι στην τρομακτική καταστροφή.. Έχουν γίνει δηλώσεις από την Κνεσέτ από  τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ενώ ο  νέος υπουργός άμυνας  αντιστράτηγος εα Γιόαβ Γκάλαντ μίλησε με τον Τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ.. Τα υπουργεία εξωτερικών και άμυνας εκλαμβάνουν και τα δύο μια εικόνα  κυβέρνησης που ενεργεί ενωμένη για να βοηθήσει την γειτονική χώρα. . Το Ισραήλ έχει εμπειρία δεκαετιών στην παροχή βοήθειας μετά από φυσικές καταστροφές, συμπεριλαμβανομένων πολλών σεισμών, καθώς και στην διάθεση  ομάδων έρευνας και διάσωσης και ανθρωπιστικής βοήθειας, ειδικά υπό την καθοδήγηση της Διοίκησης Εσωτερικής Ασφαλείας.

Οι δεσμοί Ισραήλ-Τουρκίας βελτιώθηκαν σημαντικά τον περασμένο χρόνο, μεταξύ άλλων μέσω επισκέψεων υψηλού επιπέδου και βελτιωμένων  διπλωματικών σχέσεων. Αυτή η σχέση  πιθανότατα να αποδειχθεί τώρα καρποφόρα, καθώς το Ισραήλ εμπλέκεται σε υπολογίσιμο  βαθμό στην υποστήριξη των προσπαθειών ανακούφισης του δοκιμαζόμενου Τουρκικού λαού.Αυτό είναι σημαντικό-υποστηρίζουν Ισραηλινοί αναλυτές- στο  να δείξουμε στον Τουρκικό λαό πόσο ενδιαφέρεται το Ισραήλ, βοηθώντας τους εκτοπισμένους και στέλνοντας  στην περιοχή μια θετική εικόνα των  διαχρονικών δεσμών, καθώς και σε υποστήριξη της  συνύπαρξης όπως αυτή που οραματίζονται  και προσβλέπουν οι Συμφωνίες του Αβραάμ. Αυτό που μπορεί να προκύψει από αυτή την απίστευτη καταστροφή  είναι ακόμη πιο ισχυροί  διμερείς δεσμοί. Ωστόσο, πιθανότατα θα υπάρξουν προκλήσεις στο μέλλον γιατί η περιοχή είναι προβληματική .

Μπορούν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και άλλοι να βάλουν τις εντάσεις στο πίσω μέρος;

 Ο υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ επισκέφθηκε  προ ημερών το Ιράκ καθώς η Μόσχα προσπαθεί να “συγκεντρώσει”την Τουρκία, το Ιράν, τη Συρία για να συναντηθούν με σκοπό  συνομιλίες ομαλοποίησης. Στο μεταξύ , οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι εξοργισμένες με το Ιράν για τις εξαγωγές drones στη Ρωσία στο να την βοηθήσουν   στην  θρασύτατη εισβολή τους στην Ουκρανία. Οι σεισμοί  θα οδηγήσουν στο να παραμερίσουν αυτές οι  χώρες τις διαφορές τους  για να βοηθήσουν τους αμάχους;

Οι ΗΠΑ διαδραματίζουν καθοριστικό  ρόλο στην ανατολική Συρία ενώ σταθμεύουν  σε μίνι-βάσις (βασικά ανατολικά του Ευφράτη επίσημα 1100 άνδρες) . Οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ SDF (Κουρδοαραβικές ομάδες)  επιχειρούν σε πόλεις-κλειδιά που δεν βρίσκονται μακριά από τις πληγείσες περιοχές. Θα μπορούσαν τελικά οι ΗΠΑ και ο  διεθνής συνασπισμός κατά του ISIS να συναποφασίσουν ότι δεν είναι μόνο η στρατιωτική ασφάλεια  αλλά και  να παράσχουν κάποια ανθρωπιστική υποστήριξη σε δοκιμαζόμενο πληθυσμό ; Είναι πιθανό η Τουρκία και οι πολιτοφυλακές που υποστηρίζει στη Συρία (FSA)να σταματήσουν να επιτίθενται εναντίον αμάχων και να είναι πρόθυμες στο να αφήσουν στην άκρη τον ατελείωτο πόλεμο για κάποιο χρόνο  και να αφήσουν ανθρωπιστικές νηοπομπές να περάσουν από την Μανμπίτζ, το Ταλ Ριφάτ ,το Ειν αλ Αράμπ και  άλλες περιοχές;

Η Τουρκία για ένα χρονικό διάστημα απειλούσε να εισβάλει σε αυτές τις περιοχές και συχνά βομβάρδιζε  από αέρος τους Κούρδους που ζούνε εκεί. Τώρα που οι σεισμοί έχουν βλάψει τόσους πολλούς ανθρώπους , είναι δυνατόν η Άγκυρα να σταματήσει τις μάχες και να συνεργαστεί  με τις τοπικές ομάδες για να σώσει ζωές; Μπορούν οι ΗΠΑ να συνεργαστούν οριακά  με το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, για να παράσχουν βοήθεια αντί να προκαλέσουν  νέες αντιπαραθέσεις; Οι Κούρδοι ηγέτες στην περιοχή έχουν εκφράσει όλοι τη συμπάθειά τους για τα θύματα των  φονικών σεισμών. Ίσως, οι συγκρούσεις που έχουν διχάσει την περιοχή να περιοριστούν κάπως και οι Κούρδοι, οι Τούρκοι και άλλοι Άραβες  να μπορέσουν να εργαστούν αλληλέγγυα.Οψόμεθα.

Οι Τουρκικές εκλογές στο επίκεντρο

Οι Τούρκοι πρόκειται να προσέλθουν στις κάλπες τον Μάιο, αλλά ο τεράστιος απολογισμός των σεισμών πιθανότατα θα πάρει μήνες για να αντιμετωπιστεί. Είναι εύλογο να αναβληθούν οι εκλογές; Ή μήπως το κυβερνών κόμμα AKP της Τουρκίας θα εκμεταλλευτεί τα επακόλουθα σε μια προσπάθεια να παραγκωνίσει τους αντιπάλους; Στο παρελθόν, το  κυβερνών AKP χρησιμοποίησε τις εκλογές ως δικαιολογία για να αρχίσει συγκρούσεις ή να ισχυριστεί ότι «καταπολεμά την τρομοκρατία» και συλλαμβάνει πολιτικούς αντιπάλους(ανεξάρτητα των ιδεολογικών κριτηρίων) . Δεν είναι σαφές αν  θα επιδιώξει να χειραγωγήσει τις συνέπειες των σεισμών προκειμένου να λάβει υποστήριξη ή άμεση υποστήριξη σε  τοπικούς και περιφερειακούς παράγοντες( δημάρχους κα) που συνδέονται με το κόμμα. Από την άλλη πλευρά,αν η Άγκυρα θεωρηθεί από το λαό  ότι δεν χειρίστηκε σωστά την αντίδραση των σεισμών πόσο θα έβλαπτε η λαική αντίδραση  το κυβερνών κόμμα στην κάλπη; Ένα άλλο θέμα είναι ότι η Άγκυρα έχει ξοδέψει  πάρα πολλά  χρήματα για άλλα θέματα, όπως η άμυνα. Θα αποκαλύψουν οι σεισμοί ότι δεν είχε επικεντρωθεί η  πολιτική ηγεσία, πχ στους οικοδομικούς κώδικες  αλλά και στην προετοιμασία για αντιμετώπιση μείζονος φυσικής απειλής ; Αυτά θα είναι βασικά ερωτήματα που πρέπει να προσεχθούν.Πάντως χρονική μετατόπιση των εκλογών δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Διδάγματα για την περιφερειακή ετοιμότητα

Το Ισραήλ και άλλες χώρες της περιοχής αντιμετωπίζουν μεγάλες απειλές από σεισμούς. Η καταστροφή στην Τουρκία πρέπει να είναι ένα μάθημα σε κάθε χώρα για να δει τι μπορεί να μάθει. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία έχει μακρά ιστορία με τους σεισμούς, θα υπάρξουν ερωτήματα σχετικά με την κατασκευή κτιρίων, εάν ακολουθήθηκαν οι κώδικες ή εάν οι οδηγίες ήταν σωστές και αν  προετοιμάστηκαν υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Τεράστιοι σεισμοί όπως αυτοί δεν μπορούν να αποφευχθούν, αλλά χώρες όπως το Ισραήλ θα πρέπει να δουν τι μπορούν να διδαχθούν από τέτοια τραγικά συμβάντα.Η Συρία έχει  λόγω 12ετούς εμφυλίου πολέμου καταστραφεί, ενώ το βόρειο Ιράκ και το Ιράν θα μπορούσαν επίσης να επηρεαστούν, καθώς  και η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν μέχρι και το Πακιστάν .

Αυτό  λογικά σημαίνει ότι η περιοχή επιθυμεί  να βοηθήσει την Τουρκία καθώς προετοιμάζεται για την επόμενη σεισμική δραστηριότητα.. Οι χώρες της περιοχής μπορούν να επωφεληθούν από αυτό με το να συνεργαστούν. Το Ισραήλ και οι εταίροι του στις Συμφωνίες του Αβραάμ(Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν ,Μαρόκο ,και ως ένα βαθμό το Σουδάν)  μέσω του φόρουμ της Negev,(στο οποίο συμμετέχουν οι Αμερικανοί, η Αίγυπτος και η Ιορδανία) θα μπορούσαν να αφιερώσουν χρόνο στο να συζητήσουν πώς να προετοιμαστούν καλύτερα για να εργαστούν από κοινού σε μελλοντικές φυσικές καταστροφές. Οι χώρες που δεν έχουν σχέσεις με το Ισραήλ θα μπορούσαν επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο να παραμερίσουν τις αρνητικές τους απόψεις για ορισμένο διάστημα  και να εξετάσουν πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει η κοινή ανθρωπιστική βοήθεια για τη βελτίωση των  δυσμενών συνθηκών στην περιοχή.

Οι τρομακτικών διαστάσεων ,καταστροφικοί  σεισμοί  στην Τουρκία,πέραν των δραματικών επιπτώσεων σε ανθρωπιστικό, οικονομικό,πλαίσιο ,έχει και  θα έχει  προεκτάσεις πολιτικές στρατιωτικές, πολιτιστικές, περιβαλλοντικές και εσωτερικές. Οι καταστροφές σε δέκα επαρχίες της Τουρκίας είναι ανυπολόγιστες , και έχουν αρχίσει οι αναλυτές να ασχολούνται με τα επόμενα βήματα στο εσωτερικό της χώρας σε  οριακή προεκλογική μάλιστα περίοδο,και με την Άγκυρα ,όχι στα καλύτερα της από διπλωματικής άποψης. Η συγκεκριμένη περιοχή του πλανήτη χαρακτηρίζεται από ισχυρότατες σεισμικές δονήσεις που αναμφίβολα ενισχύουν  τοπικές εντάσεις επιφέρουν μεγάλες απώλειες αφού πέραν της Τουρκίας τα ασταθή σεισμικά τόξα είχαν προκαλέσει μεγάλους  και φονικούς σεισμούς σε Ιράκ,Ιράν Πακιστάν Λίβανο,Ιορδανία  και όχι μόνο.

 Πρώτο :Οι επόμενοι μήνες θα είναι πάρα πολύ κρίσιμοι , και μένει να δούμε την συμπεριφορά του Ερντογάν στο εσωτερικό και εξωτερικό τοπίο. Αν δεν αναβληθούν οι προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές στο εσωτερικό θα κριθούν πολλά από την αντιμετώπιση του ανθρωπίνου πόνου, την  παροχή υποστήριξης στους  πολίτες (τουλάχιστον στα βασικά),την αντιμετώπιση του τεράστιου ζητήματος σε ότι αφορά τις οικοδομές(ειδικά σε περιοχές Χατάι, Γκαζιαντέπ,Σανλίουρφα, κα), ενώ δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός  ότι στην εκτεταμένη γεωγραφικά ζώνη κατοικούν και άλλοι λαοί πχ Κούρδοι, Αραβικοί πληθυσμοί κλπ, η Άγκυρα έχει πραγματοποιήσει  τρεις  στρατιωτικές εισβολές στην βόρεια Συρία, στην μεθοριακή ζώνη (ειδικά δυτικά του Ευφράτη υπάρχουν Ρωσικές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις), ενώ είναι μεγάλος ο αριθμός των προσφύγων από την Συρία(λόγω του σχεδόν 12ετους εμφυλίου πολέμου) ως  και από το  βόρειο  Ιράκ. Επίσης να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι παραφυάδες και πυρήνες του ISIS  διαβιούν στην περιοχή και το βόρειο Χαλέπι  είναι από τους “μαγνητικούς πόλους” εξτρεμιστών και τρομοκρατών.

Δεύτερο : Ευτυχώς βάσει των όσων αναφέρονται(μέχρι σήμερα)  δεν υπήρξαν προβλήματα και “περίεργες” προεκτάσεις,λόγω  της παρουσίας του πυρηνικού εργοστασίου του Ακουγιού στην επαρχία Μερσίνας,όπου η Ρωσική ROSATOM εμπλέκεται  στα πυρηνικό- ενεργειακά της Τουρκιάς (σε μία περιοχή με τουριστικές , περιβαλλοντικές ευαισθησίες και έντονες αντιρρήσεις για την εκεί πυρηνική παρουσία) .Επίσης δεν φαίνεται να υπήρξε πρόβλημα  με τους αγωγούς  (πετρελαίου, φυσικού αερίου) από το Κιρκούκ του Ιρακινού Κουρδιστάν  προς Τσευχάν(περιοχή Ισκεντερούν) ,από Μπακού-Τιφλίδα προς Τσευχάν , ενώ από την αεροπορική βάση του Ιντσιρίκ/Αδάνων  -όπου σταθμεύου νυπολογίσιμες  αεροπορικές μονάδες των ΗΠΑ στα πλαίσια και της επιχείρησης INHERENT RΕSOLVE ενώ φιλοξενούνται  52 τακτικά πυρηνικά όπλα των Αμερικανών(Β61Β)- επισημάνθηκε ότι ευτυχώς δεν έχει προκληθεί κάποιο υπολογίσιμο πρόβλημα.

Σημειώνω ότι οι Τουρκικές αρχές δεν έχουν αναφέρει για ζημιές  σε στρατιωτικές βάσεις που είναι  πολλές γιατί η 2η στρατιά της Μαλάτειας χαρακτηρίζεται από στελέχωση  επίλεκτων δυνάμεων ,λόγω των εμπλοκών της επί χρόνια στη βόρεια Συρία, στο βόρειο Ιράκ κλπ.Πχ το 6ο Σώμα στρατού εδρεύει  στα Άδανα, και το 7ο στο Ντιγιαρμπακίρ, ενώ στην πληγείσα Γκαζιαντέμπ  5η τεθωρακισμένη και επίλεκτη ταξιαρχία

Τρίτο : Η  αναθεωρητική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και η αλαζονική συμπεριφορά του Ερντογάν , έχουν προκαλέσει εντάσεις στις διεθνείς σχέσεις της Άγκυρας. Ανθρωπιστικά μέχρι σήμερα πάνω από 70 κράτη συνδράμουν στην βαθιά “πονεμένη” Τουρκία.Και έτσι πρέπει. Με εκ των πρώτων την χώρα μας.Κίνηση σωστή και άμεση.Να δούμε πως θα κινηθεί πλέον ο Ερντογάν , απέναντι σε Ελλάδα ,Κύπρο,ΝΑΤΟ, Σουηδία, Αμερικανούς κα. Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι  για  καινοτόμες και βαθύτατες αλλαγές στην γεωπολιτική συμπεριφορά της Άγκυρας .

 Αλλά ορισμένα προσεκτικά βήματα μπορούν να γίνουν.Δεν αναμένω σαρωτικές αλλαγές, αλλά υπάρχουν πάντα κάποια “παράθυρα ευκαιρίας” Και  τέτοια υπήρξαν μετά το καταστροφικό σεισμό  της Νικομήδειας του 1999. Η Τουρκία είναι απαραίτητο να καταστεί πιο προσεκτική και να επιδιώξει να απαλύνει τις πληγές της από τη νέα φονική  επίθεση του Εγκέλαδου. Για πολλούς και διαφόρους λόγους τα τραγικά συμβάντα σε Άδανα, Καραμάνμαρας, Αντιγιαμάν , Οσμανίγιε, Κίλιτς κα έχουν ευρύτερες επιπτώσεις και προεκτάσεις στην  περιφερειακή ασφάλεια. Η “διπλωματία των σεισμών και του ανθρωπισμού ,ειδικά σε αυτή την χρονική στιγμή θα πρέπει να κυριαρχήσει. Και μόνο.

Δημοσιεύεται στον Ελεύθερο Τύπο ambassadorsatlarge.com

*Τα κείμενα που δημοσιεύονται στην ενότητα “Απόψεις” του Diplomatic Point απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους.

ambassadorsatlarge.com